17 Жастан рұқсат етілген заңды іс әрекет.

Кез келген заңды іс-әрекет 15 жастан бастап жүргізілуі мүмкін

***

Халық қолданатын тауарларды тасымалдау және сақтау үшін кәсіпорын нотариалдық куәландыруды өтпеген, салықтарды төлемеген, мемлекеттік тіркеу тәртібінде келісімі жоқ, акционерлік қоғаммен келісімге отырады.

Бір айдан кейін осы заңды тұлғаларға заңсыз келісімде отырғаны үшін шағым түседі. Әділет органы бұл шағымды орынды деп қабылдайды. Келісім шартты жасау барысыда қандай бұзушылық болды?

Келісім шарт заң нормасын сәйкестігі емес.

+Ол натариуспен расталмағандығы үшін.

Екі жақтың келісімі болмауы.

Қатысушылардың әрекеті толық еместігі.

Барлық жақтың келісімі болмауы

***

Сотта «Изолятор» зауытының ісін қарастырғанда, құрылыс трес «Зодчий» атынан заң кеңесші Макурин қатысты. Өкілеттілігі оның сенімділігінде болатын себебі, трест басқарушының қолы мен мөрі басылған. Отырыс кезінде біраз келіспеушіліктер, сонымен қатар басқа да айғақтар дәлелді болып танылды. Макурин бұл айғақтарды тануға міндетті болды. Бұл іс дұрыс па?

Ия, бұл іс дұрыс, құқықтық актіге қарсы келмейді.

Талап Конституциялық нормаға қайшы келмейді.

+Ия, осы даудың сұрақтары Азаматтық кодекстің міндеттеріне сәйкес келеді.

Мүмкін, Макурин осы іске қатысқандардың бірі.

Ия, іс қаралу мерзіміне сәйкес келеді

***

Азамат Р.С. өзінің төлеу ақысыз демалысында кәсіпкерлік қызметпен айналысты. Екі айдан кейін бұл қызметін есірткіні қиянат жасағаны үшін тоқтатты. Бұл арада ол жұмыс орнынан ақшалай көмек алуды керек еді. Азамат Р.С. әрекеті заңды ма?

Собес органдарының ескертуімен.

Қамқоршысының рұқсатымен.

Ата –аналарының ескертулерімен.

+Қамқоршысының рұқсатымен кәсіпкерлік қызметін жүзеге асыра алады.

Мемлекеттік органдарының рұқсатымен

***

Қарт жастағы С.Т. азамат ұзақ уақыт бойы ішімдік ішкен және бір жыл бойы тұрмыстық химия заттарын сақтаған және сатқан. Осы уақытта ол әлеуметтік қамсыздандыру қорларына барып зейнетақаысын алуды көздеген, бірақ ол жерде оған зейнетақы беруден бас тартқан. Бас тартудан негізі болған наркодиспансердің дәрігерінің қорытындысы және қамқоршысының жоқтығы:

Бұл негіздеме неке және отбасы заңында көрсетілген.

Азаматтың құқықтық қатынастарға сәйкестігі емес.

Заңды актілердің нормаларына сәйкес.

Бұл Конституциялық заңдарға қайшы келмейді.

+Бұл бас тарту Азаматтық кодекстің талаптарына сәйкес

***

15 Жасар азамат л.П., өзі қамқорлықта бола тұра, коммерциялық заңды тұлғаға автокөлікті сату – сатып алу туралы ұсыныс жасады. Заңды тұлға бұл мәміледен бас тартты. Бұл іс- әрекет заңды ма?

Бұл Конституциялық заңға қайшы емес.

Бұл азаматтық құқықтық қатынасқа залал.

Бұл дәлел неке және отбасы заңында қарастырылған.

+Бұл бас тарту Азаматтық кодекстің талаптарына сәйкес.

Бұл заң негізіндегі актілерге сәйкес.

***

Азаматтығы жоқ азаматша Е.Г., бір ай бойы заңды тұлғамен 25 АЕК-дан (айлық есептік көрсеткіш) асатын концерн деген келісім шартқа отырған және нотариуста куәлендірілмеген. Осы келісім шарттың қай түрі бұзылғанын анықтаңыз:

Барлық жақтан да келіспеушілік болған. (немесе бір жақтың).

оның мазмұны заңға сәйкес келмейді.

Екі жақтың да еркінділігі көрсетілмеген.

Қатысушылардың ешқандай қабілеті болмаған.

+Ол нотариуспен куәлендірілмеген

***

«Металлист» зауыты скобы шығаратын магазинның құрылтайшысы болып, келе- келе өз меншігіне ауыстырды. Соңғы қарызын коммерциялық банктен алып, оны өз уақытысында төлей алмады. Егер, банк осы зауыттың қарызын талап еткен жағдайда, оның іс - әрекеті дұрыс болады ма?

+Ия құқылы, себебі бұл қарыздың қайтарып берудің немесе азаматтық құқықтық жауапкершіліктің негіздемесі.

Банк іс - әрекеті құқылы, егерде талап қою уақытында қабылданса.

Заңды, азаматтық құқықтың шегінде.

Банктің іс- әрекеті құқылы болмайды, келісім болмауының жағдайына байланысты.

Құқылы, өйткені ол азаматтық заңнамасымен қарастырылған

***

Қол жазба машина жасайтын зауытта шарт бойынша екі жұмыскер шрифт пен клавишке күнін қоймаған, ақырында зауыт қарапайым құралға бола біраз шығынға ұшырады. Зауыт шрифт жасайтын жұмыскерлерден шығынға ұшыраған құралдарды өтеуді талап етті. Соңғысы қарсылық көрсетті. Зауыттың іс - әрекеті дұрыс па?

Заңды, азаматтық құқықтың шегінде.

+Ия зауат құқылы, себебі бұл қарыздың қайтарып берудің немесе азаматтық құқықтық жауапкершіліктің негіздемесі.

Зауыттың іс - әрекеті құқылы емес болып табылады, келісім болмауының жағдайына байланысты.

Зауыттың іс - әрекеті құқылы, егерде талап қою уақытында қабылданса.

Құқылы, өйткені ол азаматтық заңнамасымен қарастырылған

***

Павлодар қаласының шағын ауданының тұрғыны, балалар ойнайтын алаңды дұрыстамағаны үшін КСК –ның қызметі туралы, сотқа шағымданады. Осы шағын ауданның тұрғынының баласы, балалар ойнайтын алаңдағы сынған атракционнан жарақат алады. Бұл жағдай азаматтық талап қою арызын қанағаттандырды ма?

Осы қатынастар азаматтық және басқа да заңнамамен карастырылуы мүмкін.

Иә, КСК азаматтық – құқықтық жауапкершілікке тартылуы мүмкін.

+Иә, КСК-ның іс-әрекеті келісім шарттың міндеттерін орындамағандығы.

КСК заң жауапкершікке тартылуы мүмкін.

Иә, КСК-ның міндеттері құқықтық актілермен реттелінеді

***

Алматы қаласының бір супермаркеті Ж.Ш.С (жауапкершілігі шектеулі серіктестігі) құрылыс кәсіпорнына супермаркетті жөндеу құрылысын жүргізуге азаматтық талап арызын жазып, олар келісім шартқа отырды. Бірақ кәсіпорын өз міндеттерін орындамаған, соның салдарынан супермаркеттің сату залының шатырынан су ағып, қабырғасы ылғаланды. Супермаркет азаматтық талап арызын жазды. Супермаркеттің азаматтық талап арызы заңды ма?

+Иә, бұл Ж.Ш.С.құрылыс кәсіпорны азаматтық құқықтық жауапкершілікке тартылуы мүмкін.

Иә, Ж.Ш.С. міндеттері құқықтық актілермен реттелінеді.

Бұл Ж.Ш.С. құрылыс кәсіпорны заң жауапкершілікке тартылуы мүмкін.

Иә, Ж.Ш.С. іс әрекеттері – бұл шарттың міндеттерін орындамау.

Мүмкін, бұл қатынастар азаматтық және басқа да заңнамасымен қарастырылады

***

Қарт жастағы С.Т. азамат ұзақ уақыт бойы ішімдік ішкен және бір жыл бойы тұрмыстық химия заттарын сақтаумен, оны және сатуымен айналысты. Осы уақытта ол әлеуметтік қамсыздандыру қорларына барып зейнетақысын алуды көздеген, бірақ ол жерде оған зейнетақы беруден бас тартқан. Бас тартудан негіз болған наркодиспансердің дәрігерінің қорытындысы және қамқоршысының жоқтығы?

Бұл негіздеме неке және отбасы заңында көрсетілген.

Бұл азаматтық құқықтық қатынастарға сәйкес болмайды.

Бұл заңды актілердің нормаларына сәйкес.

Бұл Конституциялық заңдарға қайшы келмейді.

