3. Tkanka łączna

Tkankę łączną ze względu na budowę i spełniane w organizmie funkcje dzielimy na rodzaje:

1. tkankę łączną właściwą, do której należą tkanka łączna włóknista wiotka, tkanka łączna włóknista zbita oraz tkanka zarodkowa;

2. tkankę łączną siateczkowatą;

3. tkankę tłuszczową;

4. tkankę łączną szkieletową, do której należą chrząstka i tkanka kostna;

5. tkankę łączna płynną, do której należą krew i limfa.

Pomimo różnic w budowie i funkcji wymienione rodzaje tkanki łącznej posiadają wspólne cechy charakterystyczne:

1. komórki nie przylegają do siebie ściśle;

2. przestrzenie między komórkami są wypełnione substancją międzykomórkową;

3) substancja międzykomórkowa jest zbudowana z substancji podstawowej i włókien. Wyjątek od tej zasady stanowią tkanka łączna płynna, tkanka tłuszczowa, tkanka zarodkowa;

Tkanka łączna = komórki + substancja podstawowa + włókna

Substancja międzykomórkowa

4. tkanka łączna jest bardzo dobrze unaczyniona i unerwiona. Wyjątek od tej zasady stanowi tkanka chrzęstna;

5. Tkanka łączna ma duże zdolności regeneracyjne.

3.1. Tkanka łączna właściwa

Tkanka łączna właściwa występuje w trzech odmianach różniących się budową oraz funkcją spełnianą w organizmie.

Tkanka łączna włóknista wiotka jest zbudowana substancji międzykomórkowej, oraz kilku rodzajów komórek. Substancja międzykomórkowa jest zbudowana z substancji podstawowej, która zawiera trzy rodzaje włókien:

1. włókna kolagenowe czyli klejodajne – zbudowane są z kolagenu, który w czasie gotowania zamienia się w klej;

2. włókna sprężyste – zbudowane są z elastyny;

3. włókna siateczkowe – zbudowane są z retikuliny, tworzą sieci, które oplatają włókna mięśniowe, naczynia krwionośne.

Komórki, które występują w substancji międzykomórkowej to:

1. fibroblasty – komórki twórcze, które wytwarzają włókna i substancje podstawową;

2. fibrocyty – dojrzałe komórki, które powstają z fibroblastów;

3. makrofagi – komórki, które fagocytują ciała obce;

4. komórki plazmatyczne, które wytwarzają przeciwciała;

5. komórki tuczne – zawierają heparynę, która hamuje proces krzepnięcia krwi;

6. komórki tłuszczowe – gromadzą tłuszcz;

7. komórki barwnikowe – zawierają barwnik: melaninę.

Tkanka łączna włóknista wiotka wypełnia wolne przestrzenie w organizmie, a także buduje błony śluzowe i torebki otaczające narządy. Funkcją tej tkanki jest przenoszenie substancji odżywczych i produktów przemiany materii. Ze względu na obecność komórek plazmatycznych i makrofagów bierze też udział w procesach tworzenia odporności.

Rys. 4. Schemat budowy tkanki łącznej włóknistej wiotkiej. 1 – fibrocyt, 2 – włókna kolagenowe, 3 – włókna sprężyste, 4 – komórka plazmatyczna, 5 – neutrofil, 6 – leukocyt

Tkanka łączna włóknista zbita jest zbudowana podobnie do opisanej powyżej tkanki łącznej włóknistej wiotkiej. Ma jednak więcej włókien kolagenowych, które przylegają do siebie lub tworzą wiązki o układzie regularnym lub nieregularnym. To mocna, odporna na rozciąganie i zgniatanie tkanka. Są z niej zbudowane np.: skóra właściwa, ścięgna, torebki stawowe.

Tkanka zarodkowa (mezenchyma) występuje w organizmie tylko w okresie zarodkowym. Powstają z niej wszystkie rodzaje tkanek łącznych i tkanka mięśniowa. Mezenchyma jest zbudowana z komórek gwiaździstych, które mają charakter totipotencjalny, to znaczy mogą przekształcać się w komórki innych tkanek. Komórki gwiaździste łączą się ze sobą tworząc syncytium. W galaretowatej substancji podstawowej tkanki łącznej zarodkowej nie ma włókien.

Rys. 5. Schemat budowy tkanki zarodkowej. 1 – komórki gwiaździste