І. Кіріспе

Өндірістік тәжірибе – студенттің тәжірибе жинау және кейіннен оқуды бітірісімен жұмысқа орналасу мақсатындағы, уақытша төлемақысыз өзінің теориялық білімін тәжірибемен біріктіре отырып орындауы.

Мен – Мақсұт Темірлан Құрманғалиұлы 2014 жылдың 17 наурызынан бастап 7 маусымына дейін Алматы қаласы, Абая көшесі 2 үйде, 7 қабат, 700-705 кеңселерінде орналасқан «AlemTrade» ЖШС-ның еншілес ұйымы «OrdaBas» орталығында өттім. Тәжірибе өту барысында тек қана «ORDABAS » бухгалтериясында ғана емес сонымен қатар «ALEMTRADE» да жұмыстарына тікелей араластым.

Тәжірибе өтуімнің мақсаты – осы шаруашылық субъектісінің ұйымдық құрылымы мен бухгалтерия бөліміндегі қызметкерлердің кәсіпорындағы міндеттерімен танысып үйрену, кәсіпорынның құрылудағы мақсаты, сонымен қатар, бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептіліктің дұрыс орындалуын танып білу, заңдық және құрылымдық материалдар арқылы жұмысқа үйрену. Кәсіптік біліктілікті дұрыс орындалуын тану – теория жүзінде алынған білімді тәжірибемен бекіту. Кәсіпті біліктілікті дамытуды жетілдірумен қоса, ең алдымен, этикалық-мәдени нормаларды сақтай отырып, рұқсат етілген нормада мәліметтер жинауға тырыстым. Сонымен қатар:

٠ ұйымда белгіленген жұмыс тәртібін сақтау;

٠ қауіпсіздік және тазалық ережелерін сақтау;

٠ әкімшіліктен белгіленген құқықтар шегінде тағайындалған жұмыстарды толығымен әрі уақтылы орындау міндеттерін барынша сақтадым.

«AlemTrade» 2004 жылы 12 шілде күні жауапкершілік шектеулі серіктестік болып құрылып, бір жыл өтісімен «AlemTrade» жауапкершілік шектеулі серіктестікке айналып, сол жылдың 21 қазан күні, Қазақстан Республикасының лицензиясына ие болды, осы күн ALEMTRADE’ның ресми туған күні болып саналады. «ORDABAS » корпоротивті оқыту нарығында 1994 жылдан бері жұмыс істеп келеді. Бұл ұйым Қазақстандағы экономика-қаржы және лингвистикалық тренингтер өткізу саласында және экономикалық, қаржылық, бизнесты ұйымдастыру және жүргізу үшін қысқа оқыту курстарын өткізу бағытында сап бастап тұр. «ORDABAS » компаниясы 90% «AlemTrade» жауапкершілік шектеулі серіктестігіне, 10 % «AkJol» жауапкершілік шектеулі серіктестігіне тиесілі.

«AlemTrade-тің» өзінің акционерлерінің құрылтайы 2013 жылдың 1 қазан күнінен бастап мынандай ірі компаниялардан тұрады.

«Орталық Азиялық инвестициялық компаниясы» жауапкершілік шектеулі серіктестікы компанияның 20,52 %-н алады.

«Ак Жол» 18,30 %-на ие.

«Еуропалық дамыту мен қайта құру» 8,41 %-ды иеленген.

Мүдірлер кеңесінің төрағасы Жумагул Курмангали акциялардың 8,02 % алады.

«Оптимус» жауапкершілігі шектеулі серіктестік 4,94%, «KSD» инвестициялық компаниясы жауапкершілігі шектеулі серіктестік 2,88% үлестері бар.

II. Негізгі бөлім

1. Қаржылық есеп

1.1. Бухгалтерия мен шаруашылық субъектісі есебін ұйымдастыру құрылымы

Бухгалтерия қызмет жүргізуші шаруаның қаражаттары мен мүлкіне есеп-қисап жүргізетін штатты-құрылымды бөлімшесі. Бухгалтерия ұйымның нәтижелі жұмыс істеуіне қажетті ақпарат беретін, толық, құжаттармен қамтамасыз етілген қожалық.

Бухгалтерияның мақсаттары:

Бухгалтерлік есептің негізгі мақсаты - шаруашылық субъектісінің қызметі мен қызметтілігі жайлы толық әрі сенімді, нақты ақпарат жинау болып табылады. Мұндай ақпараттар көбінесе екі жағдайда қолданылады:

1. Мұндай ақпараттың экономикалық талдау негізінде шешім қабылдау.