+Бұл бас тарту Азаматтық кодекстің талаптарына сәйкес

***

Өскемен қаласының Салахова Р.Т. тұрғыны Қытайдан заттарды тасымалдау және оны сатумен айналасатын. 2 жылдан кейін есерткі заттарымен теріс пайдалуына байланысты оны айыпты деп санады. Осы себепке байланысты оған халықтық тұтыну заттарын сатуына рұқсат берілмеді. Оның іс-әрекеттері құқылы ма?

+Асырап алушының болуымен оның іс әрекеттері құқылы болу мүмкін.

Оның іс-әрекеттері қамқоршылының болуымен құқылы болу мүмкін.

Егер бұл Азаматтық кодекспен қарастырылса, онда толығымен заңды болып табылады.

Бұл азаматтық құқық қатынастарға сәйкес болуы мүмкін.

Ол азаматтық зандар жиынтығы бойынша құқылы болады

***

14-жастағы Жезқазған қаласының тұрғыны Бектемирова Л.С. жаз уақытында шағын кафеде жұмыс істеген кезінде валютаны айырбастады, косметиканы сатып алу үшін 100 долларды сатты. Оның іс-әрекеттері құқылы бола ма?

Оның іс-әрекеттері құқылы.

+Ата-аналардың қатысуымен оның іс-әрекеттері құқылы .

Ол Азаматтық кодексті бұзбайды.

Ол азаматтық құқық шегінде құқылы.

Оның іс-әрекеттері көптеген актілерге сәйкес келеді

***

Азамат И.С. машина алғысы келді. Оны наркодиспансердегі есепте тұрған 1986 жылғы азаматша П.П.-дан алды. Мәмілені куәландыру үшін нотариусқа барады, бірақ оған бас тартады. Бұған себеп болған:

Бұл тұлғалардың заңға қайшы әрекет жасауы.

Нормативтік актілердің талаптарын орындамау.

+Қатысушылардың біреуінің әрекет қабілеттілігі шектеулі.

Әрекет қабілеттілігі жоқ.

Құқық қабілеттілігі жоқ

***

Ақсу қаласының тұрғыны көп уақыт бойы нашақор заттарын және алкогольді пайдаланған азамат В.В.-мен саяжай үйін сатып алу - сату туралы шарт жасасты. Бұл әрекеттерді заңды ету үшін заңгерге жүгінеді, бірақ ол бас тартады. Негіз болған:

Бұл тұлғамен шарт өз бетінше жасалынбайды.

Қамқоршының ескертуінсіз жасалынды.

Бұл әрекеттер азаматтық қатынастарға сәйкес келмейді.

+Ол асырап алушының ескертуінсіз жасады.

Бұл әрекеттер заңды актілерге сәйкес келмейді.

***

«Манго» және «Пуча» фирмаларының арасында келісім-шарт құрылады. Біраз уақыттан кейін келіспеушіліктер орын алады. Келісім-шартты мерзімінен бұрын бұзу қажеттілігі туындайды. Келісім-шартты тоқтату құқықтың қай нормаларымен реттеледі?

Әкімшілік құқық нормаларымен.

Конституциялық құқық нормаларымен.

Қылмыстық құқық нормаларымен.

Еңбек құқығы нормаларымен.

+Азаматтық құқық нормаларымен.

***

Азамат К.С. және азаматша А.М. некелескендеріне 10 жыл толған. Отбасындағы дау жанжалдардың себебінен азамат К.С. АХАЖ бөліміне некелерін бұзу жөнінде өтініш жазады. Олардың кәмелетке толмаған 6 және 9 жасар балалары бар. Некелерін бұзуға азаматша А.М. қарсылығын білдіреді. АХАЖ бөлімінде азамат К.С. некесін бұза алады ма, егерде оның кәмілетке толмаған екі баласы бар және әйелінің келісімі жоқ. АХАЖ бөліміне оның өтініш жазуы дұрыс па?

+Оның ісі дұрыс емес, балалары бар отбасының ажырасуын Сот қарастырады

Жоқ. бұл азаматтық жене неке мен отбасы заңдарына сәйкес келмейді.

Жоқ, бұл неке мен отбасы заңымен реттеледі.

АХАЖ бөлімі мұндай мәселелерді қарастырмайды, оның АХАЖ бөліміне баруы дұрыс емес.

Жоқ, бұл азаматтық іс жүргізуіне кіреді, мұндай мәселелерді сот қарастырады және басқа да мемлекеттік органдар қарастыруы мүмкін.

***

Неке келісіміне тұрғанан кейін, ерлі зайыптылар 1 жыл бірге тұрып , ажыраспақшы болды. Некелері бұзылғаннан кейін мүлікті бөлу барысында пәтер мен машинаны да тең бөлуді күйіуі талап етті. Пәтер мен машина неке келісіміне дейін әйелдің меншігінде болатын. Күйеуінің іс-әрекеті заңды ма?

Әйелінің сұрақтары Неке және Отбасы заңының нормаларына қайшы болуы.

+Неке келісіміне дейін пәтер мен машина әйел меншігінде болғандықтан күйеуінің іс-әрекеті заңды емес.

Көптеген құқықтық актілерде әйелінің шағымы дұрыс емес.

Мүлікке шағымдану Азаматтық заңының нормасына сәйкес келмейді.

Бұл сұрақ неке келісімінде көрсетілгендіктен күйеуінің іс-әрекеті дұрыс емес

***

АХАЖ органдарына ерлі – зайыпты Степановтар неке бұзу туралы арыз берді, олардың кәмелет жасқа толған балалары бар. Дүние мүліктері де олардың келісімі бойынша бөлінбеді. АХАЖ органдары бұлардың арыздарын қабылдамады. Некені бұзу үшін сотта қандай негіздемелер айтуға болады?

Ерлі – заыптылардың әрекеттері қабілетсіз болуы.

Ерлі –зайыптылардың мүліктік мәселеге байланысты бір шешімге келмеуі.

+Келісімнің болмауы және мүліктік кінә қоюдың (қайшылықтар) болуы.

Бір – бірін қамтамасыз етуі бойынша міндеттерінің орындалуы .

Балаларын бірге қамқорға алмауы

***

Мүліктік қайшылықтармен К.Н азаматы О.Т. азаматшасынан некелерін бұзу туралы сотқа шағымданады, ол кезде О.Т азаматша 2 айлық жүктілігінде болатын. Мүліктік мәселелерге байланысты ол басқа қалаға туыстарына көшіп кетеді. Сот талапты қанағатандыруға бас тартады:

Мүліктік қайшылықтар болуы.

Балалардың болуы.

Басқа жерге көшіп кетуі.

+Әйелдің жүктілік кезінде және оның келісімінсіз некені бұзуға болмайды.

Мүліктік белгілеріне байланысты сүрақтардың болуы.

***

16 мен 18 жастағы А.Р және И.Г азаматтар АХАЖ бөліміне некеге тіркеу туралы арыз берді. Олардың некелерін тіркеуге келісім бермейді. Оның себебі маңызды себептердің болмауы.Неке жасы 16 жасқа дейін төмендету қандай міндеттерді орындайды?

Некені бұзуына әкеліп соғатын жанжалдарды ескерту.

Ерлі – зайыптардың құқығын қорғау.

Азматтық құқықтарды қорғау.

Азаматтық мүдделерін сақтау.

+Болашақта ана мен баланың деңсаулығын сақтау.

***

К.Л және Т.Р зейнеткерлері 30-35 жастағы өз балаларына қарсы сотқа шағымданады.Олар мүліктік қамтамасыз етуге бас тарты. Азаматтық істі қарау барысында мыналар анықталады: олар ата-аналарын асырауына байланысты өз міндеттерін орындамаған. Азаматтық талап қанағаттандырылады ма?

+Иә, себебі зейнеткер ата-аналарды асырау-бұл балаларынның міндеті.

Егерде ата-аналары баларына басқа кінәсі болмауы мүмкін.

Иә, осы қатынастар азаматтық заңнамамен қарастырылады.

Егер ата-аналарымен балаларының өзара сұрақтары неке мен отбасы туралы заңмен қарастырылуы мүмкін.

Осы сұрақтардың құқықтық актілерімен қарастырылуы мүмкін.

***

Азамат Р және азаматша З заңды некеде болды. 2 жылдан соң олар некені бұзуды шешті. Олардың балалары болмады. Неке қалай бұзылады?

Неке сотта бұзылады.

+Неке АХАЖ органдарында бұзылады.

Неке мемлекеттік органда бұзылады.

Неке нотариат органында бұзылады.

Неке әділет органында бұзылады.

***

23 жастағы Алматы қаласының тұрғыны және 19 жастағы қарағанды тұрғыны некеге тұруды шешті. Олар АХАЖ-ға арыз тапсырды.1 ай өткен соң бұл неке тіркелді.2 айдан соң жұбайында СПИД анықталды. Бұны білген азаматша бұл некені жоқ деп белгілеуге өтініш жазды. Осы әрекетке құқықтық баға беріңіз:

Некені бұзу бұл жағдайда заңды.

