3. Obiekty I podmioty praw autorskich

Obiektami prawa autorskiego są utwory w dziedzinie nauki, literatury i sztuki, wyrażone w jakiejkolwiek obiektywnej formie. Dzieło jest wynikiem pracy twórczej, kompleks idei, obrazów, poglądów itp. Przy tym dzieło uznaje się obiektem ochrony prawnej, niezależnie od jego przeznaczenia, poziomu artystycznego, a także treści i sposobu jego wyrażenia. Dla zapewnienia ochrony prawnej nie ma znaczenia, czy dzieło wydane, jeszcze nie opublikowany, - ważne jest, aby był wyraźny w pewnej obiektywnej formie. Forma wypowiedzi dzieła może być ustna, pisemna, audio lub wideo, obraz, ciało-przestrzenna itp. Rozwój nauki i techniki rodzi nowe formy wyrazu dzieła. Obowiązujące przepisy nie zawierają pełnego wykazu przedmiotów prawa autorskiego, ponieważ życie w swoim rozwoju może wytwarzać coraz to nowe formy obiektywnego ekspresji twórczej działalności człowieka.

W konsekwencji, przedmiot prawa autorskiego może być nie każde dzieło, a jedynie to, że ma pewne, określone prawem, objawy: a) twórczy charakter; b) wyrażenie w jakiejkolwiek obiektywnej formie. Przedmiot prawa autorskiego może być tylko wytworem, co jest wynikiem twórczej pracy. Jeśli jakieś stworzenie nie jest wynikiem twórczej pracy, to praca taka nie może być uznana za dzieło, a zatem przedmiotem prawa autorskiego. Nie uważa się za przedmiot prawa autorskiego czysto techniczna praca (na przykład, rokietnica, na maszynie do pisania lub zestaw na komputerze cudzego utworu lub nawet jego literacka obróbka, edycja, korekta itp)

Zgodnie z przepisami Ustawy z Polski "O prawie autorskim i prawach pokrewnych" obiektami prawa autorskiego są :

1. literackie i dzieła sztuki, a w szczególności: - powieści, poezję, artykuły i inne pisemne prace i grafiki; - wykłady, przemówienia, kazania i inne doustne dzieła; - dramatycznych, muzyczno-dramatycznych, dzieła, pantomimy, choreografia i inne dzieła sceniczne; - dzieła malarstwa, architektury, rzeźby i grafiki; - fotograficzne dzieła; - dzieła sztuki stosowanej; - ilustracje, mapy, plany, szkice i tworzywa sztuczne twory, dotyczące geografii, topografii, architektury lub nauki; - tłumaczenia, adaptacji, aranżacji i inne sporządzenia literackich lub artystycznych; - zbiory dzieł, inne stworzone dzieła, jeśli są one za doborem lub uporządkowaniem ich części są wynikiem własności intelektualnej; B) programy komputerowe; W kompilacja danych (bazy danych), jeśli są one za doborem lub uporządkowaniem ich części są wynikiem działalności intelektualnej; G) inne prace.³

Podmioty prawa autorskiego osoby, którym przysługuje podmiotowe prawa autorskie dzieło. Z nich mogą być zarówno obywatele polscy, jak i zagraniczni obywatele i osoby bez obywatelstwa. Wiek osoby fizycznej, będącej przedmiotem prawa autorskiego nie ma wpływu na zdolność ochrony dzieła. Subiektywne prawa autorskie dzieło powstaje w życie tworzenia dzieła, dziedziczenia lub przekazania praw autorskich zgodnie z umową. Do głównych podmiotów praw autorskich należą: - autorzy; - współpracownicy; - spadkobiercy; - dziedziców; - wydawcy. Reprezentować interesy właścicieli praw autorskich mogą organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi. Autor - osoba fizyczna, która swoją twórczość stworzyło dzieło Współautorami są osoby, wspólnym twórczość których stworzone dzieło. Prawa autorskie prace stworzone we współpracy, należy do wszystkich wysoce wykwalifikowanych współpracowników, niezależnie od tego, czy tworzy takie dzieła jedną nierozerwalną całość lub składa się z części, z których każda ma samoistną wartość.

Stosunki między współpracownikami określa umowa między nimi. Prawo do publikacji i innego wykorzystania dzieła w całości należy do wszystkich, ciebie współpracowników. Majątkowe prawa autorów i innych osób, które mają wyłączne prawa autorskie przechodzą na dziedzictwo. Nie przechodzą w spadku osobiste niezastrzeżone prawa autora. Jednym z najbardziej efektywnych sposobów realizacji i ochrony praw autorów jest zbiorowe zarządzanie prawami autorskimi. Masowe stosowanie prawa nie daje możliwości ich właścicielom samodzielnie kontrolę nad ich dystrybucją. Dlatego niewątpliwym alternatywą jest zwrócenie się do dyspozycji wyspecjalizowanych organizacji zbiorowego zarządzania - instytucji zarządzających ochronie na podstawie praw majątkowych podmiotów praw autorskich i nie mają na celu osiągnięcia zysku. Celem działalności tych organizacji jest ochrona praw autorów, wynagrodzenia za korzystanie z obiektów własności intelektualnej i jej dystrybucji pomiędzy autorami.

