5 Үшфазалық тізбектегі симметрия бұзылғандағы электрмагниттік өтпелі үрдістер
Үшфазалы симметриялы режим бұзылғанда электр тізбектерінде үшфазалық қысқа тұйықталумен қатар бірфазалы қысқа тұйықталу, екі фазалы жермен түйістірілген қысқа тұйықталу пайда болады. Соңғы келтірілгендері симметриялы емес деп аталады. Жалпы түрде белгіленуі: к(1) -бір фазалы қысқа тұйықталу, к(2)-екі фазалы қысқа тұйықталу, к(1.1)-екі фазалы жермен түйістірілген қысқа тұйықталу.
Симметриялы емес қысқа тұйықталуды есептеу симметрия құрама әдісімен жүргізіледі.
Қысқа тұйықталудың сұлбалары:
а- бірфазалы; б- екіфазалы; в- екіфазалы жермен түйістірілген
6 Сурет. Симетриялы емес қысқа тұйықталулар сұлбасы
Егерде түйінге жататын бірнеше бұтақтарда үшфазалы қысқа тұйықталулар кездессе, онда түйінді әрбір бұтақтардағы қысқа тұйықталу нүктелерін сақтай отырып кесуге болады. Алынған әрбір сұлбаларды қысқа тұйықталу нүктелеріне сәйкес түрлендіруге болады. Түрлендіру кезінде басқа қысқа тұйықталу нүктелері бар бұтақтарды қарапйым ЭҚК-і бар жүктеме бұтақтар депқарастырылады, әрі олар нөлге тең болады.
Сұлбаларды түрлендіруді жеңілдету үшін қысқа тұйықталудың салыстырмалы нүктесіне қатысты сұлбаның немесе сұлбаның белгілі бөлігіне сәйкес өтпелі нүктенің симметриясы қарастырылады.
1. Берілген есептеу сұлбалары үшін алдымен олардың орын басу сұлбаларын тұрғызу қажет. Орын басу сұлбаларының барлық элементтерінің және ЭҚК-нің трансформациялау қадамдарындағы шамаларын негізгі қадам ретінде таңдап алынған қадам шамасына келтіру қажет.
Элементтер және ЭҚК-ді атаулы немесе салыстырмалы өлшем бірліктерде көрсету қажет. Есептеулердің дәлдігі орын басу сұлбаларының элементтері мен ЭҚК-нің қандай өлшем бірліктерде есептеулер жүргізілгенге байланысты.
2.
Келтіру есептемелерін нақты трансформациялау
коэффициенттері бойынша жүргізілсе,
онда олар дәл болып келеді. Тәжірибелік
есептеулер жүргізгенде нақты келтірулерді
жуық шамалармен анықтайды. Мұны былай
түсіндіруге болады; трансформациялаудың
әрбір қадамы үшін кернеудің орташа
мәні
,
мысалға тағайындалады 230; 115; 37; 10,5; 6,3 кВ
және бір қадамда тұрған элементтердің
номинал кернеулері бірдей (реакторлардан
басқаларда). Онда трансформатордың
(автортрансформаторлардың) трансформациялау
коэффициенті әрбір қадамдардағы орташа
кереулерге
қатынасына тең. Реакторлардың кедергілерін
нақты кернеулер бойынша қайта еаептеу
қажет, себебі олар тізбектің кедергілерінің
негізгі бөлігін құрайды.
Салыстырмалы шамаларды көбіне пайызбен көрсеткен жөн. Олардың қалыпты келтіру шарттарында орын басу сұлбалары мен салыстырмалы өлшем бірліктердегі шамаларын анықтайтын формулалары 1.1. кестесінде келтірілген.
Есептік схемада қысқа тұйықталудың максималды тогына барлық элементтерді енгізеді, ол арқылы қалыпты режим кезінде электрмен қамтамасыздандыру жүзеге асырылады. Есептік схемада қысқа тұйықталу тізбегін таңбалау қажет. Әрбір элементтердің жанына құрлымын көрсетеді. Оны кедергі қатынасын есептеу үшін қажет.
3. Орын басу сұлбасын қарапайым түрлендірулерді пайдалана отырып қарапайым түрге келтіреміз, келтіру формулалары 3- кестеде келтірілген. Негізінен есептеудің негізгі мақсаты апаттық жерлердегі немесе қысқа тұйықталу жерлеріндегі тоқтарды есептеу болып табылады, сондықтан түрлендіулер жүргізген кезде апаттық бұтақтар түрлендірудің аяғына дейін қоғанылуы керек.
Үш фазалы қысқа тұйықталу тоғы:
,
Екі фазалы қысқа тұйықталу тоғы:
Бір фазалы қысқа тұйықталу тоғы:
,
Қысқа тұйықталудың соғылу тоғы:
,
мұндағы Ку – соғылу коэффициенті, 1,8.
Соғылу тоғының нақты мәні:
,
Жүйе кедергісі:
