10.Симметриялық кабель тізбектерінің біріншілік параметрлеріне не жатады?Симметриялық кабель тізбектерінің біріншілік параметрлері:

-Кедергі (R)

, Ом/км χ сым диаметріне D тәуелді өзгереді. ЕгерD=30÷80 мм болса, ондаχ=[1,01÷1,07]. Кабельдік жұптың айнымалы тоққа кедергісі

, Ом/км

МұндаG(x) жәнеН(х) графикпен анықталадыжәне сымдардың жақындығы есепке алынады.

-Индуктивтілік (L)

, Гн/км

χ– қатты бұралу коэффициенті. Яғни бұл ауа торабына болатындай дәл сондай формула. Повива диа­метре D=30÷80 мм болғанда, ондаχ=[1,01÷1,07].

-Сиымдылығы (С) ,Ф/км

Мұндаχ– қатты бұралу коэффициенті, _ψ– тарамдардың жақындығы . есебінен сиымдылықтың ұлғаюын есепке алушы коэффициент. ε_р –компинацияланған оқшаулау жұбы үшінқорытындылаушы диэлектрикалық өткізгіш.

-Өткізгіштік (G)

G = ωСtgδ_р, См/км

Мұнда С – тізбек сиымдылығы [Ф/км], tgδ_p - компинацияланған оқшаулау шығындалу тангенс бұрышы:

.

11.Әуе және кабельдік жолдардың симметриялық тізбектерінің толқындық параметрлеріне не жатады?Әуе және кабельдік жолдардың симметриялық тізбектерінің толқындық параметрлері:

-Толқындық кедергі

, Ом

мұнда r₀ – сым радиусі, а – сымдар арасы қашықтығы.

-Өшу коэффициенті

, дБ/км

-Фазалар коэффициенті

, C – жарық жылдамдығы.

-Тарату коэффициентті (γ)

12.Құрылымдық кабельдердің есілген жұптарының бірінші және екінші параметрлерін көрсетіңіз?

Құрылымдалынған кабельдер айнымалы жұбы алғашқы параметрлері

Айналу жұбы таралған параметрлермен тиіптік тізбек болып табылады. Оның эквиваленттік сызбасы 3.6 суретте көрсетілген

3.6сурет– Эквиваленттік сызба

Айналым жұбы электрлік қасиеттері басқа кез келген электромагниттік тербеліс бағыттаушы жүйесі сыяқты, толықтай олардың алғашқы параметрлерімен сипатталады: омдық кедергі R, индуктивтікL, сиымдылық C және оқшаулықтың өткізгіштігі G.

R және G сымдағы, экран мен оқшаулықтағы энергия шығын көрсетеді. C және L параметрлері айналым жұбының реактивтігін анықтайды және олардың жиелік қасиеттерін көрсетеді.

Сиымдыдық. Айналым жұбы сиымдылық көлемі құрайды

, нф/м, (3.20)

ε- оқшаулау материалы салыстырмалы диэлектрикалық өткізгіштігі, D- жұптағы сымдар ара қашықтығы, d- өткізгіш сымы диаметрі.

TIA/EIA - 568-А стандарты бойынша 3 категориядағы кабельдер үшін 100м. ұзындыққа сиымдылық 6,6нф-дан асып кетпеуі тиіс, ал 4-5 категориядағы кабельдер үшін, 6нф. Экранды қолдану сиымдылықты шамамен 30% ұлғайтады.

Белсенді кедергі. Белсенді кедергі жасалған материлға, оның ұзындығына, қимасына, жиелік температурасына және т.б. тәуелді болып келеді.

Индуктивтік. Айналым жұбы индуктивтігі бірнеше құрамдастықтардан тұрады

L = L₁+L₂+L₃ Гн/м (3.21)

мұнда L₁- сыртқы индуктивтік, ол сымдардың геометриясымен, сым материалдары магниттік қасиеттерімен. L₂ – ішкі индуктивтік. Бұл құрамдастықтар жиелік өскен жағдайда азаяды. L₃ – сыртқы орам индуктивтігі (егер жұп экрандалынсан). Бұл құрамдастар көзге көрінетін жиелік тәуелділікте болады. Қорытындылаушы L жиелікпен азаю тенденцияға ие.

Оқшаулықтың өткізгіштігі. Бұл параметрлер материал сапасының және жекеленген сымдардың оқшаулау орамдарын дайындау процесінің өлшемі болып табылады. Айналым жұбы изоляциясы қорытындылаушы өткізгіштігін екі құрамдық түрінде көрсетуге болады:

G = G₀+G_f, См/м (3.22)

мұнда G₀- диэлектриктердің жетілмегендігінен тоқтың ағып кетуін есепке алады, G_f – диэлектрикті поляризациялауға кететін энергия шығыны.

Құрылымдалынған кабельдер айнымалы жұбы екінші параметрлері.

Толқындық кедергі. Айналым жұбы толқындық кедергісі деп тораптағы толқындық процестері кедергісі аталады. Олар анықталады

, Ом (3.23)

мұнда Z_B – ажыратылған шексіз ұзындықтағы айналым жұбы кіріс кедергісіне санды тең.

