1.7.Грунттардың жіктелу көрсеткіштері.

Әрбір грунт қабатының физикалық қасиеттерін сипаттау үшін және осы деректер бойынша оның құрылысқа жарамдылығын алдын ала жуықтап бағалау үшін грунттардың жіктелу (классификациялық) көрсеткіштерінің маңызы зор. Бұл көрсеткіштер арқылы барлық грунттарды олардың жаратылыс тегінің басты ерекшеліктеріне байланысты мынадай екі топқа бөліп қарастырады:

1) Балшықты (иленгіш) грунттар;

2) Сусыма (иленгіш емес) грунттар.

1.7.1. Балшықты грунттардың жіктелу көрсеткіштері

1. Иленгіштік саны (I_p) грунт құрамындағы өте ұсақ (балшықты) қатты түйіршіктердің үлесті мөлшерін білдіретіндіктен, жіктелу көрсеткіші ретінде, балшықты грунттардың түрін (атын) анықтау үшін қолданылады (1.2 –кесте).

1.2 - кесте

Балшықты грунттардың иленгіштік саны бойынша жіктелуі

Балшықты грунттардың түрі	Иленгіштік саны
Құмдақ Саздақ Балшық (саз)	0.01 … 0.07 0.07 … 0.17 >0.17

2. Аққыштық (консистенция) көрсеткіші (I_L) балшықты грунттың табиғи жағдайдағы күйін анықтайды, оның сапалық қасиетін бағалауға мүмкіндік береді (1.3 –кесте).

1.3-кесте

Балшықты грунттардың аққыштық (консистенция) көрсеткіші бойынша жіктелуі

Балшықты грунттың түрі мен күйі	Аққыштық (консистенция) көрсеткіші (IL)
Құмайт: қатты иленгіш ақпа Саздық және балшық (саз): қатты жартылай қатты қиын иленгіш жұмсақ иленгіш ақпа иленгіш ақпа	IL <0 0 < IL <1 IL > 1 IL < 0 0 < IL < 0.25 0.25 < IL < 0.50 0.50 < IL < 0.75 0.75 < IL < 1 IL > 1

1.7.2. Сусыма грунттардың жіктелу көрсеткіштері

1.Сусыма грунттың түрін (атын) оның түйіршікті (гранулометриялық) құрамы бойынша анықтайды (1.4- кесте)

1.4- кесте

Сусыма грунттардың түйіршікті құрамы бойынша жіктелуі (ГОСТ 25100-82)

Әр шамалы түйіршіктердің (фракциялардың) мөлшері	Сусыма грунттың түрі
Шамасы 2 мм-ден ірі түйіршіктердің массасының мөлшері 25% -тен көп. Шамасы 0.5 мм-ден ірі түйіршіктердің массасының мөлшері 50% -тен көп. Шамасы 0.25 мм-ден ірі түйіршіктердің массасының мөлшері 50% -тен көп. Шамасы 0.1 мм-ден ірі түйіршіктердің массасының мөлшері 75% -тен көп. Шамасы 0.1 мм-ден ірі түйіршіктердің массасының мөлшері 75% -тен аз.	Қиыршық тасты құм Ірі құм Ірілігі орташа құм Ұсақ құм Тозаңды құм

2. Кеуектілік коэффициенті (е) сусыма грунттардың тығыздығы күйін, олардың сапалық қасиетін бағалау үшін қолданылады. (1.5-кесте).

Сусыма грунттардың кеуектілік коэффиценті бойынша жіктелуі

(1.5-кесте).

Cусыма грунттың түрі	Грунтың тығыздық күйі
	тығыздық	тығыздығы орташа	борпылдақ
қиыршық тасты құм, ірі құм және ірілігі орташа құм	e <0.55	0.55<e<0.70	e>0.70
ұсақ құм	e<0.60	0.60< e<0.75	e>0.75
тозаңды құм	e<0.60	0.60<e<0.80	e>0.80

3. Ылғалдылық дәрежесі (S_r) бойынша сусымалы грунттардың ылғалдылық күйін бағалайды. (1.6-кесте) .

Cусыма грунттардың ылғалдылық дәрежесі бойынша жіктелуі

(1.6-кесте)

сусыма грунттың ылғалдылық күйі	ылғалдылық дәрежесі Sr
Ылғалдылығы аз Ылғалды Суға шылқыған	0 < Sr < 0.50 0.50 <Sr < 0.80 0.80 <Sr < 1