Brak doświadczenia w organizacji efektywnego systemu zarządzania prawami autorskimi hamujących rozwój tego kierunku: do tej pory nie opracowano wyraźne mechanizmy pozyskiwania i dystrybucji wynagrodzenia autorskiego, nie uregulowane metody prowadzenia ewaluacji. Na rzeczywisty problem dla pracowników sfery mediów staje się wąska specjalizacja podobnych organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi. Priorytetem jest zarządzanie prawami autorów dzieł audiowizualnych, kilkadziesiąt piosenek tekstów i kompozytorów. Jednocześnie praw dziennikarzy i fotografów organizacji zbiorowego zarządzania, jak zwykle, nie chronią, argumentując to rzekomo brakiem popytu na ponowne wykorzystanie materiałów do MEDIÓW. Dlatego do tworzenia nie tylko funkcjonalnej, ale i efektywnego systemu zbiorowego zarządzania prawami autorskimi trzeba nauczyć się korzystać z doświadczeń innych krajów, w których organizacje zbiorowego zarządzania z powodzeniem działają już kilkanaście lat.⁴

WNIOSKI:

Analizując podstawowe tezy praw autorskich, oraz przeglądu podstawowe źródła prawa w Polsce, można wyciągnąć następujące wnioski: 1. Odpowiednie przepisy prawa polskiego o intelektualnej niezwykle młode, jego rozwój odbywa się równolegle z tworzeniem państwowości i formowaniem się państwa prawnego; 2. Prawa autorskie osobiste (niezastrzeżone) majątkowe prawa autorów i ich spadkobierców, związane z tworzeniem i stosowaniem naukowych, literackich i artystycznych; 3. Osoba, która posiada prawa autorskie, do powiadamiania o swoich prawach, może użyć znaku ochrony praw autorskich, która jest umieszczona na każdym egzemplarzu utworu i składa się z litery z w obwodzie - g, imienia i nazwiska (nazwy) osoby, która jest prawami autorskimi, a w roku pierwszej publikacji dzieła; 4. Ustawodawcza baza dotycząca praw autorskich w Polsce praktycznie istnieje. Nie jest to rozproszona zbiór obowiązujących aktów normatywnych, a dość jednolity system; 5. Jednym z podstawowych warunków skutecznego funkcjonowania systemu własności intelektualnej jest zapewnienie ochrony praw autorów; 6. Ponieważ prawo autorskie jest częścią prawa cywilnego, najwyższą moc prawną, wśród aktów prawnych którego ma kodeks Cywilny Polski, ostatni szeroko stosowana w regulowaniu praw autorskich relacji; 7. Obiektami prawa autorskiego są utwory w dziedzinie nauki, literackie, sztuki, wyrażone w jakiejkolwiek obiektywnej formie; 8. Podmioty prawa autorskiego osoby, którym przysługuje podmiotowe prawa autorskie dzieło. Z nich mogą być zarówno obywatele polscy, jak i zagraniczni obywatele i osoby bez obywatelstwa.

Wykaz literatury:

1. Драпак Г., Скиба М.Основи інтелектуальної власності: Навчальний посібник.-Хмельницький: ТУП, 2007. - 155 с.

2. Дахно І.І. Право інтелектуальної власності: Навч.посіб. – Вид.2-ге, перероб. і доповн. – К., 2006. – 278 с.

3. Мікульонок І. О. Основи інтелектуальної власності: Навч. посіб. – 2005. – 232 с.

4. Поняття та джерела авторського права. <http://yurist-online.com/ukr/uslugi/yuristam/literatura/chiv_pravo/101.php> .

5. Закон Польщі “Про внесення змін до Цивільного кодексу Польщі”

6. Закон Польщі “Про авторське право і суміжні права”

(1. Драпак Roku, Skiba М.Основи własności intelektualnej: podręcznik.-Chmielnicki: TUP, 2007. - 155 s 2. Дахно И.И. Prawo własności intelektualnej: Навч.посіб. - Изд.2-e, перераб. i доповн. - K., 2006. - 278 s 3. Мікульонок I. O. Podstawy własności intelektualnej: Учеб. zasiłek. - 2005. - 232 s 4. Pojęcie i źródła prawa autorskiego. <http://yurist-online.com/ukr/uslugi/yuristam/literatura/chiv_pravo/101.php> . 5. Prawo w Polsce "O wniesieniu zmian do kodeksu Cywilnego w Polsce" 6. Prawo w Polsce "O prawie autorskim i prawach pokrewnych")

1 Поняття та джерела авторського права. <http://yurist-online.com/ukr/uslugi/yuristam/literatura/chiv_pravo/101.php> .

2 Prawo w Polsce "O wniesieniu zmian do kodeksu Cywilnego w Polsce" Prawo w Polsce "O prawie autorskim i prawach pokrewnych"

3 Pojęcie i źródła prawa autorskiego. http://yurist-online.com/ukr/uslugi/yuristam/literatura/chiv_pravo/101.php Мікульонок I. O. Podstawy własności intelektualnej: Учеб. zasiłek. - 2005. - 232 s

4 Дахно І.І. Право інтелектуальної власності: Навч.посіб. – Вид.2-ге, перероб. і доповн. – К., 2006. – 278 с.

Мікульонок І. О. Основи інтелектуальної власності: Навч. посіб. – 2005. – 232 с.

Поняття та джерела авторського права. <http://yurist-online.com/ukr/uslugi/yuristam/literatura/chiv_pravo/101.php>

8