2. Қаржылық бақылау орнату.

Шешім қабылдауға қажетті ақпарат

Экономикалық талдауды жарамды және оның негізінде шаруашылық жүргізуші шешімдер қабылдау, қаржылық есептілік күйінде қалыптасады:

٠ Сыртқы, статистикалық және қадағалаушы органдарға аудитордың растауымен берілетін ақпарат арнайы заң бойынша, алдын ала қарастырылған бухгалтерлік стандарттармен құрылады.

٠ Ішкі, жүргізушілік қызметін қамтамасыз етуге арналған, ұйымның ішкі нормативтік құқықтық актісімен орындалады.

Қаржылық есеп сенімділік талаптарын қанағаттандыруы керек, яғни сол жасалған қаржылық есеп негізінде кәсіпорын жайлы, оның қаржылық және мүліктік жағдайлары туралы дұрыс, орнықты шешімдер қабылдауға септігі болуы тиісті. Осыған сәйкес бухгалтерлік есептің тұтынушылар деп аталатын бір сыпыра, толық және сенімді ақпараттың көрсетілуі қызықтыратын адамдар саны бар.

Қадағалауға қажетті ақпараттар

Қаржылық бақылау, шаруашылық жүргізуші субъектісін бақылау құрамына ене тұрып, шаруашылық жүргізуші қызметінің маңызды нысандарының бірі. Ол шаруашылық жүргізуші субъектісінің басшылығы мен және оның қызметкерлерімен тексеру жұмыстарын нұсқалы түрде жүргізілуін қадағалайды.

Қаржылық бақылауды өткізудің негізгі шарттарының бірі ол нақты және беделді қаржылық ақпараттың болуы. Мұндай ақпаратты алып жүрушілер, көбінесе мынау құжаттар болады:

٠ Заң шығарушылық нормалармен, яғни мемлекеттің, қоғамның, контрагенттердің, қызметкерлер мен қожалық басшылығының немесе иесінің пайдасын қамтамасыз етеді.

٠ Алғашқы есептік құжаттармен.

٠ Есепті регистрлер.

٠ Бухгалтерлік есептілік пен инвентаризация материалдарымен.

Шаруашылық субъектісі есебін ұйымдастыру құрылымы

Қазақстан Республикасының заңдамасына сәйкес, шаруашылық жүргізуші субъект, оның басшысының шешімімен бухгалтерлік есепті ұйымдастырудың бес нұсқасының бірін таңдай алады:

٠ Кәсіпорынның штаттық құрылымында бөлек бухгалтерлік қызмет бөлімшесін қалыптастыру. Көбінесе бұл бөлімше бухгалтерия деп аталады. Оны бас бухгалтер жетекшілейді. Бұл ең танымал нұсқа, ал үлкен коммерциялық ұйымдар үшін жалғыз болуы мүмкін нұсқа.

٠ Бухгалтерлік есепті жүргізу шаруаларын штатты немесе штатты емес бухгалтерге жүктемелеу.

٠ Қаржылық қызмет көрсетуші аутсорсиңдік фирмамен келісім шарт жасасу. Бұл әдіс басқаларына қарағанда құқықтық көзқарастан әлдеқайда сенімді алайда, аса қымбат. Осы себептен бұл нұсқамен әдетте шетелдік компаниялар қолданады.

٠ Есепті жүргізуді орталықтандырылған бухгалтерияға жүктемелеу – орталықтандырылған бухгалтерия көбіне мемлекеттік әкімшілік органдарында немесе жергілікті өзін-өзі басқару органдарында қаражатты және ресурстарды үнемдеу мақсатында қолданылады. Яғни бухгалтерлік есеп бір мезетте бірнеше ұйымның бухгалтериясымен айналысады.

٠ Бухгалтерлік есепті жүргізуді басшының өзіне қалдыру – бұл әдіс де өте танымал. Әсіресе кішігірім, аздаған адамдар жұмыс істейтін және шектелген шаруашылық операциялар жүргізетін, жеңілдетілген салық төлеу кестелері бар кәсіпорындар үшін өте ыңғайлы.