Өшу. Кабельдік техникада жеке және жұмыс өшуі болып айрылады. Кабельдің жеке өшуі деп оның идеалды жағдайындағы өшуі айтылады. Олар идеалды келісім жағдайында таралу коэфициентінің нақты бөлігі ретінде анықталады.

. (3.24)

Кабельдерді нақты қолдану жағдайында келісім бұзылады және бұл өшудің өсуіне әкеліп соқтырады. Ондай өшу жысшлық деп аталады.

Сәуленелуге байланысты өшу. λ < a болғанда, мұнда а- сымдар арасы қашықтығы, бұл шығындар лезде өсіп кетеді. Айналым жұбы үшін а=2мм, сондықтан f = f_кр = 15ГГц.

Жиеліктің өсуімен өшу де өседі. Бұл тәуелділік айналым жұбы үшін TIA/EIA - 568-А стандартымен 100м. ұзындыққа t°=20° болғанда мынадай формуламен көрсетіледі

, Дб (3.25)

A(f) – ең үлкен шекті өшу, f- жиелік МГц, k₁, k₂, k₃ – кабел категорияларына тәуелді коэффициенттер. Мысалға, 5 кате­гориялы кабельдер үшін k₁ = 1,967, k₂=0,023, k₃=0,050.

Өтпелі өшу. Берілетін дабыл деңгейі мен олардың көрші жұпта жасақтайтын кері әсері арасындағы айырмашылық өтпелі өшу деп аталады. СКС техникаларында жақын ұштағы өтпелі өшу NEXT (Near End Crosstalk) түрінде белгіленіледі, ал алыс ұштағы FEXT (Far End Crosstalk).

TIA/EIA - 568-А стандарты 100 м ұзындықтағы кабельдің жақын ұшындағы өтпелі өшудің ең кіші мәнін мөлшерлейді. Ол 0,772МГц жиеліктен көп келесі түрмен анықталады:

, дБ. (3.26)

Қорғалуы. Қорғалу дегеніміз өтпелі кері әсерлерден сақтандыру деп түсіндіріледі. Бұл параметрлер ACR (Attenuation to Crosstalk Radio) түрінде белгіленіледі. Бұл параметрлер кері әсердің пайдалы дабылдардан асып кету мөлшерін анықтайды.

Олар былай анықталады

ACR=NEXT-A(f), дБ. (3.27)

Барлық жұптардың арасындағы кедергілердің ең жоғарғы айырмашылығы skew параметрімен белгіленіледі:

Skew=max/t_i-t_j/, i, j = l, n (3.29)

мұнда n- тексерілетін кабелдегі жұптар саны (көбіне n=2). t_k- айналмалы жұптардың ең соңғы ұшына импульстердің келу сәті.

Байланыс кедергілері. Байланыс кедергілері экрандалған кабельдің экран жасау сапасы мөлшері болып табылады. Бұл параметрлер экранда, кабель ұзындығы бірлігіне мөлшерленілген бағытталғын тоқпен I₁ кернеу U2 қатынастары ретінде анықталады.

, мОм/м. (3.30)

Бұл мән мөлшерленіледі. Мысалға 10МГц жиелікте дағдылы экрандар осы параметрдің 30 мОм/м мөлшеріне ие болады, ал құрама экрандар үшін R_k <25мОм/м.

Симметриялы болмаған жағдайдағы өшулік.

Жақын ұштағы несимметрия өшу параметрлері белгіленіледі

, дБ. (3.31)

Мұнда U₁, U₃, U₄ 3.7. суретте көрсетілген

3.7 сурет–Несимметрия кернеуі

Алыс ұштағы үшін дәл сондай

, дБ. (3.32)

JSO/JEC -11801 стандарттарына сай несимметрияның өшу параматрлері LCL жәнеLCTL 1МГц жиелікте А, В, С, Д тораптар кластары үшін 30, 20, 30, 40 дБ құрайды.

Қосымша шығындар. (JLD Insertion Loss Deviation). Аталған сипаттама әр түрлі тораптар қондырылғын жекеленген компоненттерді жазу үшін қолданылады. Аталған шығындардың шығу себебі жекеленген компоненттердің толқындық кедергісінің күшті вариясясы әсерінен туындайды, олардың тізбектеліп жалғануы еспе жұбы негізінде кабельдік тракт құрайды. Аталған шығындар көлемі өте үлкен болмайды, түрлі жиелікте және әр түрлі тораптарда 1 ден 2 дБ-ға дейін құрайды.

Сыртқы электромагниттік сәулелерден шығатын шу. Еспе жұбында теңдестірудің төмендігінен сыртқы электромагниттік өрістерден келеңсіз әсерлер туындауы мүмкін. Ондай өрістер электрқозғалтқыштарынан, күштік кабельдерден, флуоресценттік шамдар стартерлерінен, ұялы радио телефондардан, радио және теле апараттарынан және басқа көздерден таралатын сәулелер әсерінен болуы мүмкін. Жалпы алғанда еспе жұптары ондай факторларға тұрақты болып келеді және сондықтан аталған әсерлерге арнайы нормативтер қаралмаған.