6. Скарлатина. Патогенез.Клиникасы. Жіктелуі. Емі. Алдын алу. Аңқадан флораға жұғынды алу техникасы. Патогенез.Скарлатина кезіндегі қоздырғыштың ену орны аңқамен жұтқыншақтың шырышты қабаты ж-е зақымданған тері, тыныс жолдарының лимфоидты апараты. Инфекцияның ену орнында 1-лік қабыну ошағы дамиды.Бұл жерде стрептококктар көбейіп токсиндер бөле бастайды: стрептолизин, фибринолизин, гиалуронидаза, орг-де күрделі патологиялық процесс дамиды, онда 3 синдром ажыратылады: сепсистік, токсикалық, аллергиялық. Токсиндер әсерінен стрептококкты инфекция ошақтары түзіледі: жақ астылық лимфааденит, мойын лимфаадениті, синусит, отит. Клиникасы. Инк-қ кезең 2-12 күн, ауру жедел басталады, дене қызуы көтеріледі, қалтырау, құсу болады, науқастың басы, жұтқан кезде тамағы ауырады, пульс жиілейді. Ауыр ағымды ОЖЖ зақымдалу белгілері: қозу, сандырақтау, мазасыздану, ұйқышылдық, апатия, құрысу, кейде менингиальді белгілер, ағзада айқын гиперемия, бадамша бездерінің бетінде іріңді жабынды болады.1-ші тәуліктің соңында ұсақ бөртпер п.б. Бөртпелер қолдардың бүгілетін бетінде сандардың ішкі бетінде, кеуде мен іштің төменгі алдыңғы ж-е бүйір беттерінде орналасады. Аурудың 1-ші күнінде тіл құрғақ сұр түсті жабындымен жабылған,3 күннен бастап таңқурайлы тілге айналады, тәбеті төмендейді, іш өтуі, кейде іш қатуы мүмкін, 50% жағдайда бауыр үлкейеді,ауыр жағдайда науқастардың 57-63% көкбауыр ұлғаяды. Аңқаның жұмсақ таңдайда айқын гиперемия болады, зәр мөлшері азаяды. Жіктелуі. 1) типтік түрлері: жеңіл, орташа ауыр, ауыр- токсикалық, сепсистік, токсикалық-сепсистік; 2) атиптік түрлері: жасырын(бөртпесіз), симптомдары аггравацияланған түрлер(гипертоксикалық, геморрагиялық), экстрабуккалды, кеш түсуі; 3) ағымы б-ша: аллергиялық толқындар мен асқынуларсыз, аллергиялық толқындармен асқынулармен; 4) асқынулар: аллергиялық типті, іріңді, септикопиемия. Емі. Базисті терапия: 8-10 күн төсектік тәртіп, диета-сүтті-өсімдікті жоғары температурада № 13 кейін № 15. Антибиотиктерден пенициллин 100-200 мың/кг, антигистаминді препараттар( тавегил, супрастин, пипольфен)- аскорбин қышқылы, қан тамырлар қабырғасын қатайтушы дәрілер( рутин, аскорутин), аңқаны фурацилин,ас содасының ерітіндісімен шаю, токсикалық түрде преднизолон 2-3 мг/кг, дезинтоксикациялаушы ем(гемодез, глюкозаның 10% ерітіндісі, реополиглюкин),геморрагиялық синдром дамыған жағдайда гепарин, дезагреганттар,протеолиздік ферменттер тағайындалады. Алдын алуы. Нақасты ерте кезден анықтап изоляциялау, мектепке дейінгі балалармен 1-2 класс оқушылары науқаспен қатысқан жағдайда 7 күнге карантин жариялайды, егер науқас үйде қалса карантин 17 күнге салынады. АҢҚАДАН вирусқа жұғынды алу.1таза стаканға ішінде натрия хлориді ерітіндісі бар,мақта тампонадасы,қысқыш ,қолғап.Науқасты психологиялық дайындау,қолды тазалап жуып кептіру,мед.қолғапты кию, қысқышпен мақта тампонадасын алу,сол қолмен тілді шпателмен ұстап тұру,тампонмен шырыштан жұғынды алу,тампонды таза изотониялық ерітіндісі бар ыдысқа саламыз,шырыштан жұғындыны 2-3 реттен қайталап аламыз,стакан аузын пробкамен жабамыз,қолданған заттарды дезинфекцияға жібереміз,қолды жуамыз кептіреміз.Оны микротоңазытқышта 2 сағ.коямыз вирусологиялық лабараторияға жібереміз.

