Пайдаланылған әдебиеттер

1.Наурызбаев Ж. Ұлттық мектептің ұлы мұраты. Алматы,1995.

2.Бітібаева Қ. Әдебиет пәнін оқытудың тиімді жолдары. Мұғалімдерге арналған құрал. Алматы, 1990.

3.Бітібаева Қ. Әдебиетті оқыту әдістемесі. Алматы, 1997.

4.Бітібаева Қ. Әдебиет сабағының түрлері мен үлгілері. Мұғалімге арналған көмекші құрал. Алматы, 1994.

25-дәріс. Көрнекіліктің түрлері және оны пайдалану жолдары

Мақсаты: Көренкіліктің сабақ мақсатына байланысты пайдалану жолдарын ұғындыру. 1. Көрнекілік түрлері туралы мағлұмат.

2.Көрнекілік түрлері

Негізгі ұғымдар: көрнекілік, көру, есту көрнекілігі, жинақтау.

Оқу‑әдістемелік кешеннің бір бөлігі ретіне көрнекілік құралдары пән мазмұнының, оның ұйымдастырылуы мен оқу‑тәрбие жүйесінің біртұтастығын талап етеді. “Көрнекілік” дегеннің өзі көру етістігінен шықса да, қазір оның мағынасы кеңейді. Педагогикалық сөздіктерде: “көрнекілік – оқушылардың тікелей қабылдауы кезінде нақты түрде әсер ететін дидактикалық ұстаным” деген анықтама берілген. Оқыту процесінде табиғат заттары мен құбылыстарының маңызды роль атқаратыны және көрнекілік түрлерін қалыптастыруда қажетті құрал болатыны белгілі.

Көрнекілік әдебиет пәнін оқытуда қолданылатын маңызды дидактикалық материалдың бірі ретінде, мектеп практикасында үнемі қолданылып келеді. Көрнекілік сабақ материалымен тығыз байланыста болу керек. Көрнекілікті қолдану оқушылардың психологиялық белсенділігін, сабаққа деген қызығушылығын жоғарылатып, материалдарды терең ұғуына, есте сақтауына көмектеседі. Көрнекілікті сабақтың кез келген бөлігінде қолдануға болады. Яғни, жаңа материалды түсіндіруде, бекітуде, бақылау және қайталау сабақтарында пайдалануға болады. Көрнекіліктер шартты түрде екіге бөлінеді:

• көру көрнекіліктері;

• есту көрнекіліктері.

Көру көрнекіліктеріне сызба, үлестірмелі кеспе қағаздар, оқулық, кітаптар, буклеттер, экранды және техникалық құралдар жатады.

Есту көрнекіліктеріне техникалық құрал түрлері, қосымша материалдардан алынған әңгімелеу жатады. Көрнекі құралардың қолдану тиімділігі жоғары болғаны жөн. Ол тек сабақты сырт түрлендіру рөлін атқармай, мұғалімнің беретін ақпаратын еселеп, көрнекі түрде жеткізе алатын тірек болуға тиіс. Мектепте көрнекілікті қолданудың өз тәртібі бар. Алдымен, көрнекілік оқушыға эстетикалық әсерлілігі, мазмұндылығы тұрғысынан ықпал ету керек. Көрнекілік сыныптағы оқушылардың қай қатарда отырса да, бәріне бірдей айқын көрінетіндей болғаны жөн. Әр сабақта көрнекілікті пайдаланудың реті, көлемі сақталуға тиіс. Бір тақырыпқа бірнеше көрнекілік түрін үстемелей қолдану, оқушыларға олардың бәрін түсінікті ете бермейді. Көрнекілік оқушылардың жаңадан танысуға тиісті тақырыбына тың ақпарат, көрнекілік тұрғысында қабылдауына әсер ету керек. Көрнекілік түрін мұғалім сабақтың нақты мақсатына сай әзірлеп, оны сабақтың тиісті бөлігінде қолданып отырады. Оқушы көрнекілік арқылы әдебиет пәнін басқа ғылым, өнер түрлерімен байланыстылығы туралы, өтіліп жатқан материал жөнінде жан‑жақты мағлұмат алады.

Тұжырымдама. Көрнекілік әдебиет пәнін оқытуда қолданылатын маңызды дидактикалық материалдың бірі ретінде, мектеп практикасында үнемі қолданылып келеді. Көрнекілік сабақ материалымен тығыз байланыста болу керек. Көрнекілікті қолдану оқушылардың психологиялық белсенділігін, сабаққа деген қызығушылығын жоғарылатып, материалдарды терең ұғуына, есте сақтауына көмектеседі.

Дәріс бойынша әдістемелік нұсқама: Студенттер көрнекілік бойынша жасалатын жұмыс түрлерін саралай алулары керек.