13.Әуе байланыс жолдарының қандай артықшылықтары мен кемшіліктері бар?

Әуе байланыс жолдарының азғантай көлемде салыстырмалы байланыс каналдары түйіндерін жасақтау үшін арналған: телефондық, телеграфтық, мәліметтер беру, сонымен қатар темір жолдарда теле басқару дабылдары, телебақылау телесигнал беру.

Әуе жолдарының артықшылықтары және кемшіліктері де болады.

Әуе жолдарының артықшылықтары:

а) үлкен механикалық беріктігі болады;

б) ұзақ мерзімде қызмет етеді;

в) алыс қашықтықта байланыспен қамтамасыз етеді.

Әуе жолдарының кемшіліктері:

а) жиелігі 150 кГц көп болғанда беру мүмкіншілігінің жоқтығы;

б) электрлік тізбек параметрлерінің ауа райына тәуелділігі;

в) конструкциясының ұлкендігі;

г) ақаулыққа жақындығы, электромагниттік әсерлер;

д) бір канал-километр байланыстың едәуір құны.

14.Әуе байланыс жолдарының неше және қандай кластары бар?

Әуе байланыс жолдары үш класқа бөлінеді:

I класс – магистралдық, жолдық және оперативтік – технологиялық байланыс тізбектерін тасушы жолдар;

II класс – тек қана жолдық және оперативтік – технологиялық байланыс тізбектерін тасушы жолдар

III класс – жергілікті станция іші байланыс тізбектерін тасушы жолдар

I және II кластар линияларына жоғарғы талап қойылады. Механикалық беріктігіне байланысты I және II кластағы линиялар төрт түрге бөлінеді: Ж – жеңілдетілген; Қ – қалыпты; К – күшейтілген және ЕК – ерекше күшейтілген, олардың бір – бірінен айырмашылығы 1 километрдегі тіреу саны және ілінген сымдардың саны (4.1 кесте). Сәйкесінше 20-дан 28 ге дейін тіреулер саны1 км.

Линияға меғаникалық салмақ мұз басқанда ерекше білінеді. Көбіне мұз басу ұзындық бойынша бір келкі болмайды. Сондықтан мөлшерлік бағалауда эквиваленттік мұз қабырғасы қалыңдығы алынады. Бұл қалыңдық сымның үстіне мұздың массасы 0,9·10³ кг/м³ тығыздықпен есептегенде мұздың нақты салмағына тең келеді.

4.1Кесте –Әуе байланыс түрлері мен кластары

Торап түрлері	Мұз басқан жағдайда мұздың ең жоғарғы эквиваленттік қалыңдығы, мм	Тіреулер саны 1 км - ға	Треулердің орташа ара қашықтығы, м
Ж	5	20	50
Қ	10	20	50
К	15	25	40
ЕК	20	28	35,7

III класс линияларда ілінген сымдар саны тоғызға дейін болғанда Ж линиясы үшін 12 тіреу; Қ үшін 16; К және ЕК үшін 1км линияға 20 қойылады.

Телефония саласындағы әуе байланыс жолдарының класстары:

1-класс- қалааралық тел. Байланысының магист жолдары

2-класс-қалааралық тел. Байланысының аймақішілік жолдары

3-класс-ауылдық телефон байл-ң абонентік жолдары

Нақты кернеуге байл радиотрансляцияның желілердің әуе байланыс жолдарының кластары:

1-класс. Нақты кернеуі 360В жоғарғы фидерлі жолдар

2-класс. Нақты кернеуі 360В дейінгі фидерлі жолдар және кернеуі 15 және 50В абоненттік жолдар