9. Қызылша. Патогенезі. Жіктелуі. Клиника. Емі. Алдын алу.

ПГ: вирус тыныс жолдары ж/е көз коньюктивасы арқ енеді, сосын қанға өтеді. Бүкіл инкубациялық ж/е катаральды кезеңде, сосын бөртіп шығу кезеңінің алғашқы тәул-де вирусемия б/ы, ауру-ң қозу кезеңінің 4-5күн/і вирус қаннан табылмайды. Инкуб кезеңде вирус эпителий клетка/да ж/е лимфатүйін/де көбейеді. Вирус жайылған кезде мононуклеар/да, бадамша/да, бауырда, көкбауырда, сүйек миында үлкен көп ядролы клетка түзе отырып регашкацияланады. Катаральды кезеңде инф кірген жер/де қабыну б/ы. Қанның толуы, ошақты ісіну ж/е вакуолизация, эпителий/ң беткейлі некрозы(Бельский-Филатов дақ/ы). Қызылшалық бөртпенің шығу механизмі: бөртпе тері клетка/мен иммунокомпонентті лимфоциттер арасындағы реакция. Периваскулярлық қабыну ошақ/ы дамиды. Қабыну сал/нан эпидермис/ң деструкциялық ошақ/ы п.б, қабыршақтанады. Эритроцит/ң теріге шығуы гемосидерин-ң ыдырауы сал/нан пигментация п.б. өкпе ж/е лимфа өанайналым бұзылады, аралық тіннің клеткалық инфильтрациясы, бөлікаралық перибронхиальді д.т-ң продуктивті инфильтрациялық реак-сы дамиды. Шырышты қабат/ң зақымдалуы микроб/ң еніп көбеюіне жағдай жасайды. Қызылща вируысы-нейротропты. Ми клеткасында қызылшалық АГ мен иммунокомпонентті лимфоцит/ң әсерлесу салдарынан неврологиялық бұзыластар п.б. Жікт: типті ж/ атипті. Типті:ауырлығы б/ша: жеңіл, орташа, ауыр. Клиникасы.Қызылша жедел инфекция,ауа−тамшылы жолмен жуғатын,циклмен өтетін,ауыз,тыныс жолдарының,көздің шырышты қабаттарының қабынуымен,ірі дақты бөртпелермен және улану белгілерімен сипатталады.Қызылша циклмен өтетін ауру,төрт клиникалық кезеңі бар инкубациялық,продромальді,бөртпе кезеңі,бөртпенің кете бастау кезеңі және асқынулы кезеңі.Инкубациялық кезең 9−11күн,мүмкін 7кун не 17−28күнге созылу.Бұл кезде әр түрлі қысқа уақыттық ауру симптомдары дамиды,дене қызуы аздап көтеріледі және жоғарғы тыныс жолдарының,көздің шырышты қабатының женіл қабынуы 1−2 күн ғана қызылша тәрізді бөртпе шығады.Инкубациялық кезеңнің бесінші күні 50%ауруларда Браунли симптомы пайда болады,ол төменгі көз қабығының қызарып,ісінуі.Сонымен қоса іші ауырады метеоризм,іш өтеді,бала азады.Продромальды кезең 3−4 күн (кейде 1−2күн кейде 6−8күн болуы мүмкін).Жалпы улану белгілері мен шырыш қабаттардың қатарынан басталады−экссудативті компонент басым болады−ринит,ларинготрахеобронхит,коньюктивит.