1 Сурет- Электрмен қамтамасыздандыру дистанциясының өндірістік құрылымы

Электрлендірілген темір жолдар торабындағы электрмен қамтамасыздандыру дистанциялары орташа алғанда әрбір 200 км-ден кейін, айнымалы тоқ желілеріндегі тартым қосалқы стансалар әрбір 40-50 км-ден кейін тұрақты тоқ желілеріндегі қосалқы стансалар - әрбір 10-24 км кейін орналасады.

Электрлендірілмеген желілердегі электрмен қамтамасыздандыру дистанциялары жол бөлімшесі шекарасында орналастырылады, яғни әрбір бөлімшеде 1 ғана дистанция орналасады.

Тұрақты тоқты электр тартымы кезінде, электрмен қамтамасыздандыру дистанциясында 4 тен 14-ке дейін тартым қосалқы стансалар, 4 тен 9-ға дейін түйіспелі торап аймақтары, және де энергетикалық шаруашылықпен айналысатын 4 тен 6-ға дейін, электрмен қамтамасыздандыру аймақтары бола алады.

Айнымалы тоқты электр тартымы кезінде электрмен қамтамасыздандыру дистанциясына 4-6 тартым қосалқы стансасы және 4-8 түйіспелі торап аймақтары кіреді.

Техникалық, технологиялық мәселелер бойынша және де шаруашылық дамуын жоспарлау, еңбекті қалыптастыру және электр энергиясын шығындау мәселелері бойынша, электрмен қамтамасыздандыру дистанциялары жол бөлімшесіне мен жол басқармасының электрмен қамту қызметіне бағынады.

Түіспелі торап, тартымды қосалқы cтансасы, электрмен қамтамасыздандыру аймақтарынан басқа, электрмен қамтамасыздандыру дистанциясының құрамына жөндеу - тексеруші бөлімшесі мен механикалық шеберхана кіреді.

Жөндеу – тексеру бөлімшесі электрөлшеуіштік құралдарды, тез әрекеттенетін ажыратқыштарды реттеу, тексеру және жөндеумен қатар, жартылай өткізгіштік агрегаттарды, май толтырылған аппаратураны тексеру және жөндеумен қатар түйіспелі торап құрылғаның және тартымды қосалқы стансасының құралдарының техникалық жөндеуі бойынша және ағымды жөндеуі бойынша көптеген жұмыстарды орындайды.

Электрмен қамтамасыздандыру құрылғының техникалық қызмет етуін және ағымды жөндеуін ұйымдастыруда электрмеханикалық шеберханалар маңызды рольді атқарады, олар жаңарған сынаушы және станокты құралдармен қамтылған, тартымдыэлектрмен қамтамасыздандыру құрылғыларын, телебасқару, теле белгі беру құрылғыларын, төмендеткіш қосалқы стансалардың, жоғары және төмен кернеулі сыртқы электрлі тораптардың құрылғыларың т.б. жөндеу үшін қажетті артық бөлшектер және материалдармен үнемі қамтамасыз етіледі.

Электрмен қамтамасыздандыру дистанциясын, өндірістік қаржы жоспардың орындалуына, әрекеттегі заңдылықтарды, Министрліктердің, жол бөлімшесі мен басқармасының бұйрықтарын орындалуына толық жауап беретін бастық басқарады.

Электрмен қамтамасыздандыру дистанциясының басқару бөлімшесіндегі қызметкерлердің және инженерлі техникалық жұмысшылардың сандары: 1 топты: 20-24 адам; 2 топты: 15-19 адам; 3 топты: 10-12 адам; 4 топты: 7-10 адамды құрайды.

Ал электірлендірілмеген желілердегі Электрмен қамтамасыздандыру дистанциясының құралымы едәуір қарапайымырақ болады. Бұл жағдайда басқару аппаратының құрамы 7-10 адамнан тұрады және де бастық пен бас инженермен басқарылады.