Бұл ерлі-зайыптылардың әрекеті құқықтық қатынасқа сай емес.

+Азаматшаның әрекеті дұрыс, жұбайы алдын ала ескерту керек еді.

Жұбайлар қарым-қатынасы көптеген заңды актілерге қарама-қайшы.

Жұбайына кез келген заң жауапкершілікке тартуға болады.

***

19 жастағы Анастасия Никифорова мен 17 жастағы Виктор Кузнецов неке қиюға шешім қабылдады. Некені тіркеуге АХАЖ органдарына барғанда, кәмелетке толмаған Кузнецовқа тұрғылықты жері бойынша басқармадан келісім алу керектігін айтты. Ол бұл талапты орындамады.Некенің заңсыздығына қандай негіздер бар?

+Ата-аналардың келісімнің болмауы.

Жасы келмесе де неке қию.

Уақытша келісімнің бар болуы.

Әрекетке қабілетті және 18жастағы тұлғамен некеге тұру.

Азаматтың ұлттарына қатысты шектеулер.

***

Е.Ю.Молчанов тұрақты түрде, ішуге жұмсаған 2 рет ірі мұрагерлік алды. Соның ішінде «Москвич» автомобилі,ауылдағы үй, ақша, видеомагнитафон. Молчанова пәтеріндегі ішкіш топтар әйеліне қатысты жиі тіл тигізумен, кейде өлтіру қаупімен және күш қолданумен байқалады.Сотта некені бұзу кезінде әйелі Молчанова Татьяна Загорная Молчановты шектеулі әрекетке қабілетті деп тануды және өзін оның заңды қамқоршысы деп тағайындауды талап етті. Сот қандай шешім қабылдайды?

Басқа мемлекеттік органдарға жүгіну.

Асыраушылық және қамқоршылық органдарына жүгіну.

Жергілікті атқарушы органға жүгіну.

Прокуратура көмегіне жүгіну.

+Азамат Молчановты шектеулі әрекетке қабілетті деп тану және асырап алушыны тағайындау.

***

Азаматша Ф.Анна және азамат Н.Александр 15 жыл некелі отбасы болған, соңғы 3 жыл ішінде отбасылық өмірлерінде ұрыс-керіс және көптеген мәселелер бойынша келіспеушіліктер орын алған. Олар некені бұзу туралы арыз беруге шешім қабылдайды. Олардың 11 жастағы баласы болады. Заң бойынша бала кіммен қалады?

Анасымен.

Әкесімен.

Туыстарымен.

+Заңға сәйкес , 10 жасқа толған бала кіммен қалатындығын өзі шешуге құқылы.

Оны балалар үйіне береді.

***

Кәмелет жасқа толмаған С.Ольга мен Николай отбасын құруға шешім қабылдайды. Некені мемлекеттік тіркеу бөлімі оларды тіркеуден бас тартады. Бас тарту негізі?

Кейбір құжаттардың болмауы.

+Неке жасына толмауы.

Азаматтығының жоқтығы.

Арнайы құжаттардың болмауы.

Көптеген заңдардың нормаларын орындамауы.

***

12 жасар Александр Васильев 30 000 теңге сомасында сыйақы төленген көркем фильм түсірілімдеріне қатысты.Осы ақшаға ол концеляриялық қажеттіліктер алды. Александрдың ата-анасы ол ақшаны ақылсыз жұмсады деп есептеп,сатып алынған заттарды қайтадан дүкенге апарып және директордан оларды кері қабылдауын талап етті.Директор ата-ананың талабын қанағаттандырудан бас тартты. Баланың құқығын кім қорғауы тиіс?

Отбасының барлық мүшелеріне кез келген жағдайда ата-ананың қатысуы қажет.

Балалардың көптеген қызығушылықтарын қорғау – бұл туыстарының қызметі.

+Баланың құқығын қорғау келісімдері мен шарттарын жасауда – бұл ата-ананың міндеті.

Мүліктік және мүліктік емес құқықты қорғау – бұл қамқоршылықтың міндеті.

Балалардың барлық мүдделерін қорғау – бұл ата-аналардың таңдаулы құқығы.

***

Заңмен белгіленген тәртіпте әрекетке қабілетсіз деп танылған азамат Белов бірнеше ай бойы күніне 1 авторучкадан сол бір дүкеннен сатып алып тұрды. Оның асыраушысы болып тағайындалған әйелі, дүкенге барлық сатып алынған авторучкаларды алып келіп және дүкен директорынан олар үшін төленген ақшаны қайтаруды талап етті.Дүкен директоры: «Белов кез келген азамат өзінше жасауға құқылы ұсақ тұрмыстық келісім жасады» деп сүйене отырып, Беловтың әйелінің талаптарын орындаудан бас тартты.Бұл келіспеушілікте кім дұрыс?

Ұсақ және ірі келісімдерді кез келген тұлғалар жасауға құқылы.

Оның әркеттері азаматтық-поцессуалдық құқықтық нормаларына сәйкес келеді.

Оның әрекеттері неке-отбасылық заңдылыққа қайшы келмейді.

+Әрекетке қабілетсіз тұлға өз бетімен ешқандай келісім жасай алмайтындықтан, Белованың әрекеті заңды.

Оның іс-әрекеттері азаматтық-процессуалдық құқыққа қайшы келмейді.

***

Ерлі-зайыпты Козловтар бірнеше жыл некеде тұр. Козлова бизнеспен айналысады,Козлов жұмысынан айырылған және жұмыссыздық бойынша жәрдемақы алады.Козлова некеде тұрған кезіндегі мүлікті бөлу принципін кіргізіп күйеуіне некелік келісімге тұруды ұсынды.Козлов,егер олар некелік келісім жасайтын болса,онда оның заңды күші болмайтындығын айтты.Ерлі-зайыптылар өзара келісімге келе алмағандықтан, олар заңды кеңес алуға жүгінді. Некенің қандай кезінде некелік келісім жасауға құқылы?

Некеге тұруды мемлекеттік тіркеу кезінен бастап.

Некеге тұрғанға дейін.

Некені тіркеу күні.

Некеге тұрғаннан кейін.

+Некенің кез келген кезінде.

***

Кәсіпорынның қызметкері 30 жастағы Н.Н есімді әйелді қызметке қабылдау барысында, оны еңбек міндеттерімен, жұмыс аптасымен, еңбек мөлшерін және төмендегі мөлшердегі еңбек ақысымен, сонымен қатар еңбекті қорғау және мүліктік жауапкершілігімен таныстырады. Екі жақтың келісімімен жеке еңбек келісім шарттары 3 жылға жасалынады. Келісім шарттың тікелей міндетін көрсетіңіз:

+Еңбек міндеттері, жұмыс аптасы.

Еңбекті қорғау.

Жақтарының мүліктік жауапкершілігі.

Әлеуметтік кепілдік.

Жалақының минималдық мөлшері.

***

Кәсіпорынның жабылуына байланысты Г.Ж азаматы жұмыссыз қалды, 6 ай өткеннен кейін ол жұмыспен қамтамассыз ету орталығында тіркеуге тұрады және жұмыссыздық үшін ақы көмегін алуға өтініш жазады. Бұл орталықтан азаматқа жұмыссыздық үшін ақы төлеуге шешім қабылдайды.Бұл орталықтың іс-әрекеті дұрыс па?

Бұл орталықтың заңды іс-әрекетінің атқарылуы дұрыс болуы мүмкін.

+Жоқ, өйткені жәрдемақыны алу құқығы – бұл конституциялық ереже.

Орталықтың іс-әрекеті, құқықтық шарасы толық емес, себебі азамат жұмыссыздық мәртебесінде болатын.

Орталықтың шешімі құқықтық нормативтік актілердің ережелеріне қайшы болады.

Орталықтың іс-әрекеті заңды емес, себебі ол азаматтың әлеуметтік көмегіне құқығын бұзды.

***

«Боро-Плюс» кәсіпорны Семенова А.Р.азаматын қызметке қабылдау барысында төмен мөлшердегі еңбек ақымен, әлеуметтік кепілдікпен және еңбекті қорғау шарттармен таныстырды. Бұл шарттың аталуы:

Қосымша деген, заң және заң актілеріндегі анықталған.

Тікелей деген, жақтарының келісімімен анықталған.

+Туынды деген, заңда белгіленген.

Қажетті деген, қатысушылардың еңбек қатынастарының келісімімен анықталған.

Өзара шарттары.

***

Ата – анасының келісімімен екі 15 жасар мектеп окушылары жазғы демалыс кезінде зауытқа орналасты. Біршама уақыт өткен соң, олардың келісімінсіз ауыр жұмысты істеткен. Осы себептен, олардың денсаулықтарына зиянды әсерін тигізді. Оқушылардың ата – аналары жұмыс берушіге материалдық және моральдік шығындырды өтеуін талап етті. Жұмыс беруші бұл талаптарды орындады. Жұмыс берушінің іс - әрекеті заңды ма?