Көзден жас ағады,жарықтан қорқу болады.Ауыз шырышты қабаты ісінген және қызарған,сілекей көп бөлінеді.Кейбір балалардың бадамшаларында ақшыл−сұр не көкшіл Герман дақтарын көруге болады.Бірінші күннің соңында не екінші күні ауыз шырышты қабаттарында және жұмсақ таңдайда нүкте тәрізді геморрагиялық преэнантемаларды көреміз.2−3күні Бельский−Филатов дақтары пайда болады.Бұл дақтар көп қабатты эпителидің дегенерациялып,ошақтардың некроздалуы салдарынан пайда болады,2−3күн сақталады.Сонымен қатар қатты таңдайда ,бадамшаларда энантемалар пайда болады қызыл,бір біріне қосылатын дақтар.Мұрыннан қан кетуі мүмкін.Кішкентай балалардың іш өтуі,ересек балаларда қатты іш ауруы.Осы кезеңнін соңында 25% балаларда иектерінде мойнында кеудесінде ақшыл қызыл бөртпе шығады−продромальды(қысқа уақыттык бөртпе).Бөртпе шығу кезеңі3−4күн,дене қызуы жоғарылайды,адинамия,тәбеті төмендейді.Қатар симптомдары күшейеді.Тамағында көкшіл реңді гиперемия бадамшалар үлкейген,ақ жабындымен жабылған.Тістің еттері қызарған,ісінгеніжөтел,коньюктивит,блефароспазм.Қызылшада бөртпе этаппен шығады,макуло−папулезді қосылым кетуі мүмкін қышиды бөртпеден кейнгі пигментация және қабыршақтанып түлеу болады.Бөртпе элементтері кейде қосылып тегіс дене қызаруы мүмкін.Бөртпе түсі қызғылт түстен қанық қызылға дейін.Бетте,шатта,арқада,бөртпе ашық анық болып келеді. Жамбасқа ,аяққа,шынтаққа,тізеге бөртпе соңынан шығады,ал кейде мүлдем бөртпе шықпауы мүмкін.Бөртпе варианттары майда дақты,қосылмайтын,қосылатын есек жем сияқты,көпіршікті,геморрагиялық,пемфигоидты,көлкілдеуік тәрізді.Бөртпенің кете бастау кезеңі бұл кезде дене қызуы төмендейді,жалпы жағдайы,тәбеті жақсарады.Пигментация дамиды,бетте,мойында,белде,денеде қабыршақтанып түлеу болады(5−7күнге созылады)Қызылшада лимфа түйіндері зақымдалады ісінеді,ауырады (әсіресе мойын және шүйде лимфа түйіндері)50%балаларда көк бауыр ұлғаяды.Жүрек қантамыр жүйесінде тахикардия,тондар әлсірейді бұл өзгерістер катаральды кезеңде ақ басталады.Тыныс алу жүйесі көбінесе жиі зақымдалады,өзгеоістері бірінші күндері ақ байқалады.Зәр шығару,жүйке жійесі ас қорыту жүйелері де бузылады. Емі.Асқынбаған кезде емі−симптоматикалық.Ауру үй жағдайында бөртпе шыққаннан5−күнге дейін жекеленеді.Алдын алу. Пассивті профилактика адам қанынан жасалған иммуноглобулин,активті профилактика ККП вакцинациясы.

