6 Тарау.

Жоғарғы температурадағы қазандық

концервациясының сипаттары мен сызбасы

6.1. Консервация кезіндегі қолданылатын химиялық\ реагенттер

6.1.1. Гидразин

Гидразингидрат А^г₂Н_А Н₂0 - түссіз сұйықтық, суға, көмірқышқылына және ауа оттегісіне оңай жайылады. Гидра- зингидратсудажәне спиртте жақсы араласқан. Атмосфералық қысымдағы қайнау температурасы +118,5 °С, қатуы - 51,7 °С. Реагнеттің молекулярльщ салмағы 50 тең, тығыздығы 1,03 г/см³. Гидразингидрат күшті қалыптастырғыш қасиетке ие, токсинді, ал 40 % концентрацияда күйдіргіш келеді.' Өндірістік масштабта гидразингидратқа қол жеткізудің негізгі әдісі - бұл Рашига синтезін қолдану. Ол аммиактьщ гипохлоритпен біртіндеп қышқылдануын туындатады.

Гидразингидрат үшін сұйық фазада салмақтың тепе-тең- дігі жүреді

Ы₂Н_А Я₂00^₂Я₄+Я₂0 (6.1)

температураның жоғарылауы оң жақтан бастау алады [34]. Гидразин және су аралығындағы реакция гидразин иондарын түзе дендейді И₂Щ

Ы₂Н₄ +Я₂Оо А+ ОН- (6.2)

Гидразин қоспалары суда негізгі қасиетке ие. Қопа негізі Ретщде гидраоксидтен 8 есе әлсіз және оны аммиак ретінде

6.1.2. Трилон Б

Кешендік заттар жылуэнергетикасында кеңінен қолданылады. Анағұрлым кең тарағаны этилендиаминте- тра күйдіргіш қышқылы (ЭДТА) жэне оның тұздары. Жы- луэнергетикасында анағұрлым кең қолданысқа екі сый- ымды тұз ЭДТА-трилон Б ие. Шет елдік ЭТДА фирмалары жэне оның тұздарымен түрлі заттарды береді: секверстрен, комплексон-П, титриплекс-П, версен, вертан, секверстол, се- лектрон Б жэне т.б.

ноос соон

N - СН₂ - СН₂ - N ^

ноос н _гс^ соон

(6.15)

Кешеңдік заттар түзуші байланыстар «клешневидтік» немесе «хелатобайланыстар» атауларьш иемденді. Бұл байланыстардың диссоциациясы бірінші ретте сьфтқы, ар- тынша ішкі ортада жүреді. Кешендік заттар түзетін ЭТДА және оның тұздарымен берік келеді. ЭТДА қоспаланғьннтығы жоғар емес. 6.3 кестеде көрсетілгендей өзінің тұздарына қарағанда сэл жоғары [72].

б.З кесте - ЭТДА ңоспалангыштыгы, г/л жэне оның түрлі температурадагы судагы жэне бөлме температурасындагы рН Қоспаларындагы натрийлі түздары

Комплексон	Темпераіура			рН
	22	40	80
ЭДГА	2	2	5	1,0
Бір сыйымды тұз ЭДТА	14	14	21	3,5
Екі сыйымды тұз ЭДТА СгрилонБ)	108	137	236	5,5

(6.18)

6.1.3. Аммиак

Бөлме температурасьшда аммиак түссіз, өткір иісті қасиетке енеді. Аммиактың негізгі физикалық-химиялық константтары төменде көрсетілген

Қалыпты жағдайдағы тығыздығы, г/дм³ 0,77

Балқу температурасы,

Қайнау температурасы, ^ 4

Қатерлі температурасы,

Аммиак суда жақсы араласады. Судың бір көлемі бөлме температурасында 700 аммиак көлемін араластьфады. Атмосфералық қысымда жэне 33,5 °С температурасындаам- миак түссіз сұйықтыққа айналып, 77,8 °С температурасын- да нығыздалады. Концентрацияланған аммиак қоспасының тығыздығы (25 % - >Ш₃ ) 0,91 ғ/см³ тең. Құрамында азоты бар көптеген байланыстар үшін аммиак күшті араластырғыш саналады. Қалыпты температурада аммиак төзімді. Оны қышқылмен байланыстырса тұз алынып, мысалға аммо- ний жэне т.б. Әдеттегі жағдайда аммиак қышқылдар әсеріне айтарлықтай төзімді.

Көптеген өтпелі металдардың тұздарымен аммиак кешендік байланыстар түзеді. Мысалға, мыстың аммикат сульфатын Си

Си50₄+Ш₃ = [Си(Ж₃)₄]£0₄ (⁶¹⁹>

Кешенді байланыстардың ішкі және сыртқы сфералары беріктігіне қарай айтарлықтай айырмашылыққа ие; ішкі сферадағы бөлшектер кешендік иондармен электростатистік күшпен басымдылыққа ие байланыста және сулы қоспадан оңай шымшымдалады. Ішкі сферадағы ливандар орталык атомдармен айтарлықтай мығым жэне аз ғана мөлшерде шымшымдалады

(6.20)

(6.21)

[Си(Ш₃)₂]С/=>[Си(Ш₃)₂]⁺ + СІ~ [Си(ЫН₃)₂Ү <=> Си⁺ +2Щ

(6.22)