Жұмыс беруші Конституциялық заңдардың ережелерін бұзды.

Жұмыс берушішің оқушыларға деген қарым – қатынасы жұмысқа орналастыру тәртібіне сәйкес болмайды.

Оның әрекеті қате, себебі заңды актілерінен қарастырылмайды.

+Жұмыс берушінің оқушыларды ауыр жұмысқа жұмылдырғандарды заңсыз, себебі бұл еңбек қорғау заңына қайшы келеді.

Жұмыс беруші мен оқушылардың қарым – қатынасы заңды актілерде қарастырылмайды.

***

Азамат Т.Н.Петровтың жұмысына қате іс әрекеттері себебінен бүкіл бөлімнің жұмысы тоқтады. Жұмыс беруші бірнеше ескертуден кейін Т.Н.Петровпен еңбек шартын бұзды. Бұған негіздеме болған:

Еңбектік құқық бұзушылық.

Жұмысшының еңбек шартының талаптарын бұзуы.

Азаматтың өз міндеттерін орындамауы.

Еңбек шарттын орындамауы.

+Жұмысшының өзінің квалификациясына сәйкес келмеуі.

***

Мемлекеттік қызметте хатшы болып 2 жыл жұмыс істеген Иванова М.Т. жұмыс орнымен заңсыз шығарылды. Бұл мәселесі шешу үшін ол келесі әдістерді қолданды:

Келісім комиссиясына үндеу.

Кәсіподақ органдарына үндеу.

Жоғары кәсіподақ органдарына үндеу.

Лауазымды адамға үндеу.

+Сотқа үндеу.

***

Азаматша Р.К. Тілешова жұмысын атқару барысында, көптеген қателік жіберуіне байланысты бүкіл бөлімнің жұмысы тоқтатылды. Жұмыс беруші бірнеше ескертуден кейін Тілешовамен еңбек шартын бұзды. Бұған негіздеме болған:

Еңбек шарттын орындамау.

Жұмысшының еңбек шартының талаптарын бұзуы.

Жұмысшының еңбек шартының талаптарын бұзу.

+Жұмысшының өзінің квалификациясына сәйкес келмеуі.

Азаматтың өз міндеттерін орындамау.

***

23 жастағы Демин Н.Н Кызылорданың тұрғыны. Ол 2003 жылы жергілікті әкімшілігімен ферросплав зауаты еңбек келісім шартына тұрды. Экономикалық жағдайына байланысты зауыт жалақы, премия және косымша жәрдемақы төлемеген. Еңбек келісім шарты тоқтатылды. Демин Н.Н еңбек келісім шартты бұзды. Оның іс-әрекеті дұрыс па?

Оның іс - әрекеттері Еңбек туралы Заңға сәйкес болды.

Ол құқылы болды, себебі еңбек құқығына сәйкес болды.

+Оның іс-әрекеттері құқылы, өйткені жалақыны төлемеу жұмысшының қатысуымен еңбек келісімнің бұзуының негіздемесі болып табылады.

Ол еңбек қатынастардың мазмұны бойынша құқылы болды.

Оның іс-әрекеті заңды, себебі құқықтық актілерінің мазмұнына сәйкес келеді.

***

32-жастағы Семей қаласының тұрғыны азамат Лезбаев жиhаз фабрикасына диспетчер болып жұмысқа орналасқан. Ол екі жұмыскермен бірігіп пластикалық терезені және арнайы жабдықты ұрлаған. Оның еңбек келісім шарты бұзылды. Занды ма?

Еңбек қатынастар мазмұнына сәйкес болуы мүмкін.

Иә, еңбек заңнамасына сәйкес болуы мүмкін.

Мүмкін, өйткені көптеген құқықтық актілеріне сәйкес келмеуі мүмкін.

+Иә, жақтарының шешіміне (сот шешіміне) тәуелді болмайтын негіздерге жатады.

Еңбек құқығына сәйкес болады.

***

Азамат И.Ж. «Али» құрылыс компаниясына шебер ретінде жұмысқа алынады. Келісім шартта мынадай шарттар көрсетілген: еңбек фунциялары, жалақы, жұмыс уақыты. Жарты жылдан кейін еңбек қорғау шарттарының әлсіздігінен өндірістік жарақат алады. Азамат И.Ж. жарақат үшін компенсация талап етеді. Бірақ оны кейін қайтарады. Жұмыс берушінің әрекеті құқықтық актілерге сай бола ма?

Жұмыс беруші көптеген құқықтық актілерді бұзды.

Жұмыс берушінің әрекеті заңнамалық актілерге сәйкес.

Құрылыс компаниясының әрекеті құқық бұзушылыққа жатады. Себебі ол жарлықпен, ежерелермен қаралады.

Құрылыс компаниясының әрекеті жұмысқа алу ережесіне қарама-қайшы.

+Ол дұрыс істемеді, себебі минималды материалдық көмек көрсету әрбір жұмыс берушінің міндеті.

***

Жеке кәсіпорын Теміртау қаласының тұрғынымен еңбек келісімі бойынша 3 жылға келісім-шартқа отырады. Бұл келісім-шартта еңбекақы, жұмыс уақыты және еңбек қорғау көрсетілген. Осыған байланысты еңбек қорғау бойынша нұсқаулықпен таныстырылып, оған арнайы құрал беріледі. Осы уақыт барысында ол өзінің жұмысындағы еңбек қауіпсіздігі жөніндегі мәселелерге ұқыпсыз қарайтын болған. нәтижесінде өзі жапа шеккен. Өзінің денсаулығына байланысты қандай іс-әрекеттер жасай алады?

+Емханаға барып өзінің ақшасы есебінен дәрігерден кеңес алуы қажет.

Ол зиянды төлеу талабымен жұмыс берушіге жүгінуге құқылы.

Емдеу мәселелерін шешу үшін атқару органдарына жүгіне алады.

Сотқа жүгінуі қажет.

Жұмыс берушіні сот органдарына сотқа беруге құқылы.

***

Жұмысшы Т.Р «Асыл Дән» АҚ –на инженер болып жұмысқа қабылданды. 5 айдан кейін АҚ өзінің қаржылық жағдайымен жұмыскерлер санын қысқартуға мәжбүр болды. Олар азамат Т.Р еңбек келісімін жою туралы хаттық жолдама жіберді. Еңбек келісім шарты бойынша, әрбір жұмыстағы жұмыстан шығарылуы барысында 10 айлық төлем ақы бойынша компенсация беруге уәде берді. Бірақ ол уәде орындалмады.Құқық бұзушылықтың обьектісін табыңдар?

Жұмыс берушінің құқықтары мен міндеттері.

+Жұмысшының мүліктік және мүліктік емес құндылығы.

Адамның мүліктік құндылығы.

АҚ материалдық жағдайы.

Азаматтың мүліктік емес игіліктер.

***

Б есімді азамат мектепте оқитын 14 жастағы Р есімді азаматты ата – анасының рұқсатынсыз жұмысқа алады. Бір айдан кейін жұмыс беруші Б есімді азамат 14 жастағы Р есімді азаматты аптасына 36 сағат жұмыс істеуге күштеп көндіреді.

Бұл жерде қандай заңсыз оқиға көрініс тапқан?

+14 жастан-16 жасқа дейінгі қызметкерлер үшін жұмыс уақыты аптасына 24 сағаттан аспайды.

14 жастағы қызметкерлердің жұмыс уақыты 30 сағаттан аспауы қажет.

14 жастан- 16 жасқа дейінгі қызметкерлер үшін жұмыс уақыты 36 сағат, бірақ ата-анасының рұқсаты қажет.

14 жастан – 16 жасқа дейінгі кәмилетке толмағандарды жұмысқа алуға тыйым салынады.

14 жастан – 16 жасқа дейінгі қызметкерлерді жұсмыс істеуге күштетіп көндіруге болмайды.

***

С есімді азаматша жұмыс орнына 25 минут кешігіп келді және ол бірнеше рет қайталанды. С есімді азаматтың ісі дұрыс па? Тәртіптік жазаның қандай түрі жұмыс берушімен қолданылады?

Лауазымы төмендетіледі.

+Қатаң сөгіс жарияланады.

Жұмыстан шығару қолданылады.

Ескерту жасалынады.

Жалақысын төлемейді.

***

Азамат О. еңбекке орналастыру және жұмыспен қамтамасыз ету тіркеу органында жұмыссыз ретінде тіркелген. Ол кәсіби дайындық курсынан өтуге жіберіледі, 3 ай оқуға барып жүреді, ал кейінгі 3 айда белгісіз себептермен бармай қалады. курс ұйымы жұмыссызды сабақтан шығаруға құқылы ма?