6. Секреторлық және инвазивтік теориялар б-ша түсінік.ДДҰ бағдарламасы б-ша балаларға оральдік регидратация жүргізу принциптері.Ішек инфекцияларын алдын алу.Диареяның ;инвазивті,секреторлы,осмотикалық,аралас түрлері бар.Секреторлық диарея(ішектік гиперсекреция)негізгі себебі гиперсекреция болып табылатын бактериялды экзотоксиндер.(энтеротоксиндер)Секреторлы диареяда ішектік электролит-баланс қызм.бұз.Паталогиялық процесс жіңішке ішекте орналасқан.Типтік симптомдары ;сұйық нәжіс,жиі нәжіс,нәжісте бастапқыда қорытылмаған тағам қалдықтары болуы,стеаторея май қышқылдары салдарынан,сулы нәжіс,кей жағдайларда сұйық жасыл нәжіс,интоксикация синдромынын айқын болуы,дене қызуының жоғары болуы,су-электролит балансыыныың бұз.Инвазивті диарея (ішектік гиперэкссудация)инвазия қоздырғыштардың ішек қабырғасын қабындыруы.жасуша мембранасының өткізгіштігінің жоғарлауына алып келеді.Паталогиялық процесс жуан ішекте орналасқан.Типтік симптомдары ;нәжіс жиі және сірлі қан аралас болуы,нәжіс аз болады,ректальный плевок,су –электролит балансының бұз.тән емес,жиі ауыр интоксикация,іштің төменгі бөлігінің ауырсынуы тән,тенезм,жиі дене қызуы жоғары болуы тән.

13.Тұмау. Эпидемиологиясы. Патогенезі.Клиникасы. Емі. Алдын алу.Серологиялық зерттеуге қан алу техникасы. Тұмау(grіpper, ағылш.influenza – “бас салу, шап беру”) – тыныс жолдарының жұқпалы вирустық ауруы. Аурудың қоздырғышы – ортомиксовирустар, олардың үш типі: А, В, С бар. Өте жұқпалы ауру. Тұмау вирусының сыртқы қабыршағының құрамында гемагглютицин (оны Н әрпімен белгіленеді) және нейраминидаза (N әрпімен белгіленеді) болады. Олар әр түрлі факторлардың әсерінен өзгеріп, тұмау вирусының жаңа вариантын түзуі мүмкін. Кейде ол асқынып кетіп тыныс жолын, нерв жүйесін, қан тамырды, жүректі ауруға шалдықтырады. Тұмауды қоздыратын вирустар (микробтар) тыныс жолының кілегей қабығында өсіп-өнеді. Тұмау тиген адам аурудың микробын жөтелгенде, түшкіргенде және қақырығы арқылы ауаға таратады. Сондай-ақ тұмау вирусы науқастың ыдысы, сүлгісі, қол орамалы, кітабы және т.б. арқылы жұғады. ^[1]Эпидемиология Бір мезгілде бір болыс, өлке, тіпті бүкіл жер жүзі адамдарының жаппай ауруы мүмкін. Бір ауырған адам бір-екі жылға дейін қайтып тұмаумен ауырмайды. Тұмау салқын кезде жиі, ыстықта сирек кездеседі. Кейде адамға суық тиіп, тыныс жолының жоғарғы бөліктері қабынып, оның тұмауға ұқсауы да мүмкін. Бірақ бұл тұмау емес. Ол салқын тигенде мұрын, көмей, жұтқыншақтарды жайлайтын басқа микробтардың әрекеті. Тұмау вирусы күн сәулесіне және зарарсыздандырғыштар (хлор, қышқылдар, спирт және т.б.) әсерінен тез қырылады. Алдын алу шаралары Тұмауға нақтылы диагноз қойып, науқасты оқшаулап, ауруханаларда не басқа тиісті мекемелерде карантин жарияланады. Тұмауға қарсы вакцина егіледі, оның ішіндегі ең тиімдісі – тазартылған вириондық вакцина. Алдын-ала организмді шынықтыратын емдер жасап, спортпен шұғылданған дұрыс. Тұмау басталғанда адамның денесі дел-сал болып, көңіл-күйі нашарлайды және тағамға тәбеті шаппайды. Бір-екі күннен кейін дене қызуы көтеріледі, басы ауырады, бұлшық еттері сыздап, буын-буыны сырқырайды, мұрны бітеді, дауысы қарлығып, жөтеледі, тамағы қызарып, жұтынғанда ауырады, көзі қызарып жасаурайды. Адам дереу дәрігерге көрініп, емделсе, үш-бес күннен кейін дене қызу төмендеп, сауыға бастайды. Емі Емі — дәрігердің бақылауында болып, оңаша, ауасы таза бөлмеде жатып емделу. Дене қызуын, дене сырқырауын, аспирин, пирамидон және т.б. дәрілер тез басады. Тұмау вирусынаантибиотиктер пайда етпейді. Ауру адам жөтелгенде, түшкіргенде аузы-мұрнын қолымен немесе орамалмен (шүберекпен) жабуға тиіс. Науқастың тек өзіне арналған ыдысы, орамалы т.б. болуға, олар жиі қайнатылып, жуылуға тиіс. Тұмау асқынғанда науқасты ауруханаға жатқызып, кешенді емдеу шараларын жүргізеді. Арнайы дәрілер (оксолин, амантадин, ремантадин, интерферон, т.б.), антибиотиктер, қызу басатын, организмнің улануын азайтатын дәрі-дәрмектер беріледі. Тұмау патогенезі. Тұмаудың патогенді әсері оның биолдогиялық қасиетіне: эпителиотроптылығына, улылығына және антигенді әсеріне байланысты. Тұмау вирусы жасуша ішілік еніп, бронхөкпелік жүйені зақымдайды. Вирус жыбыр эпителиінде көбейіп, оны зақымдайды. Репликация жылдамдылығы колоссальды, үлкен, сондықтан инкубациялық кезеңі қысқа болады.

