34. Демократиялық режимнің белгілері

Жауабы: Демократиялық режимнің белгілері:

1) халық мемлекеттік билікті жүзеге асыруға тікелей (азаматтардың референдумға қатысуы) және өкілдік (халықтың билікті өзі сайлаған өкілдік органдар арқыл жүзеге асыруы) демократия арқылы қатысады;

2) шешімді көпшілік азшылықтың мүдделерін ескере отырып қабылдайды;

3) мемлекеттік биліктің орталық және жергілікті органдарының сайланбалылығы және ауыспалылығы, олардың сайлаушыларға есеп беруі, жариялылық;

4) сендіру, келісу, келісімге келу әдістері жиі қолданылады;

5) қоғамдық өмірдің барлық салаларындағы заңның үстемдігі;

6) адам мен азаматтың құқықтары мен бостандықтары жрияланады және шын мәнәнде қамтамасыз етіледі;

7) саяси плюрализм, соның ішінде көппартиялылық;

8) биліктің тармақтарға бөлінуі және т.б.

35. Антидемократиялық режимнің түрлері

Жауабы: Антидемократиялық режимнің бірнеше түрі болады: тирания, деспотизм, фашизм, тоталитарлық және авторитарлық режимдер. Антидемократиялық режимге мына белгілер тән:

1) бір саяси парияның үстемдігі;

2) бір ресми идеологияның болуы;

3) бір меншік түрінің болуы;

4) саяси құқықтар мен бостандықтарды жоққа шығару;

5) қоғамның сословиелік, касталық және т.б. белгілер бойынша бөлінуі;

6) халықтың төмен экономикалық деңгейі;

7) мәжбүрлеу мен жазалау шараларының үстемдігі;

8) сыртқы саясаттағы агрессиялық сипаттағы әрекеттер және т.б.

36. Мемлекет типінің түсінігі: формациялық және өркениеттік

Жауабы: Мемлекет типі сәйкес тарихи кезеңде туындайтын оның маңызды жақтары мен қасиеттерінің қатаң жүйесін білдіреді. Белгілі бір кезеңдегі барлық мемлекеттерге белгілі бір сипаттар тән болып келеді. Мемлекеттерді типке бөлу негізінен формациялық және өркениетті тәсілдер тұрғысынан жүзеге асырылыды.

Формациялық тәсідің шегінде негізгі талап ретінде әлеуметтік-экономикалық факторлар, яғни, қоғамдық-экономикалық формация орын алады.

Өркениетті тәсіл шегінде негізгі талаптар ретінде рухани факторлар – мәдени, діни, ұлттық және т.б. факторлар орын алады.

37. Қоғамның саяси жүйесіндегі мемлекеттің орны мен рөлі

Жауабы: Қоғамның саяси жүйесі – бұл белгілі бір саяси функцияларды атқарушы мемлекеттік және мемлекеттік емес әлеуметтік институттардың жүйесі. Мұндай институттардың қатарына қоғамдық өмірдің билікке байланысты саласына қатысушы мемлекет, партиялар, кәсіптік одақтар және басқа да ұйымдар мен қозғалыстар жатады. Саяси жүйе сыртқы және ішкі саясаттың жүзеге асуын қамтамасыз етеді, әлеуметтік топтардың мүдделерін қалыптастырады, білдіреді және қорғайды.

Ол саяси жүйеде жетекші рөлді иеленген, себебі:

а) оның аумақтық шекараларында азаматтық белгісі бойынша біріккен халықтың жалғыз ресми өкілі рөлін атқарады;

ә) егемендіктің жалғыз иесі болып табылады;

б) қоғамды басқаруға бағытталған әлеуметтік аппараты болады;

в) қарулы құрылымдары болады;

г) құқықшығармашылыққа қатысты монополияға ие;

д) материалдық құндылықтардың ерекше жиынтығына (мемлекеттік меншік, бюджет, валюта және т. б.) ие.

38. Құқықтық мемлекеттің түсінігі және қағидалар

Жауабы: Құқықтық мемлекет – бұл адам мен азаматтың құқықтар мен бостандықтарының толық түрде қамтамасыз етілуіне және құқық бұзушыларды болдырмау мақсатында мемлекеттік билікті құқықпен мейлінше байланыстыруға жағдай жасаушы саяси билік ұйымы.

Сонымен қатар, құқықтық мемлекеттің қағидасына мыналар да жатады:

-билікті заңсыз пайдалануды болдырмау мақсатында оны заңшығарушылық, атқарушылық және сот тармақтарына бөлу;

-заңның үстемдігі, яғни, биліктің жоғары органмен барлық конституциялық тәртіптерді сақтай отырып қабылданған заң атқарушылық билік актілерімен жоққа шығарылуы, өзгертілуі және тоқтатылуы мүмкін емес;

-мемлекет пен тұлғаның өзара жауапкершілігі;

-қоғамдағы құқықтық сана мен құқықтық мәдениеттің жоғары деңгейі;

-азматтық қоғамның болуы және тарапына құқық субъектілерінің заңдарды орындауына бақылау жүргізілуі.

39.Биліктің тармақтарға бөлінуі құқықтық мемлекеттің қағидасы ретінде.Жауабы: Бұл қағиданы алғаш рет Д.Локк пен Ш.Монтескье ұсынған болатын. Қағиданың басты талабы – саяси бостандықты, заңдылықты қамтамасыз ету және белгілі бір әлеуметтік топтың, мекеменің немесе жеке тұлғаның билікті асыра пайдалануын болдырмау үшін мемлекеттік билікті заң шығарушылық ( халық сайлайтын және қоғамды дамытуды заңдар қабылдау жолмен жүзеге асыруға бағытталған),атқарушылық ( биліктің өкілдік органы тағайындайтын және заңдар мен оралымдық – шаруашылық қызметті жүзеге асырумен айналысатын) және сот ( бұзылған құқықтары қалпына келтірудің, кінәлілерді әділетті түрде жазалаудың кепілі болып табылатын) биліктер деп бөлу қажет.