Ия, бұл азаматтық құқықтық қатынасқа қарама қайшы емес.

Ия, еңбекке орналастыру және жұмыспен қамтамасыз ету тіркеу орталығының бұл іс-әрекеті түрлі құқықтық актілерге сәйкес.

Ия, бұндай жағдайда тәртіптік жаза қолданылуы мүмкін.

Ия, бұл ұйым конституциялық құқық шегінде дұрыс жасады.

+Ия, еңбекке орналастыру және жұмыспен қамтамасыз ету тіркеу орталығының іс-әрекеті Еңбек туралы заңымен реттеледі

***

3деңгей

Азаматша Сергеева Қостанай қаласының коммуналдық қызметтеріне қарызы туралы сұрақты шешу үшін әлеуметтік қамсыздандыру органына жүгінді. Шағымды қанағаттандыру туралы шешім кейінге қалдырылды. Әлеуметтік қамсыздандыру органдарына қандай әрекет жасау керек?

+Олар тұрғын үйге жәрдемақы төлеу керек

Мемлекеттік органдар жеке жағдайларда азаматтардың мүдделерін қорғауға уәкілетті.

Әлеуметтік қамсыздандыру органдары түрлі заңға сәйкес актілерді қабылдауға құқылы.

Жеке категориядағы халықтың жеңілдіктері бойынша олар бұл сұрақтарды реттеуге құқылы.

Мемлекеттік органдар еңбек және әлеуметтік қамтамасыз ету туралы заңнамасы бойынша қызмет етті.

***

Әлеуметтік қамтамасыз ету органдарына және әкімшілікке зейнеткер Иванованың рұқсат берілмеген жерде саяжай үйі құрылысына жер телімін ұсыну туралы өтініші келді. Олар рұқсат бермеді. Иванова қандай құжат алуы тиіс?

+Жер телімін ұсынуға бас тарту туралы хабарлама.

Жер телімін иеленуге уақытша бас тарту туралы әкімшіліктің шешімі.

Осы жер теліміне қатысты жер ресурстары бойынша Комитеттің қаулысы.

Жер телімін ұсынуға уақытша бас тарту туралы хабарлама.

Иванованың жерді алуға кезекке қою туралы әлеуметтік қамтамасыз ету органдарының шешімі.

***

Зейнеткер Н.Р. жергілікті қалалық әкімшілікке пәтерін жөндеу жөнінде көмектесуді сұрады. Ол жерде оған ақшалай көмек көрсетуге тиісті әлеуметтік қамтамасыз ету органдарына баруын ұсынды. Олар қандай іс-әрекет жасайды?

+Олар материалдық көмек көрсетуге міндетті.

Олар тұрғын үй жағдайларын жақсарту бойынша алдағы 3жылға кезекке қоюға құқылы.

Әлеуметтік қамтамасыз ету органдары жеңілдіктерді ұсыну бойынша тәртіп бекітуге тиісті.

Әлеуметтік қамтамасыз ету органдары зейнеткерге әлеуметтік көмектің көптеген түрлерін 1 ден 3 жыл аралығында қолдануға тиісті.

Ол азаматтық заңнаманың ережелеріне сәйкес шара қолдануға тиісті.

***

Павлодар қаласының әкімшілігіне әлеуметтік қызметкердің іс әрекетіне шағым түсті. Онда әлеуметтік қызметкердің азаматтарға кәсіби емес және құзыретті емес қатынасын көрсеткен,нақты айтқанда, өзіне бекітілген қарт адамдардың тұрмыс жағдайына көңіл бөлмеген , дәрігер мен психологты үйге шақыру бойынша міндеттерін атқармаған, қатысу уақытын сақтамаған. Осы бұзушылықтар бойынша осы қызметкерге қатаң сөгіс қолданылды. Осы қызметкермен қандай қағида бұзылды?

+Азаматтардың, яғни қарт адамдардың өмірі мен денсаулығын қорғау.

Өзінің міндеттерін орындауда еріктілігі.

Мүдделеріне байланысты қызметтік борышын орындау.

Азаматтардың ұлттық және тіл тәнділігіне байланысты азаматтарға түрлі қарым-қатынас көрсету.

Азаматтардың,яғни әлеуметтік қорғалмаған халықтың өмірі мен денсаулығын қорғау.

***

Азаматша Сидорова тыныс алу органдарына кішігірім операция жасалғаннан кейін бірден жұмысқа шығып кетемін деп ойлайды. Бірақ, операциядан кейінгі асқынулардың себебінен сырқаттылығын жылдық демалыс алуға мәжбүр болады. Ол қандай мерзімге жәрдемақы алуға құқығы бар?

1ден 3 ай аралығында жұмыссыздық жәрдемақысы.

Мүгедектік бойынша өмірлік жәрдемақысы.

Заңға сәйкес 2 айға дейінгі жәрдемақысы.

Азаматтық заңнамаға сәйкес 3 айға дейінгі жәрдемақысы.

+Уақытша еңбекке жарамсыздығы бойынша 3 күннен 3 ай аралығында берілетін жәрдемақы.

***

Ақтөбе тау өндіру комбинатының шахтасында болған апаттың нәтижесінде жұмысшы Т.Смағұлов көз жұмады. Артында жұбайы және үш баласы қалады. Жұбайы екі ай өткеннен кейін әлеуметтік көмек құжаттарын рәсімдеу үшін әлеуметтік қамтамсыз ету орнына жүгінеді.Осы жағдайда әлеуметтік көмектің қай түрін қолданады?

+3 балаға асыраушысынан айырылған бойынша зейнетақы.

3 жыл аралығына асыраушысынан айырылған бойынша жәрдемақысы.

1жылға дейінгі асыраушысынан айырылған бойынша зейнетақысы.

1-ші еңбекақысы ретіндегі материалдық көмек.

3 жылға дейінгі асыраушысынан айырылған бойынша жәрдемақысы.

***

Азамат Б.С. соңғы жылдары жұмыс істемеді, еңбек кітапшасын жоғалтып алды, зейнеткерлік жасқа жеткенде ол мемлекеттік орталыққа зейнетақы төлеу жөнінде өтініш жазды. Бірақ оған бас тартты. Өзінің мәселесі бойынша ол аудандық әлеуметтік қамтамасыз ету орталығына, әкімшілікке барады. Зейнетақысын алу үшін қандай құжаттар қажет?

Денсаулық сақтау мекемесінен медициналық әлеуметтік сараптама комиссиясының шешімі.

Азамат Б.С. жұмыс істеген мекемеден еңбек келісім шарттары.

Азаматтарды тіркеу кітабынан көшірме.

+Еңбек қызметі туралы жазбаша және ауызша дәлелдемелер.

Атқарушы органдардан рұқсат құжаттары.

***

Азаматша Д.И. жеке кәсіпорында зейнетақы шартын жасасып 20 жыл жұмыс істеді, бірақ ауруына байланысты жұмысқа бармағандықтан зейнетақы қорына төлемдер жасалмаған. Азаматша Д.И.-ға еңбек өтілін растау үшін қандай әрекеттер жасау керек?

+Еңбек кітапшасы арқылы еңбек өтілін растау.

Жұмыс орнынан анықтама.

Зейнетақы қорынан көшірме.

Халыққа қызмет ету орталығынан анықтама.

Халықты жұмыспен қамтамасыз ету орталығынан анықтама.

***

Азаматша Филатова 2 жыл бойы бірнеше рет әртүрлі инстанцияларға оған зейнетақы тағайындауына заңсыз келісімнің берілмеуі туралы шағым жазады. Бірақ барлық жоғары лауазымды халықты әлеуметтік қорғау органдары шағымға бас тартты. Содан кейін Филатова сотқа зейнетақыны тағайындау туралы талап арызбен жүгінді, оның арызы қанағаттандырылды. Филатова өзінің мүдделерін сақтау үшін қандай әрекеттер жасауы керек?

Облыстық әлеуметтік қамтамасыз ету органдарына арыз жазу.

+Әлеуметтік қамтамасыз ету органдарының қызметіне шағымданып сот органдарына жүгіну

Лауазымды тұлғаларға жүгіну.

Құқық қорғау органдарына жүгіну.

Маслихат депутатына өзінің сұрағын жеткізу.

***

Әскери қызмет барысында қайтыс болғандықтан, асыраушысынан айырылған әскери қызметшінің отбасы жәрдем ақы алу бойынша арызбен сотқа жүгінді. Отбасының құрамына қайтыс болған әскери қызметшінің 65 жастағы әкесі,49 жастағы анасы, 4 баласын тәрбиелеумен айналысатын 25 жастағы әйелі бар. ҚР заңында көзделген әлеуметтік көмектің қандай түрі осы отбасына беріледі?

Жергілікті атқарушылардың төлемі.