Тұмауда жылдам дамитын тамырлық зақымданулар болып, нәтижеде өкпеде толыққандылық, қан талау, ісіну дамиды.Өлім жағдайында тұмаудың гиперулылық формасында өкпеде қан талаулар мен геморрагиялық ісіну байқалған.

Тұмауда қарсы тұру қасиет төмендеп, бактериалды флоранын активациясы жүреді. Лейкоциттердің фагоцитарлы белсенділігі, қан сарысуының комплименттарлы қызметі пропердинның және иммуноглобулиндердің өндірілуі төмендейді. Тұмауда бактериальды флораның активациясы үлкен орын алады және өкпенің ауыр зақымдануына, оттит, пиелит, синусит, т.б. дамуына алып келеді.

Зақымдану ошағындағы түзілетін гриппозды вирус, ыдырау өнімдері, қолайлы флора организімінің сенсибилизациясына, аллергиялық бұзылыстарға алып келеді.

Тұмау клиникасы: инкубационды кезеңі бірнеше сағаттан екі тәулікке (А тұмау) кейде 3-4 тәулікке (В тұмау) созылады.

Ауру өте жедел, кенеттен, дене қызуының жоғары сандарға дейін жоғарлаумен жүреді. Қызба 2-5 күнге созылып, кейіннен қалпына келеді.

Аурудың бірінші сағатында дене қызуы жоғары, қатты бас ауруы пайда болады, құсу, ұйқының бұзылуы (үркілі ұйқы, ұйқышылдық), көз алмасын козғалтуда ауырсыну байқалады. Ауыр жағдайда қысқа мерзімді талмалар, галлюцинация, естің бұзылысы, менингиалды симптомдар (бұлшыкет ригиттілігі, Кернинг және Брудзинский симптомы) болады.

Интоксикацияның жоғарылауынан (күшеюінен) геморрагиялық синдром дамып, мұрыннан қан кетеді, теріде және шырышты қабаттарда геморрагиялар пайда болады.

Тұмауда катаральды синдром әлсіз және «құрғақ катар» түрінде жөтелумен, тамақтың қырнауымен, ауырсынуымен жүреді. Құрғақ жөтел, кеудеде қысу, басу сезімі болады.

