Ііі. Лексика-грамматикалық тапсырмалар:

₪ Мәтіннен қиын сөздерді теріп жазып сөздік құрастырыңыз.

Сөздіккке сүйене отырып орыс тіліне аударма жасаңыз.

◘? Мәтінге қатысты сұрақтар жазып беріңіз.

IV. Мәтінді мазмұндап беріңіз.

18-тапсырма. Мәтінді сөздіктің көмегімен аударыңыз.

Шартты рай

Жақ Лицо	Етістіктерден соң После глаголов	Жіктік жалғауы Личные окончания	Жақ Лицо	Етістіктерден соң После глаголов	Жіктік жалғауы Личные окончания
Мен	-са,-се	-м	Біз	-са,-се	-қ, -к
Сен	-са,-се	-ң	Сендер	-са,-се	-ңдар,-ңдер
Сіз	-са,-се	-ңыз,ңіз	Сіздер	-са,-се	-ңыздар, -ңіздер
Ол	-са,-се	-	Олар	-са,-се	-

Егер мен Астанаға барсам, онда досым күтіп алады – Если я поеду в Астану, то меня встретит мой друг.

Сен пойызға кешіксең, семинардан қаласың – Если ты опоздаешь на поезд, то пропустишь семинар.

Егер жаңбыр жауса, онда саңырауқұлақ көп шығады – Если будет дождь, то будет вырастеть много грибов.

Егер біз сессияны жақсы тапсырсақ, Бурабайға барамыз – Если мы хорошо сдадим сессию, то поедем в Боровое.

Олар бүгін ұтса, әлем чемпионатына қатысады – Если они сегодня выиграют, то будут участвовать в чемпионате мира.

• Иногда суффиксы -са,-се выступают в роли наречия времени: Терезені ашсам, құстар ән салып жатыр екен – Открываю окно, там поют птицы (в буквальном смысле), что можно сказать, Когда я открыл окно, пели птицы.

17-тапсырма. Іссапар ержелерінен өзіңіз қалаған ережені таңдаңыз, егер ол ереже орындалмаса, арты не болатынын түсіндіріңіз. Ол үшін етістіктерді шартты райда жіктеп шығыңыз. Үлгі: Мен бөлек тамақтанатын болсам, әріптестеріме ескертемін. Егер ескертпесем, олар ренжиді.

Мен бөлек тамақтанатын болса..., әріптестеріме ескерте... .

Сен бөлек тамақтанатын болса..., әріптестеріңе ескерте... .

Сіз бөлек тамақтанатын болса..., әріптестеріңізге ескерте... .

Ол бөлек тамақтанатын болса, әріптестеріне ескерте... .

Біз бөлек тамақтанатын болса..., әріптестерімізге ескерте... .

Сендер бөлек тамақтанатын болса..., әріптестеріңе ескерте... .

Сіздер бөлек тамақтанатын болса..., әріптестеріңізге ескерте... .

Олар бөлек тамақтанатын болса..., әріптестеріне ескерте... .

Бөж тапсырмалары

1. «Велосипед» –презентация дайындаңыз.

2. «Автобус» тақырыбын ауызша әңгімелеңіз.

Автобус і Сөздікпен танысыңыз

жүргізушімен – с водительем (с диктором)

қоса есептегенде – если посчитать вместе

оданда көп – и более

қорабы – каробка

вагон түріндей – в виде вагона

пайда болды – появился

қалалық – городской

қала маңы – пригородной

қалааралық – междугородний

жергілікті – местный

(т.б.) тағы басқа – и другие

болып бөлінеді – делятся

сыйымдылығы – вместительность (емкость)

ауқымы – диапазон, рамки, масштаб, объем

ұзындығына қарай – по длине

Ең жоғары жылдамдық – самая высокая скорсть

жалғастырмалы – присоединенным (гармошка)

ажыратылады – различаются

ең жоғары жылдамдық – самая высокая (большая) скорость

қала автобусы үшін – для городских автобусов

белгіленеді – установленно, определенно

2 қабатты – двух ярустные

пайдаланылады – используется

негізінен – в сущности

қала көлігі – городской транспорт

ІІ. Мәтінге қатысты өз пікіріңізді білдіріңіз.

Автобус

ІІ. Мәтінін оқып, мазмұнын түсініңіз.

Автобус (гректің autos - өзі, латын (omni) bus – баршаға арналған) – жүргізушімен қоса есептегенде 9 және оданда көп адамды алып жүруге арналған, қорабы вагон түріндегі автомобиль.

Алғашқы автобус ХХ ғасырдың басында пайда болды.

Автобус қалалық, қала маңы, қалааралық, жергілікті т.б. болып бөлінеді. Автобустың сыйымдылығы мен ауқымына негізінен ұзындығына қарай: ең кіші - 5 м, кіші - 7,5 м, орта - 8,5 м және 9,5 м, үлкен -11 м, өте үлкен - 12 м және жалғастырмалы – 16,5 м автобус болып ажыратылады.

Ұзындығы 7,5 м қалалық автобусқа 35-40, ал ұзындығы 12 м автобусқа 110-120 адам, ал жалғастырмалы автобусқа160 адам сыйады.

Ең жоғары жылдамдық қалалық автобус үшін 70 км/сағ., қала маңында және жергілікті автобус үшін 80 км/сағ., қалааралық автобус үшін 100 км/сағ. болып белгіленеді.

Кейбір елдерде 1,5 және 2 қабатты автобустар пайдаланылады. Автобус – негізінен қала көлігі.