Компенсациялық төлем,зейнетақы,алғашқы кездегі жәрдемақы.

Мекемеге байланысты қамқоршылық қорлар төлемі.

+Қорғаныс министрлігінің өмірбойы төленетін төлемі.

Заңда көзделген зейнетақы,жәрдем ақы.

***

55 жасар азаматша С.Н. жасына байланысты зейнетке шығуына құжаттарын дайындауда. Ол үшін ол әлеуметтік қамтамасыз ету органдарына үндеу жасады, бірақ оның үндеуі кері қайтарылады. Кері қайтарудың себептерін анықтаңдар?

+Бұл зейнетақы 58 жастан береді.

Зейнетақының бұл түрі 59 жастан береді.

Жеке тұлғаның таңдауы бойынша тағайындалады.

Мемлекеттік органдардың рұқсатымен беріледі.

Арнайы комиссияның рұқсаты бойынша беріледі

***

Азаматша С.Т. ядролық сынақтың жүргізілу кезінде Семей қаласында көп жылдар бойы тұрды. Ол әлеуметтік қамтамасыз ету органдарына материалдық көмек сұрап жүгінді. Әлеуметтік қамтамасыз ету органдары жәрдемақы төледі. Азаматша С.Т. келесі жәрдемақыны алуы үшін қандай құжаттар ұсынуы керек?

6-12 айға жұмыс орнына табысы туралы анықтама.

+Төлқұжат, отбасы құрамы туралы анықтама.

Жеке куәлігі, күйеуінің 5-6 айға табысы туралы жұмыс орнынан анықтама.

РНН, үлкен ұлының 5-6 айға табысы туралы жұмыс орнынан анықтама.

ИИН , қызының 5-6 айға табысы туралы жұмыс орнынан анықтама.

***

Асыраушысынан айырылғандығына байланысты көп балалы отбасы, 5 кәмелетке толмаған балалар және 1 кәмелетке толған балалармен қалған әйелі жәрдемақы сұрады. Осы отбасында ҚР заңына сәйкес қандай әлеуметтік көмек көрсетіледі?

Компенсациялық төлем беру.

Отбасылық жағдайына байланысты материалдық көмек.

+Асыраушысынан айырылғаны бойынша зейнетақы.

Жасына байланысты зейнетақы беру.

Басқада әлеуметтік төлемдер беру.

***

Асқаров Д. 2-ші топтың мүгедегі, алайда оған мемлекеттен ешқандай көмек төленбейді. Ол аудандық әлеуметтік қамтамасыз ету органына арызданды, бірақ қаралғаннан кейін оған бас тартты. Бас тартудың негізі болған: зейнеткерлік куәлігінің жоғалуы. Зейнетақы алу үшін қандай құжаттар қажет?

+Денсаулық сақтау мекемесінен медициналық әлеуметтік сараптама комиссиясының шешімі.

Асқаров Д. жұмыс істеген мекемеден еңбек келісім шарттары.

Азаматтарды тіркеу кітабынан көшірме.

Еңбек қызметі туралы жазбаша дәлелдемелер.

Атқарушы органдардан рұқсат құжаттары.

***

Ұлы Отан соғысының ардагері Соколов өзі жалғыз тұрады. Оның жұбайы қайтыс болған, балалары болмаған. Ол аудандық әлеуметтік қамтамасыз ету органына өзінің шаруашылығына, азық-түлігіне, дәрі-дәрмегіне көмек көрсетуді сұрап арыз жазады. ҰОС ардагері Соколовқа әлеуметтік көмектің қандай түрі көзделген?

Әлеуметтік қызметкерді жалдау үшін материалдық құралдарын бөлу.

Коммуналдық төлемдерін 100 пайыз жеңілдік бойынша төлеу құқығы.

Қазтелеком қызметтерін төлеу бойынша жеңілдіктерін ұсыну.

Әлеуметтік қамтамасыз етудің түрлі нысандары бойынша жеңілдіктер ұсыну.

+Әлеуметтік қызметкерді ұсыну арқылы әлеуметтік көмек көрсету.

***

В.К азаматтың жеке меншігінде 1 гектар жері бар,ол жеміс жидек ағашын егіп бау бақша өсіреді.Бірақ сапасы төмен тыңайтқыш қолданғаннан, жемістің сапасы төмен болады. Мемлекеттік органдар азамат В.К. –ға қандай шаралар қолдануы тиіс?

+Жер сапасын қалпына келтіруін талап ету.

Жер телімін алып қою.

Азамат В.К. жер құнын өтейді.

Ағаш егіп, бау бақша өсіруге тыйым салу.

Моральдық зиянын өтеу.

***

Азамат Фроловпен Жапония азаматының арасында тұрғын үйі бар жер телімін сатып алу – сату шарты жасалды. Бұл көрсетілген объект Фролов азаматының жеке меншігінде. Екі жақ мәмілені тіркеу үшін әділет мекемелеріне барады. Бірақ оларға тіркеуден мекеме бас тартты. Азамат Фроловқа жер теліміне жеке меншік құқығын қоргау үшін не істеу керек?

+Шетел азаматымен жасасқан сатып алу – сату шартын бұзу.

Мемлекеттік органдарға жүгіну.

Келісім шартты өзгертуге ұсыну.

Жер ресурстары бойынша комитетке жүгіну.

Азаматтық заңнаманы қолдану.

***

ҚР территориясында жер телімі бар азамат Иванов азаматтығын ауыстырып шетелге кетеді, біраз уақыттан кейін азамат Смирнов ол жерді өз бетінше иеленіп, өз атына аударып алады. Майлы өнімдерді өсіру мен жүзеге асырумен айналысты. Азамат Смирновтың жерге меншік құқығын заңдастыру үшін қандай әрекет етуге құқылы.

рұқсат алу, яғни жерге мемлекеттік акт.

Белгісіз мерзімге жалдау шартын жасасу.

Мұрагерлік рәсімдеу.

Жергілікті атқарушы органдарда бұл сұрақты қарастыру.

+Мемлекеттік органдарға құқық белгілейтін құжаттарын ұсыну.

***

Азамат К. 1 гектар жер телімін иеленеді. Ол жеміс ағаштарын және көкөністер екпек болды. Тыңайтқышты пайдаланғаннан кейін және басқа да химикаттарды пайдаланды, жер өз табиғаттық өнімдерін жойған. Жерді қоргау бойынша мемлекеттік инспекция қандай шаралар қолданады?

+Жерді пайдаланушының немқұрайлы қатынасы үшін азаматтық-құқықтық жауапкершілікке тартылады.

Бұл азаматқа құқықтық ықпал ету шаралары қолданылады.

Бұл азаматқа әкімшілік ықпал ету шаралары қолданылады.

Бұл азаматқа қылмыстық-құқықтық ықпал ету шаралары қолданылады.

Ол қылмыстық жауапкершілікке тартылады.

***

Жердің иесі А. 1 жылға жер телімін жалға алды. Келісім шартының мерзімі аяқталған кезінде ол жерді қайтарудан бас тартады. Жердің иесіне қолданылған заңды жауапкершіліктің негізі не болады?

Азаматтық құқық бұзушылық.

+Жер заңнамасының бұзылуы.

Экологиялық құқық ережелерін сақтамауы.

Қаржы құқығының ережелерін орындамауы.

Мәміле шартын бұзу.

***

Азамат Б-ның Қазақстанда жер телімін иеленген, кейін ол басқа елге көшіп кеткен. Ол жақтан қайтып оралғаннан кейін ол жерді өзіне қайтарып аламын деп ойлаған. Бұл сұрақты реттеу бойынша қандай әрекеттер жасауға болады?

+Жер ресурстары бойынша Комитетте тіркеуден өту.

Осы сұрақты өкілетті органмен қарастыру.

Жаңа талаптармен келісім шартты жасау.

Мұрагерлік рәсімдеу.

Жеке меншік құқығын заңдастыру.

***

Жер ресурстарын басқару бойынша департаментінің бастығы бір топ жеке кәсіпкерлерден Қазақстаннан Қытайға астық өнімдерін заңсыз патент сұраған, яғни лицензия. Кәсіпкерлер сотқа талап арызбен жүгініп, арыз қанағаттандырылды. Кәсіпкерлерге өз құқықтарын қорғау үшін нені қолдану керек?

+Сотқа жүгіну.

Лауазымды тұлғаларға жүгіну.

Әкімшілікке жүгіну.

Жергілікті атқарушы органдарға жүгіну.

Қоғамдық ұйымдарға жүгіну.

***

Азамат Н. Темиртау қаласының шағын аудандарының біреуінде қараусыз қалған жер телімінде өндірістік мекеменің құрылысы үшін пайдаланғысы келді. Осы сұрақпен жер ресурстары бойынша Комитетке барды. Олар өндірістік мекеменің құрылысына рұқсат берілді. Осы үшін ол келесі құжаттарды алуы керек:

+Мемлекеттік акт.

