3Тапсырма

Оқшау сөздер.Сөйлемдегі басқа сөздерден оқшауланып,өздеріне төн ерекше интонациясымен айтылатын сөздер оқшау сөздер деп аталады.

Қаратпа біреудің назарын өзіне аудару үшін қолданылатын сөз.(Айгүл,мында кел)

Қыстырма сөз,Сөйлемде айтылған ойға сөйлеушінің түрліне қөзқарған білдіретің сөздер(шіркін,әрине,мүмкін жарайды)

Одағай-сөйлеушінің түрлі көңіл-күйін білдіретін сөз(пай-пай,қайран-қап,қызық-ай)қазақтың даласы,шіркін,кең байтақ қой!

Билет№14Қазақтың белгілі батырлары

Еділ батыр-қазақ халқының арғы аталары ғұндар тойпасынан шыққан.Ол шашамен 410-453 жылдары өмір сүрген.Еділ есімі тарихта Александр Македонский,Юлий Цезарь сияқты ұшы қолбасшылардың қатарында аталады.Ол құл иеленуші қоғамның жатылуына зор ықпал еткен.Еділдің ерліктері жайында ағылшын,француз тілдерінде аңыздар,әңгімелер өте көп. Француз драмтүргі Вернер «Ғұн» патшасы Атила атты трагедиясы жазды.Мұнда Еділ құл иеленуші.Рим импрериясын құлатушы батыр ретінде мадақталады.Еділ Ғұн патшасы болып.484жылы таққа отырады.Бұл кезде ғұндар Еділ мен Рейн аралығын алып жататын.Ғұн мемлекетті 5ғасырдың ертасында қатты күшей еді.

2-тапсырма

Шокан Уәлиханов

Шоқан (Мұхаммедханафия) Уәлиханов 1835 жылы қараша айында қазіргі Қостанай облысьның Құсмұрын бекетінде дүниеге келген. Жасында ауыл мектебінен мұсылманша хат таныған ол кейін Омбыдағы кадет корпусында оқиды.Онда әскери сабақтарға қоса жалпы және Ресей географиясы мен тарихы, батыс философиясы, физика негіздері, шетел тілдері оқытылған.Шоқан үздік оқыды. Шоқанның зерттеушілік қабілеті оқып жүргенде оянған. Жазғы демалыс кездерінде ол ел ішіндегі аңыз, әңгімелерді,халықтық жырларды жазып алумен айналысады.

Шоқан қазақ тарихын зерттеуге ерекше ден қойды. Ол 15 ғасырда Үйсін, Қыпшақ, Керей, Найман руларын жан-жақты зерттеді. Шоқанның тамаша еңбектерінің бірі- «Алты шаһардың жайы туралы» деген шығармасы. Бұл еңбегінде Шоқан Түркістанның қысқаша тарихын жазған.

3Тапсырма

Одағай түрлері.Сөйлеушінің шындыққа болмысқа қатысын,көңіл-күй,сезім арқылы білдіретін сөздер одағай деп аталады.Одағайдың атап көрсету қызметі жоқ.Оған арнасы грамматикалық категория тән емес.

Мағынасына қарай:1көңіл-күй одағайтары(ой,ойпырмай),2жекіру(жә,тәйт,тек)

3шақыру(әй,әлди-әлди,аухау,шөре-шөре)4тұрмыссалт(ассалаумағалейкум,кеш жарық)5Таңдау(ах,алақай)

Тұлғасына қарай:негізгі(ой,ей,әй)және туынды(әттеген-әй,апырай)

Билет№15Қазақ әншілері

Қазақ халқының көптеген дарынды атақты әншілері бар.Олардың ішінде Роза Боғланова,Бибигүль Тулегенова,Алибек Діншиев және т.б. әншілер бар

Әмре Қашаубаев Семейде туған бүкіл қазақ даласына,бүкіл дүние жүзіне белгілі әнші болған.Оның ғажап даусы,орындаушылық шеберлігі,әлемді таңғалдырған Әмре Парижде және Франкфуртте ән шырқады.Қазақ халқының әншілердің еңбектері зор орасан.Олар әлемді қазақ халқының өнерінен таңыстырады.

2-тапсырма

Ахмет Байтұрсынұлы

Көрнекті тілші ғалым , әдебиет зертгеушісі, дарынды аудармашы , ағартушы және оқу құралдарының авторы Ахмет Байтұрсынұлы қазіргі Торғай облысындағы Сартүбек деген жерде туған.

Әкесі оны Торғайдағы орыс- қазақ мектебіне оқуға береді. 1891 жылы мектепті бітірген соң , Орынборға келеді. Мұнда мұғалімдер даярлайтын мектепке оқуға түседі.

Оқуды бітірген соң Ақтөбе , Қостанай және Қарқаралыда балаларға сабақ береді. Әдебиетпен айналысады , өлең- жырлар жазады. Ол тұңғыш рет қазақ тілінде әліппе , басқа да оқу құралдарын жазды. «Тіл құрал» деп аталатын оқулығы 1914- 1928 жылдар аралығында алты - жеті рет басылыл шықты. Ахмет Байтұрсынұлы 1913 жылы Орынборда «Қазақ» газетін шығарды.