Объективті қарағандабеттегі әлсіз гиперемияға, склераның инъекциясына көңіл бөлінеді. Аңқаның таңдайлық бадамша бездері шамалы гиперемирленген, әлсіз ісінген, жұтқыншақтың артқы қабырғасы түйіршіктелген.

Тұмауда өкпе сегментарлы зақымдалып, сегментарлы өкпе ісінуі болады. Кеудеде тұрып қалу, ауа жетіспеушілік сезімі көрінеді. Ұзақтығы – 2-3 тәулік. Рентгенограммада – пневмония.

Ауырлығы бойынша жеңіл, орташа, ауыр немесе токсикалық және гипертоксикалық формаларын ажыратады. Ауырлық дәрижесін интоксикация көрінісіне (гипертермия, неврологиялық симптомдар – бас ауру, бас айналу, естен тану, тырысулар, менингиалды симптомдар, жүрек-тамыр жүйесінің бұзылысы, циркуляторлы бұзылыстар және жүрек бұлшықеті зақымдалады) байланысты

44.Эшерихиоз. Жіктелуі. Клиникасы. Диагностикасы. Емі. Алдын алу.Тазалау клизмазын жүргізу техникасы. Эшерихиоз-емшек жасындағы балалрдың ащ ішегін зақымдайды

Жіктелуі

Түріне байланысты

1 Типті түрі Асқазан ішектік

2Атипті түрі Септикалық,стертая,симптомсыз,транзиторлы бактериялық

Ауырлығына байланысты

Жеңіл,орташа,ауыр

По тигению

А).по длительности:1-Острое,2-затяжное; Б)По характеру:1-гладкое 2- негладкое:

-c ослажнениями

-с обостренями и рецидивами

-с наслоением вторичной инфекции

-с обострением хронических заболеваний

Клиникасы-жасырын кезең1-3 күн.Ауру жедел басталады.Улану симптомдары шамалы.бірақ дене температурасы 37,5-38,кейде 39 болып,калтыраумен жүреді.Науқастардың басы ауырады,әлсіздік,кейде басы айналып,іші толғақ тәрізді ауырады.Бірнеше сағаттан кейін іші жиі өтіп,сұйықтанып,жалқық жоғалтып,тек жалқаяқ пен қан аралас өтеді.Тенезмдер болуы мүмкін.Құсу сирек кездеседі.Кіндік айналасында ащы ишектін ауыруы және шұрылы байқалады.Ауру қалыпты жағдайда 5-7күн ішінде науқастар сауығады.

Диагностикасы-Клинико эпидемиологиялық мәліметтермен бірге маңызды рөль бактериялық зерттеуге жатады.Нәжіс пен құсықты қоректік ортаға сеуіп,эшерихияларды өсіріп анықтайды.Серологиялық әдістің қазіргі уақытта практикалық маңызы жоқ,өйткені эшерихиялар ,шигеллалар және т.б ішек бактерияларының өзара антигендік туыстығы бар.

Емі-ем тағайындау үшін қоздырғышты,клиникасын,асқынуын және қосалқы ауруларын бар жоғын білу керек.Жеңіл ағымдыдағы препараттар:нейтрофурандар,эрсефурил,котримоксозол,оксихинолондар,интерикс.

Орта ағымында-фторхинолондар-офлоксацин ,ципрофлоксацин,котримаксазол,интетрикс.

Ауыр ағымында офлоксацин,ципрофлоксацин.

Егер созылмалы болатын болса мына шаралар арқылы емдиді

-этиотропты ем

-иммунитет қалыптастыратын ем-тиамин.тимоген.дибазол

-фермент тапшылығын теңестіретін ем –панзинорм,фестал,т.б

-витаминдердің тәуліктік дозасын көбейту

-қосалқы ауруларды ,ішектің құрттарын және қарапайымдылар инвазияларын емдеу.

Алдын-алу-Алдын алуы ішектің басқа ауруларындағыдай.Арнайы профилактикалық шаралар жоқ