Мен тәжірибе алу барысында, AlemTradeтің орталық бөлімшесі есепті жүргізуді орталықтандырылған бухгалтерияға жүктемелеу әдісін қолданатынын білдім. Яғни жалпы «AlemTrade» жауапкершілік шектеулі серіктестікына кіретін барлық филиалдар мен еншілес ұйымдарының бухгалтериясы бір орталықтан жүргізіледі. AlemTrade басқарылу құрылымы:

Ордабасы

Акжол

«Алемтрейд» акционерлер кеңесі, Мүдірлер кеңесі

Мүдірлер кеңесінің төрағасы

Бухгалтерия

«AlemTrade» жауапкершілік шектеулі серіктестікындағы бухгалтерия қызметкерлерінің құрылымы:

Алет Трейд бухгалтериясы

Бас бухгалтер

Бухгалтерлер

Қаржыгерлер

Экономистер

«AlemTrade» ЖШС-ның бухгалтериясы түгелдей бір орталықтан басқарылғанымен, оның бөлектенген әрбір филиалы штаттық құрылымында бөлек бухгалтерлік қызмет бөлімшесін қалыптастырған, немесе кейбір кішігірім филиалдары штаттық немесе штаттық емес бухгалтердің қызметіне жүктейді.

ALEMTRADE-тың еншілес бөлімшелерінің бухгалтериясы да филиалдары тәрізді штаттық құрылымында бөлек бухгалтерлік қызмет бөлімшесін қалыптастырып отыр, ал кішігірім еншілес ұйымдары штаттық немесе штаттық емес бухгалтер қызметіне жүгінеді, немесе бухгалтер қызметін тікелей басшының міндетіне жүктейді.

Менің өндірістік тәжірибемді өткізген «ORDABAS » , орталығы бухгалтер қызметін тікелей басшыға жүктеген. Себебі, бұл кәсіпорын өте кішігірім және тек бірнеше ғана шектеулі операциялармен жұмыс істейді. ORDABAS орталығының басқарылу құрылымы:

«Алеймтрейд», кеңесі

Мүдірлер кеңесінің төрағасы

ORDABAS

Еншілес ұйымның мүдірі әрі бухгалтері

Алемтрейд басшысы

Алемтрайд несиелік бөлімшесінің басшысы

Логопедтер мен тіл дамытушы мамандар, лингвистер

қызметкерлері, операторлар.

Несиелік бөлімшенің қызметкерлері, қаржыгерлер

Технологиялық тəуекел «Ордабасы» үшін өндіріс барысында «Ордабасы»

АҚ кəсіпорнында өрттің, апаттардың жəне басқа да төтенше жағдайлардың

туындауын қарастырады. Эмитент «Ордабасы» кəсіпорнында тиісті техникалық

қауіпсіздік қамтамасыз етілген жəне төтенше жағдайлардың туындауы əлдеқалай деп есептейді.

«Ордабасы» операциялық тəуекелдері «Ордабасы»

қызметін ұйымдастыру жүйесіндегі, процестеріндегі қателермен, жоғалулармен, «Ордабасы»

персоналдың қателерімен немесе білікті мамандардың болмауымен немесе

«Ордабасы» қызметіне əсер еткен қаржы емес жағдайының қолайсыз сыртқы

жағдайларымен байланысты (мысалы, алаяқтық немесе апат жағдайлары).

ORDABAS өз қызметін жаңа үлгідегі компьютерлер, телефондар, арқылы істейді. Ұйымның нәтижелі жұмыс істеуінің бірден бір себебі ол «Ақжол» ЖШС-ның қосқан үлесі.

Есеп саясатының тиімді бағытын қалыптастыру үшін бухгалтерлік есеп принциптері мен мұның қолайлы нақтылы әдістерін, салық салу процесін, қаржылық менеджментті және басқа да көптеген экономикалық қатынас мәселелерін кімде-кім болмасын жақсы білуі керек.

Есеп саясаты бухгалтерлік есеп жүйесіне тән қойылған талаптар мен принциптерге жауап беруді қамтамасыз етеді.

Осы кезеңдегі нарықтық қатынастар, меншіктік экономика және кәсіпкерлік процестің дамуына сай бухгалтерлік қорытынды есептің шынайы жасалуына ең әуелі ұйымдардың басшылары жауапты. Ал бухгалтерлік есеп саясатының сапалы қалыптасуына ұйымдардың атқарушы бухгалтерлері жауапты.

Есеп саясатын қалыптастыру процесінде бухгалтерлер белгілі авторлардың және ресми органдардың жариялаған арнайы оқулықтарын, мақалаларды, әдістемелік құжаттар мен материалдарға жүгінуі керек.

Есеп саясатын жасау алдында ұйымдардың міндет атқарушы бухгалтерлері осы есеп саясатын қалыптастыру процесінде ұйымдар өз таңдауы бойынша және нақтылы жағдайды ескере отырып, есеп саясатын құраушы объектілер мен операцияларға тән басқа да әдістерді бухгалтерлік есеп жүйесінде қолдануына болады.