Археологиялық деректер негiзiнде алғашқы қауыдық антропология

Барлық археологиялық, лингвистикалық, жазбаша көздерді, өнер шығармаларының анализ нәтижелерін есепке алғаннан кейін, сонымене қатар, ол тұрғындардың дүние тану жүйесін зерттегенннен кейін, «мифологиялық» әлеуметтік жүйені қайта құруға мүмкіндік туады, кейін оны «болжамдыққа» ауыстыру қажет. Бұл үшін қоғамның экономикалық деңгейін зерттеу қажет, демографиялық процесін, тұрғындар тығыздығы, шаруашылық-мәдени түрінің ерекшелігін зерттеу, этнографиялық параллель жүргізу қажет. Пале-әлеуметтік анализде үлгілеу әдісін қолдану тиімді.

Археологиялық ғылымда үлгілеудің әдіснамалық және әдістемелік сұрақтары В.Ф.Генинг, Л.Г.Бадалян, П.Ю.Черносвитов және т.б. мамандар арқылы жасалынған. Ғалымдар үлгі арқылы құрылатын элемент болып абстракция табылатын, модельденетін шын жүйелі объектіні алмастыратын абстрактілерді түсінуді ұсынды. Археологияда үлгілеудің екі негізгі түрін ажыратуға болады: ұқсас және теориялық. Бірінші жағдайда үлгінің жасалуы жалпылау есебiнен белгiлi эмпирикалық материал арқылы iске асады, екiншiде - нақты логикалық негiзде салынған нақтылы абстрактiлi конструкцияны жасау жолымен.

Осылай ортақ қорытынды шығаруға болады. Әр түрлі тарихи кезеңде әрбір социумда бірнеше әлеуметттік жүйе жүмыс істеді. Сонымен қатар, әлеуметтік жүйенің координатының көлденең проекциясын негізінде физико-генетикалық (жыныстық жас) жүйе жатты, ал тігінен өлшемде қалған барлық қоғамдық иерархия жүзеге асты. Әлеуметтік процестің көрсетілген ерекшеліктері жерлеу рәсіміне сай материалдық мәдениетте де көрініс тапты.

Марқұм шын өмірінде қаншалықты әлеуметтік орын алса, соншалықты оның жерлеу ерекшеліктері көбірек болды. ( сандық және сапалық жағынан). Пале-қоғамда әлеуметтік қатынастарды әдістемелік деңгейде зерттеу бірнеше кезеңді өзіне құрайды. Олар деректерді жүйелеуге және анализдеуге бағытталған әр түрлі ғылыми мысалдардың келтірілуі, қоғамдық үлгілеу және «болжамдық» әлеуметтік жүйені қайта құру.

Палеосоциологиялық зерттеулердiң құрылымы

Археологиядағы әлеуметтiк қалпына келтiрулерiнiң әдiстемелiк және әдiстемелiк тұрғылары көп отандық және шетел ғалымдарымен қаралды. Болып қойылды зерттеудi тарихты және осы тақырыпты тарихнама ашатын жұмыстар көрiнiп қалу.

Бұл куәландырады, бiр жағынан, дәл қазiр әлеуметтiк зерттеулер үшiн негiз жақсы жасалу жеткiлiктi. Басқа жағынан, пiкiрталас сұрақтар, мерзiмдi отандық ғылымдағы уақыт Долгое талғаулы теориялық өңдеу рұқсат етпейтiн (тарихи материализм) бiр әдiстемелiк iс жүзiнде ерекшеленетiн айқындалды, соның iшiнде және халықтардың әлеуметтiк тарихтың төңiрегiндегi. Ахуал соңғы он жылдыққа бiрнеше ежелгi тайпалардың жемiстi зерттеуден астам социогенезiнiң шүбәсiз мүмкiндiк туғызатынын өзгердi. Әлеуметтiк қалпына келтiрулердiң кең өткiзуi әлеуметтiк немесе социологиялық археология сияқты әдiстемелiк негiзi келесi негiзгi ережелердi мойындау болып табылған бағыттарын ғылымда дамытуға мүмкiндiк туғызады.

1. Кез келген қоғамда, бiрнеше негiзгi әлеуметтiк құрылымдар неолиттiң дәуiрiнен бастай жұмыс iстедi: (жыныстық жас ) физикалық - тектiк, әлеуметтiк , әлеуметтiк - кәсiби, ранг, мәдениеттi - (дiни ), таңбалы, мифологиялық, отбасылық-неке, мүлiктiк;

2. әлеуметтiк саланы екi өлшемдi координаталар жүйесiнде қарауы керек: көлденең және тiгiнен. Ежелгi, орта ғасырлық және дәстүрлi қоғамдардағы көлденең проекцияның негiзiнде жыныстық жас құрылымы жатады, тiк әлеуметтiк, мүлiктiк, кәсiби және басқа айырмашылықта негiзделедi.

3. Адам әлеуметтiк тәуелдiлiк ертедедi заттық мәдениеттегi өз шағылысуы тапты. Әлеуметтiк статус бұл көрсеткiште iлеспе жабдықтың заттарының бейнелi түрде құндылығы да орын алады.

Әлеуметтiк кеңiстiк қоғамның рухани саласымен тығыз байланатынын тiптi атап өтуге болуы мүмкiн. Отандық археологияда белгiлi тарихи материализмның позицияларымен рухани мәдениетке жол болып есептеледi. Шағылысудың қасиеттерiнiң негiзiнде тiршiлiк әрекетiнiң ұғынуын тетiкпен бұл онда сияқты анықталады, ақпарды кодтау және әлеуметтiк жадқа қызмет туралы мәлiметтiң аудармасы. Рухани саланың негiзiнiң ежелгi қоғамдарында дүние тану, регуляция функция орындайтын үстем дiни - мифологиялық жүйенi құрады. Керiсiнше, тап дiни соқыр сенiмдер мәдениеттiң барлық блогiн жүйенiң соционармативнойы әсерлердi көпшiлiгiнде анықтады. Дiни қатынас, тiршiлiк әрекетi және әр түрлi адамгершiлiк ұжымдардың тұрмыс-салтының ерекшелiктерiмен өте тығыз байланған, идеялы осы ахуал дiн болған шартталды. Сайып келгенде, дәуiрлер адамдардың әлеуметтiк мiнез-құлықтың төңiрегiдегi не бiр нақты бiркелкi бiлдiруге болады, яғни әсердiң тiзбегi ұқсас шамаланған мағынамен типтi жеке индивидтермен қайталады немесе көп.