Электрлендіру және энергетика құрылғыларын диспетчерлік жетекшілікті жүзеге асыру үшін, электрмен қамтамасздандыру дистанцияларында бастыққа бағынатын энергодиспетчерлік топтар құрылады. Бір диспетчерлік топ 120—200 км электрлендірілген бөлімшеге қызмет етеді. Электрлендірілмеген желілерде диспетчерлік топ электрмен қамтамасздандыру дистанциялардың шекараларында орналасады.

Барлық электрмен қамтамасыздандыру құрылғыларының жұмыс істеуіне оперативті жетекшілікті кезекші энергодиспетчер орындайды. Бір топтағы энергодиспетчерлердің саны келесі есеппен анықталады: электрлендірілген желілер үшін бір диспетчерлік топқа бір сменада бір диспетчерден, электрлендірілмеген желілер үшін бір сменада диспетчерлік орынға бір диспетчер жұмыстарын орындайды.

1.3 Энергошаруашылық кәсіпорындарының негізгі қорлары

Негізгі қорлар дегеніміз – натуралды заттық пішінін сақтай отырып, ұзақ уақыт мерзімінде әрекет ететін және өзінің бағасын бөлініп шығатын өнімдерге бөлшектеп, амортизациялы шығындар ретінде ауыстыратын өндіріс құралдары.

Тағайындалуы бойынша негізгі қорлар, өндірістік және өндірістік еместерге бөлінеді. Өндірістік қорларға өндіріс үрдісіне үнемі қатысатын негізгі қорлар жатады. Электрмен қамтамасыздандыру дистанциясының негізгі өндірістік қорларының құрамына тартылым қосалқы стансаның, секцияландыру постарының, тартым тораптарының және электр беріліс желілерінің құрылғылары, сонымен қатар көлік құралдары және әртүрлі механизмдер жатады. Өндірістік емес негізгі қорларға өндірістік үрдіске қатыспайтын, мысал үшін тұрғын үйлер, клубтар, ауруханалар және т.б. объектілер жатады.

Негізгі қорлар натуралды заттық түрде де, бағалану түрінде де есепке алынады. Электрмен қамтамасыздандыру дистанциясының негізгі қорларының құрылымы тартылым қосалқы станциялардың, секцияландыру постарының күштік және жұмыс машиналар мен механизмдердің көп бөлігімен сипатталады.

Қолдану үрдісі кезінде негізгі өндірістік қорлар физикалық тозады, яғни өзінің материалдық заттық қасиеттерін жоғалтады. Физикалық тозудан басқа моралдық тозу да жүріп өтеді.

Физикалық тозу негізгі қорлардың өндірістік үрдіске қатысу уақыты мен және басқа да бір қатар факторлардың әсерімен аңықталады.(2 сурет).

Моралдық тозу едәуір жаңарған және үнемді әрі тиімді техникалық құралдардың пайда болу нәтижесінде негізгі қорлардың құрылымдық және үнемді тозуымен түсіндіріледі.

Моралдық тозудың 2 түрін ажыратуға болады.

1-ші түрі қандай-да бір уақыттың өтуіне байланысты жаңа құрылғылардың арзандауымен тудырылады. Бұның нәтижесінде ескі құрылғылар амортизация арқылы өтеді және оларды қолдану пайдалы емес болып табылады.

2-ші түрі еңбекті ең аз шығындау кезіндегі өнімнің көп санын шығаруды қамтамасыз ететін, қазіргі заманғы үнемді құрылғыларды еңгізумен түсіндіріледі. Бұл ескерген негізгі қорларды міндетті түрде ауыстыру мәселесін шешу үшін ең маңызды болып табылады. Бұндай тозудың мысалы ретінде сынаптық түзеткіштер болып табылады. Олар барлық жерлерде едәуір сенімді және үнемді жартылай өткізілетін түрлендіргіштерге ауыстырылады.

Негізгі қорлардың тозуына әсер ететін себепшарттар

Физикалық

Моралдық

Жұмыс уақыты

Құрылымдық ерекшел.

Материалдар сапасы

Жұмыс белсенділігі

Қоршаған орта

Қызмет ету мен жөндеу сапасы

Жаңа негізгі қорлардың арзандауы

Жоғары өнімді едәуір жаңарақ негізгі қорларды енгізу