3.5. Tkanka łączna płynna – krew I limfa

3.5.1. Krew

Krew jest to przykład tkanki łącznej, której substancja międzykomórkowa nazywana osoczem (plazmą) jest płynna. W osoczu, które stanowi około 55% objętości krwi są zawieszone komórki nazywane elementami morfotycznymi krwi (41-46% pełnej krwi); rys.10. Wszystkie elementy morfotyczne krwi powstają w czerwonym szpiku kostnym.

Krew wypełnia naczynia zamkniętego układu krwionośnego. Krew transportuje w organizmie substancje chemiczne takie jak tlen, substancje pokarmowe, produkty metabolizmu, dwutlenek węgla czy hormony utrzymując w ten sposób kontakt między komórkami ciała

Tabela 3. Składniki krwi

Osocze (plazma)	Elementy morfotyczne krwi
1. woda, około 90%, 2. związki organiczne około 9%: albuminy – białka regulujące ciśnienie osmotyczne krwi globuliny – białka odpornościowe fibrynogen – bierze udział w procesie krzepnięcia krwi glukoza, aminokwasy, kwas moczowy, mocznik, kreatynina, hormony, enzymy, witaminy, 3. związki nieorganiczne około 1%: amoniak, jony Na+, Cl-, HCO-, K+, Ca2+, Mg3+, HPO43-, SO32-	1. krwinki czerwone (erytrocyty) 2. krwinki białe (leukocyty): granulocyty: - granulocyty obojętnochłonne - granulocyty zasadochłonne - granulocyty kwasochłonne agranulocyty: - limfocyty - monocyty 3. płytki krwi (trombocyty)

.

3.5.1.1. Rodzaje komórek krwi

Krwinki czerwone (erytrocyty, RBC) – dojrzałe erytrocyty nie mają jądra komórkowego, mają kształt dwuwklęsłych krążków, zawierają czerwony barwnik – hemoglobinę. Hemoglobina uczestniczy w transporcie tlenu i dwutlenku węgla w organizmie. U zdrowego człowieka liczba erytrocytów wynosi od 4,8 mln (kobiety) do 5,4 mln (mężczyźni) w 1mm³ krwi. Obniżenie liczby krwinek czerwonych lub zawartości hemoglobiny w krwinkach poniżej normy nazywamy anemią. U ludzi najczęściej występują anemie niedoborowe wywołane brakiem żelaza, kwasu foliowego lub witaminy B₁₂ – substancji koniecznych do produkcji hemoglobiny. Ze względu na brak jadra komórkowego erytrocyty żyją koło 120 dni, a następnie są niszczone głównie w śledzionie.

Krwinki białe (leukocyty, WBC) – to najbardziej zróżnicowana pod względem budowy i funkcji grupa elementów morfotycznych krwi. Są to komórki większe od erytrocytów, bezbarwne, posiadają jądro komórkowe. Mają kształt pełzakowaty. Występują we krwi i w tkankach. Większość z nich z nich ma zdolność ruchu i fagocytozy. Biorą udział w reakcjach odpornościowych organizmu. U zdrowego człowieka jest ich 4-11 tyś. w 1mm³ krwi. Zmniejszenie liczby leukocytów poniżej 4 tyś w 1mm³ krwi to leukopenia. Zwiększenie liczby leukocytów powyżej 11 tyś. w 1mm³ krwi to leukocytoza. Leukocytoza towarzyszy każdej chorobie organizmu i najczęściej przemija sama po jej ustaniu. Krwinki białe dzielimy na:

1. granulocyty – zawierają ziarnistości w cytoplazmie, mają jądro komórkowe podzielone na fragmenty:

   • granulocyty obojętnochłonne (neutrofile) – mają jądro podzielone na 2-5 fragmentów, wykazują zdolność do ruchu i fagocytozy, mogą przechodzić z krwi do tkanek (diapedeza), ich liczba rośnie w czasie trwania chorób zakaźnych;

   • granulocyty kwasochłonne (eozynofile) – mają jądro podzielone na 2-3 segmenty, fagocytują ciała obce, ich liczba rośnie po zakażeniu pasożytami i w reakcjach alergicznych;

   • granulocyty zasadochłonne (bazofile) – mają jądro podzielone na 2-3 fragmenty, nie mają zdolności do fagocytozy, wydzielają heparynę, która hamuje krzepnięcie krwi;

Rys. 10. Schemat przedstawiający morfotyczne elementy krwi

2) agranulocyty – nie zawierają ziarnistości w cytoplazmie, ich jądro komórkowe nie jest podzielone na fragmenty:

• monocyty – to największe krwinki białe. Mają duże jądro kształtu nerkowatego, żyją 1-2 dni we krwi, a potem przenikają do tkanek i tam żyją ponad 2 miesiące. Wykazują zdolność do ruchu i fagocytozy. Wydzielają interferon – czynnik hamujący namnażanie się wirusów;

• limfocyty – mają duże jądro, które wypełnia prawie całą komórkę. Wyróżniamy dwa rodzaje limfocytów: limfocyty B oraz limfocyty T. Proces powstawania i dojrzewania limfocytów, a także ich rola w wytwarzaniu odporności zostanie szczegółowo omówiona w rozdziale pt. „Układ odpornościowy”

Trombocyty (płytki krwi, PLT) – są to najmniejsze upostaciowane elementy krwi. Nie mają jądra komórkowego, powstają w czerwonym szpiku kostnym jako fragmenty komórek olbrzymich (megakariocytów). Biorą udział w procesie krzepnięcia krwi – wydzielają serotoninę, która obkurcza naczynia krwionośne oraz trombokinazę – jeden z czynników krzepnięcia krwi. U zdrowego człowieka jest ich 140 - 400 tyś. w 1 mm³ krwi.

Czy wiesz że…

Badania krwi to ważny element oceny stanu zdrowia człowieka. Pozwalają wykryć choroby, które dotyczą wielu narządów organizmu. Dlatego przed postawieniem diagnozy lekaż często zleca badanie krwi.

Opis podstawowych parametrów krwi to morfologia krwi. W tym badaniu określa się liczbę komórek należących do poszczególnych grup elementów morfotycznych krwi (erytrocytów, leukocytów, trombocytów) w jednostce objętości, a także zawartość hemoglobiny w erytrocycie (HGB) oraz hematokryt (HCT) – procentowy stosunek objętości skoagulowanych erytrocytów do całkowitej objętości krwi Materiałem do badań jest krew żylna.

Innym często wykonywanym badaniem krwi jest opad krwinek (odczyn Biernackiego, OB). Badanie to określa szybkość opadania erytrocytów w niekrzepnącej krwi w jednostce czasu.

Wartości uzyskane w wyniku badań powinny być zgodne z przyjętymi w medycynie normami. Normy badanych parametrów są różne dla osobników różniących się płcią i wiekiem np.: prawidłowa liczba erytrocytów wynosi odpowiednio u dzieci 4.1-5.6 mln/µl , u kobiet 4.1-5.1 mln/µl, u mężczyzn 4.5-5.9 mln/µl. Każda różnica pomiędzy uzyskanym w badaniu wynikiem a normą świadczy o nieprawidłowym funkcjonowaniu organizmu np.: zbyt niski hematokryt może wskazywać na anemię, zbyt wysoki wynik OB wskazuje na występujące w organizmie stany zapalne, nowotworowe lub ciążę.

\