Жерді жалдау Комитетінің қаулысы.

Жерді пайдалану шарты.

Жер телімін жалдауға мемлекеттік акт.

Оны әкімшіліктің меншігіне өткізу құқығына шарты.

***

Азамат Смагулов пен азамат Абдиров кәсіпорын ашу үшін 0,20 га жер телімін сатып алып, бірлесіп иелену актісін ресімдеді. Бірнеше уақыттан кейін олардың арасында жер теліміне меншік құқығы жайлы келіспеушіліктер туындады. Азамат Смагулов бұл мәселені реттеу үшін түрлі мемлекеттік органдарға барады. Бұл мәселені шешу үшін жер ресурстары бойынша Комитет қандай шешім қабылдауы қажет?

+Жер ресурстары бойынша Комитет жеке меншік құқығы бөлімін рәсімдеуге міндетті.

Ол өзінің әрекеттерін жергілікті атқарушы органдарымен келістіреді.

Ол жерді күштеп айыру және тәркілеп аукционға ұсынуға құқылы.

Ол көптеген азаматтық –құқықтық мәмілелерде жерді қолдануға құқылы.

Айырбастау, сыйға тарту сияқты азаматтық-құқықтық мәмілелерде жерді қолдануға құқылы.

***

Жер телімінің иесі Амиров соңғы 3 жыл бойы жер салығын төлемеді. Салық инспекторымен бірнеше рет бұл міндетті атқаруы туралы хабарлама жасалды. Бірақта азамат Амиров салық қызметінің талабын орындамады. Салық қызметі қандай шара қолданады?

Мемлекет жер телімін күштеп айырады.

Бұл жер телімі жақын туысқандарының сатып алу-сатудың объектісі болады.

Дауды сот тәртібімен қарастыруға болады.

Мемлекет жерді күштеп айырып, басқа тұлғаға береді.

+Мемлекет салық төлену үшін мәжбүрлеу шарасын қолданады.

***

Азамат Петров бидай егетін жерді мұрагерлік жолмен иемденеді. Белгілі бір себептерге байланысты жыл бойы бұл жерге ештеңе егілмейді. Келесі жылы Петров жерді шабындық жер ретінде пайдалануды ұйғарды. Жер комитеті аз. Петровқа ескертіп, жер телімін тартып алады. Жер комитетінің іс әрекеті заңды ма?

+Ия, заңға сәйкес, себебі жер құқығы қағидалары бұзылды.

Ия, заңға сәйкес, себебі экологиялық құқық қағидалары бұзылды.

Жоқ, заңға сәйкес емес.

Ия, заңға сәйкес, себебі табиғатты қорғау құқығының қағидалары бұзылды.

Ия, заңға сәйкес, себебі халықаралық құқық қағидалары бұзылды.

***

Ресей азаматы Смирнов ҚР азаматшасы Васильевадан сатып алу-сату шарты бойынша ауылшаруашылық мақсатындағы Мичурино кентінен жер телімін сатып алады. Жер телімін тіркеу үшін олар БТИ – ға барады. Оларға бұл мәміледе бас тартты. Ауылшаруашылығы мақсатындағы жерді сату кезінде Үкімет қандай қағидаларды қолданады?

+Жерді қорғау – бұл халыққа бағытталған маңызды стратегиясы.

Коммерциялық мүдделердің басымдылығы.

Тұрғылықты жеріне байланысты азаматтарға жерлерді беру.

Түрлі мүдделерді қанағаттандыру үшін мемлекеттік қордан жерлерді қолдану.

Қандай да бір ірі акционерлік қоғамның мүдделерінің басымдылығы.

***

Николаевқа жеке меншік құқығында тиесілі кішкентай үй құрылысын 1 айдан соң оны қараусыз қалдырған. Аудандық әкімшілік бұйрығымен ұй құрылысы зерттеліп, жер телімін алып қою актісі жасалғаннан кейін сатылымға қойылды.

Үй құрылысына құқығын қалпына келтіру үшін Николаевқа қандай әрекеттер жасау керек?

+Құқықтарын қалпына келтіру үшін сотқа талап арыз беру.

Құқық қорғау органдарына жүгіну.

Облыстық әкімшілікке жүгіну.

Прокуратураға шағымдану.

Заңды кеңеске көмек сұрап жүгіну.

***

1997 жылы Рыжкова аудандық әкімшілікке жер бөлігін жеке меншікке аударуға өтініш білдіреді. Себебі 1970 жылы бұл жерді анасы иемделген,1981жылдан куйеуі екеуі иемделген. Рыжкова өз пайдасына шешуді сұрайды және нотариустан жер бөлігін анасынан калған мұра екенін айтады. Нотариус жер бөлігін мұраны қызына қалдырады. Сұрақты шешу үшін нотариусқа қандай әрекеттер жасау керек?

Түсіндірме жұмыстарын жүргізіп жер комитетіне жіберу.

Жер теліміне құқық белгілейтін құжаттарды рәсімдеу.

Жоғары тұрған мемлекеттік органдарға жіберу.

+Жеке меншік анасынан қызына өтетін мұрагерлікті заң бойынша ресімдеу.

Мүліктік құқықтарын қорғау үшін сотқа жіберу.

***

Бірінші май ауылының 40жастағы тұрғыны фермерлік шаруашылыққа жер сатып алғысы келеді. Жер ресурстары бойынша комитетке барып, рұқсат алады. Алдағы тексеру анықтагандай ол жерді екі есе қымбат бағаға сатып алыпты. Бұл келісім шарт заңсыз деп тапты. Бірінші май ауылының тұрғынына мәміле заңды болу үшін қандай іс-шаралар қолдану керек?

+Сот органдарына жүгіну.

Мемлекеттік басқару органдарына жүгіну.

Құқық қорғау органдарына жүгіну.

Лауазымды тұлғаға кеңес сұрап бару.

Салық органдарына жүгіну.

***

2008 жылдың күзінде "Дарын" кәсіпорны кепілдікке пәтер қойып, 10 жылға Темірбанк банкінен 300,000 теңге көлеміндегі несие алды. Алайда 2 жылдан соң арнайы жабдықтарды жеткізушілер өзінің ьіндеттерін орындамаганы үшін, кәсіпорын банкротқа ұшырады. Осы кезде банк қандай әрекет жасайды?

+Несиені қайтару үшін кепілдікке қойылған пәтерді сатады.

Келісімдік камиссиясына жүгінеді.

Амалсыздан барлық заң жауапкершілік түрлерін қабылдайды.

Мемлекеттік мәжбүрлеу шарасын қабылдайды.

Қылмыстық жауапкершілікке тартады.

***

«Фалькон» ЖК қаржылық бақылауға тартылуда. Бухгалтерлік есептеме кейбір қателіпен кетіп, кейбір есептемелердің жойылғаны белгілі болды. Осы жағдайда әкімшілік жауапкершіліктің қандай жазасы қолданылады?

+Салық заңнамасы бойынша өсімді өндіру және айыппұл.

Мемлекет қазынасына салық салудың ескерілмеген объектілерін өндіру және айыппұл.

Жасырылған табыстарды өндіру.

Айыппұл және мекемені жабу.

Мүлкін тәркілеу және кәсіпорынды жабу.

***

Құқық қорғау органының қаржы полициясына Тұран Әлем Банкінің заңсыз шығындануы туралы белгісіз шағым келіп түсті. Қаржы полициясының өкілдері Тұран Әлем Банкінің 1 жылдық құжаттарына және есеп шот жазбаларына тексеріс жасады. Тексеріс нәтижесінде шығындар болған айғақтар анықталды? Қаржы полициясы банкке қандай шаралар қолдана алады?

Қылмыстық жаза шаралары.

Әкімшілік іс әрекеттеу шаралары.

Тәртіптік шаралар.

Міндеттемелерді орындау бойынша шаралар.

+Қаржылық бақылаудың шаралары.

***

Астана қаласының қаржы полициясы жоспардан тыс тексерумен «Керуен» сауда орталығына бухгалтерлік құжаттарды тексеру үшін келеді. Тексеріс барысында бухгалтерлік есептерде бұзушылық болғаны және уақытында тапсырылмағаны анықталады. Сауда орталығында салықтық есеп беруді сақтау үшін қаржы полициясымен қандай әдістер қолданылады?

Қаржылық бақылау шарасы.

Мәжбүрлеу шарасы.

Азаматтық-құқықтық әсер ету шарасы.

Сыртқы бақылаудың әдісі( СО Керуен кәсіпорнынның сыртында).

+Тікелей бақылаудың әдісі ( кәсіпорында )

***

А. есімді азамат банктен 1 жыл мерзімге несиеге компьютер алды. Бірақ жарты жылдан сон қандай да бір себептермен уақытында несиені төлей алмады. Азамат А. несиемен мәселені шешу үшін қандай әрекеттер жасауға құқылы?

Азамат А кепіл шарттарымен пайдалануға міндетті.

Банк міндеттемені орындауды талап етуге құқылы.

Олардың іс-әрекеттері сот тәртібімен қаралады.

+Азамат А келісім шарт мерзімін ұзарту туралы шағыммен жүгіне алады

Банк несиені өтеп алу үшін мәжбүрлеу шаралалын қолданады.

***

Азамат Асанов келісім бойынша банктен несие алады. Жалақысы төмен жұмысқа көшіргендіктен, Асанов уақытында несиені төлей алмайды. Асанов несиені төлей алмаған кезде, оған кепіл болған Галиев несиені жабу керек болды. Бірақ ол несие төлеуден бас тартты. Несиені өндіру үшін банкқа қандай іс-шараларды қолдану керек?

+Банк сот арқылы өзінің құқығын қорғау керек және гаранттан қарызын қайтару керек.

Бұл компетентті органдар көмегімен шешіледі.

Қатысушылар қаржы және салық полициясына жүгінуі мүмкін.

Олар жергілікті басқару жүйесіне жүгінуі мүмкін.

Бұл қатысушылар лауазымды тұлғаларға жүгінуі тиіс.

***

Кәсіпкер Бобров 3 бөлмелі пәтерін кепілдікке қойып, 4 жыл мерзімге банктан несие алады. Жылдың басында ол уақытында несиені төлеп турды. Алайда 1 жылдан соң жүрек талмасынан дүниеден өтті. Осы кезде оның туыстары пәтерді өздерінің атына жаздырмақшы болды. Банк несие келісімін туыстарына көшірді. Банк осы мәселені шешу үшін не істеу керек?

Азамат А. кепіл шарттарымен пайдалану керек.

Банк міндеттерді орындауға талап етуге құқылы.

Олардың әрекеттерін сот қарастырады.

Азамат А. шарт мерзімін ұзарту туралы өтінішімен жүгіне алады.

+Банк несиені өндіру үшін мәжбүрлеу шараларын қолданады.

***

АҚ бизнес ашу мақсатымен банктен несие алды. Алайда банкротқа ұшырап, несие уақтылы төленбей қалды. Банк кәсіпорынның барлық мүлкін арестке алды. Несиені қайтару үшін банк нені қолдануға құқылы?

+Банк сот арқылы өзінің құқығын қорғау керек

Бұл компетентті органдар көмегімен шешіледі.

Қатысушылар қаржы және салық полициясына жүгінуі мүмкін.

Олар жергілікті басқару жүйесіне жүгінуі мумкін.

Бұл қатысушылар лауазымды тұлғаларға жүгінуі тиіс.

***

"Азимут" индивидуалдық кәсіпорынның коммерциялық директоры материалды-техникалық базаның кеңейтілуі және арнайы жабдықтарды сатып алу мақсатымен Каспий банкінен несие сурады. Бұл банк несиені 5 жылға берді, кепілдікке 2 қабатты офистік ғимаратты алып. Алайда Азимут уақытылы несиені төлей алмады. Банк бұл мәселені шешу үшін қандай шара қабылдайды?

Кәсіпорынның қаржылық қызметін жалғасуы мүмкін.

Каспий банкінің іс-әрекетін құзыретті органдар қарастырады.

Кәсіпорынның іс- әрекеті азаматтық құқыққа сәйкес келмейді.

Банк несиені қайтару үшін кепілдікке салынған ғимаратты сатуға, сотқа жүгінуге құқылы.

Несие қарым-қатынас мемлекеттік органдардың қатысуымен шешілмейді.

***

Микронесиелік ұйымдарға экономикалық операцияларды -несие беру, мүлікті сақтандыру, ақшалай алу т.б орындау үшін лецензия берілді. Жұмыс барысында ол оларға көмектескен 1-дәрежелі банктер мен қызметтес болды. Бұл жағдайда қандай құқық заңмен қарастырылады?

Банк қызметіне құқылы

Коммерциялы қызметке құқылы

Кәсіпкерлік қызметке құқылы

Азаматтық құқықтық мәмілеге құқылы

+Қаржылы қызметке құқылы.

***

"Альтаир" компаниясының менеджері Тулеева видеокамера сатып алу барысында қаржының жетіспеушілігінен қызметтесі Широковадан 30000 теңге қарызға сұрап, 2 айдың ішінде процентпен қайтаратынын айтады. Осылай ол құжатқа қол қойды. Бірақ өзінің міндетін орындамады. Осы қаржылық жағдай бойынша қызметкер Широкова не істеу керек еді?

+Нотариустық растау.

Бұны жақын туыстарының растауы керек еді.

Қызмет мүшелерінен консультация алу керек еді.

Құжатты куәгерлердін қатысуымен әрекет жасау керек еді.

Құжатты бірнеше тұлғалардың қатысуымен әрекет жасау керек еді.

***

"Рахат" компаниясы қаржы фондын қалыптастыру және нығайту мақсатында Қазагрофинанс акциясын алды. Алайда белгілі бір уақыттан кейін бұл кәсіпорын банкротқа ұшырады, сол себепті бұл келісімді жарамсыз деп таныды. Құқықтық баға беріңіз:

Азаматтық құқық нормаларын бұзушылық.

Бұл қаржылық заңды бұзушылық.

Міндетті құқықтық талаптарының орындалмауы.

+Бұл Казагрофинанс әдейі жасалған әрекеті деп жатқызуға болады.

Бұл кәсіпкерлік кызмет аясында құқықбұзушылық.

***

Орифлейм косметикасының таралуымен айналысатын Авдеева, сол компанияның берген несиесін уақытында төлей алмады. Осы компанияның қызметкері тұлғаның мүлігін тіркеуге алуға шешім қабылдауда, тіркеу несиенің құқығына тең. Компанияның мұндай әрекетке құқығы бар ма?

Иә, себебі бұл жағдайда сақтандырушымен, сақтанған адамның мүдделері ескеріледі.

Иә, себебі бұл жағдайда азаматтық және қаржылық құқық бұзушылық ережелерін көрсетілген

Иә, себебі бұл жағдайда қаржылық және салықтық құқық бұзушылықтың объектілері қарастырылады.

Иә, себебі бұл жағдайда түрлі құқықтық қатынастардағы субъектілері, сондай –ақ мүліктік қатынастардағы, реттелінеді

+Иә, себебі бұл жағдайда міндеттемелік қатынастардың құқықтары мен міндеттері қарастырылады.

***

Абай қаласының тұрғыны 1 бөлмелі пәтерді өзінің сыныптасынан сатып алды. Сатып алу-сату шартын нотариуста куәландырды. Шетел валютасында есептесті. Бұл экономикалық операция Қазақстанда болуы мүмкін бе?

+Иә, мүмкін өйткені есеп – қисап шетел валютасында заңмен қарастырылған.

Иә, азаматтық құқықтық қатынаста қарастырылған.

Иә, егер есеп – қисап 50 минималды есептік көрсеткіштен жоғары болмаса.

Иә, егер есеп қисап 25 минималды есептік көрсеткіштен жоғары болмаса.

Иә, егер есеп қисап – 55 минималды есептік көрсеткіштен жоғары болмаса.

***

«Феникс» компаниясы салқын суды шығарумен айналысатын фирмада ішкі аудит өткізілді. Қаржылық тексерісте сол фирма өткізетін тауардың өзіндік құны, бағаның құрылуы және тарату түсімі қаралды. Тексеру барысында келесі бұзушылықтар анықталды, мысалы қаражаттың жетіспеушілігі, өзіндік құнның шарттарының жоқтығы. Осы мекемеге аудитор мынадай санкцияны қолданды:

Ескерту.

Лицензияны тоқтата тұру.

+Айыппұл.

Ескертпе жасау.

Патенттен айыру.

***

Азамат Щукин бірнеше ай бойы жерге салық төлемеген, салық инспекциясыда ай сайын салық жөнінде хабарлады. Салықтың өкілі борыштын өтелмеуі жер телімін тәркілеуге әкеледі деп хабарлады. Щукин салық инспекциясына арыз жазып сотқа жүгінген. Салық инспекциясы салықтық қарызын өтеу үшін қандай әрекеттерді қолданады?

+Айыппұл.

Жер телімін тәркілеу.

Салық санкциялары.

Азаматтық-құқықтық санкциялар.

Мәжбүрлеу тәртібінде барлық салықтық қарызын өтеу.

Азамат Абилов өзінің жеке дүкенін ашты, бірақ ол 2 ай бойы салық төлем міндетінен бас тартып жүрді. Азамат Абиловқа қандай әкімшілік шаралар қолданылады?

Ескерту.

Дүкен қызметін тоқтата тұру.

+Айыппұл.

Дүкен қызметімен айналысуға тыйым салу.

Дүкенді жабу.

№ 9 хаттама, «25» сәуір 2014

54