«ЭС» бойынша

1.ТАРТЫМ ЭЛЕКТРМЕН ЖАБДЫҚТАУ ЖҮЙЕЛЕРІ ЖАЙЫНДА ЖАЛПЫ МӘЛІМЕТТЕР, ОЛАРДЫҢ ДАМУ САТЫЛАРЫ

Электрленген теміржолдардың электрмен қамтамасыздандыру құрылғыларынан тек торап қана емес, теміржолға жататын тұтынушы аудандар, теміржолдың тартылымға жатпайтын тұтынушылары қорек алады, бұлар мемлекеттің электрмен қамтамасыздандыру жүйесінің бөлігі болып табылады.

Электрленген теміржолдар электрэнергияны жалпы қолдану энергожүйелерінен алады. Энергожүйе – электр стансалары, электр беріліс желілері, қосалқы стансалары және жылу жүйелері, ток және жылу энергиясының үлестіру үрдістерімен түсіндіріледі.

Электрленген теміржолдарды электрмен қамтамасыздандыру тартылым қосалқы стансалары арқылы аудандық стансалар және жоғарғы вольтті электр беріліс желілері көмегімен жүзеге асады.

Теміржолдарды электрлендіру 3 кВ кернеудегі тұрақты тоқта өтеді. Қазіргі кезде бұл өндіру жиілігіндегі айнымалы токта 27.5 кВ кернеумен іске асырылады. Электрлік торапта айнымалы тоқты қолдану тұрақты тоқты қолданумен салыстырғанда едәуір қаржылай берілістерде де, пайдалану шығындарында да тиімді. 27.5 кВ кернеу кезінде тартылым қосалқы станциялар арасындағы арақашықтық 50 км орнына 25 км тұрақты тоқтағы 3кВ кернеуде, бір электрленген аймаққа арналған тартылым қосалқы станцияларының жалпы санын екі есе азайтады. Сонымен қатар, электр қозғаушы құрамды және энергияның қуатты жоғалтуларын түйіспелі жүйеде тұтыну 27.5 кВ кернеуде 3 кВ кернеуге қарағанда едәуір аз, бұл түйіспелі ілгішті кіші қиылыстағы өткізгіштермен орындауға әкеледі. Электрлендірілген темір жол көлігінің кезеңдері.1921 жылы мемлекеттік электрлендірілген жоспар бекітілді. 1926 жылы 6 шілдеде ең бірінші электрпойыздың қозғалысы біздің мемлекетте СССР кезінде электрлендірілген темір жол телімінде Баку-Сабунчи-Сураханыда мұнай кәсіпшілігімен біріктірген қалада ашылды. Телімнің ұзындығы 20 км құрады, ол тұрақты ток жүйесі бойынша кернеуі 1200 В-та электрлендірілді.1929 жылы 26 тамызда Мәскеуден Мытищқа дейін бірінші электричка жолға жіберілді.

2. ТАРТЫЛЫМ ТОРАБЫНЫҢ ҚОРЕКТЕНУ СҰЛБАСЫН КЕЛТІР

3 кВ тартылым электрмен жабдықтау жүйесінің принциптік сұлбасы.

А, В,С – ЭБЖ фазалары; ТТ – төмендеткіш трансформаторы; Р – тартылым емес шиналары (аудандық тұтынушылар); ТТ – тартылым трансформаторы; ЖӨ – жартылайөткізгішті түзеткіш; БҚ – бейтарап қыстырма; ЭҚҚ – электрмен қозғалатын құрам.

3. ӘР ТҮРЛІ ЖҮЙЕДЕГІ ҚОРЕКТЕНУ ЖӘНЕ СЕКЦИЯЛАУ СҰЛБАЛАРЫН КЕЛТІР

.Схема разделения контактной сети на секции с помощью изолирующего сопряжения (a) и нейтральной вставки (б):1 и 2 ~ разделяемые секции контактной сети; 3 – изолирующее сопряжение; 4 – нейтральная вставка; 5 – секционной разъединитель с электродвигательным приводом; 6 – то же с ручным приводом; 7 – токоприемник электровоза.

4. ТҮЙІСПЕЛІ АСЫЛҒЫНЫҢ СЕКЦИЯЛАУ ПОСТТАРЫ СҰЛБАСЫН КЕЛТІРІП ОҒАН ТҮСІНІКТЕМЕ БЕРУ

Схема питания контактных подвесок путей: раздельная. ТП – тяговая подстанция

Схема питания контактных подвесок путей - узловая.

ПС – пост секционирования; ТП – тяговая подстанция

5. ТҮЙІСПЕЛІ АСЫЛҒЫНЫҢ ПАРАЛЛЕЛЬ ЖАЛҒАНУ ПУНКТІНІҢ СҰЛБАСЫ

Схема питания контактных подвесок путей – параллельная.

ППС- пункты параллельного соединения контактных подвесок различных путей; ПС – пост секционирования; ТП – тяговая подстанция

6. ТАРТЫЛЫМ ҚОСАЛҚЫ СТАНЦИЯСЫН ЭЛЕКТРМЕН ҚАМТАМАСЫЗДАНДЫРУ СҰЛБАЛАРЫН КЕЛТІР

1-бейтарап қыстырма; 2-ұзына бойына екi шынжырлы электр берiлiсi желiсi; 3-электрмен қозғалатын құрам; 4 - (рельстер ) керi ағындардың шынжыры; 5-тiрек тартымдық қосалқы станция; 6-аралық тартымдық қосалқы станция

7. БІРФАЗАЛЫ ТРАНСФОРМАТОРДЫҢ КӨМЕГІМЕН БІРФАЗАЛЫ ТОКТЫ ТАРТЫЛЫМ ТОРАБЫНЫҢ ҚОРЕКТЕНДІРУ СҰЛБАСЫН КЕЛТІР

Схема питания тяговой сети однофазного тока с помощью однофазного трансформатора (а); то же при перемене концов вторичной обмотки (б) и векторная диаграмма (в):

1 - трехфазная линия передачи; 2 - однофазный трансформатор; 3 - контактная сеть; 4 - рельсы; 5 - секционирующее устройство; 6 - электровоз

8. Ү/А-11 СҰЛБАСЫНЫҢ ЖАЛҒАНУ БОЙЫНША ҮШФАЗАЛЫ ТРАНСФОРМАТОРДЫҢ КӨМЕГІМЕН БІРФАЗАЛЫ ТОКТЫҢ ТАРТЫЛЫМ ТОРАБЫНЫҢ ҚОРЕКТЕНДІРУ СҰЛБАСЫН КЕЛТІР

Схема питания тяговой сети однофазного тока с помощью трехфазного трансформатора, соединенного по схеме Y/A -11 (а); векторная диаграмма напряжений первичной и вторичной обмоток (б), векторная диаграмма напряжений и токов (в):

1 - трехфазная линия передачи; 2 - трехфазный трансформатор;3 - контактная сеть; 4 - рельсы; 5 - нейтральная вставка; 6 – электровоз

9. ЕКІ БІРФАЗАЛЫ ТРАНСФОРМАТОРДЫҢ КӨМЕГІМЕН БІРФАЗАЛЫ ТОКТЫ ТАРТЫЛЫМ ТОРАБЫНЫҢ ҚОРЕКТЕНДІРУ СҰЛБАСЫНЫҢ БІРІНШІ НҰСҚАСЫН КЕЛТІР. ВЕКТОРЛЫҚ ДИАГРАММА

Первый вариант схемы питания (а) и векторная диаграмма (б)тяговой сети однофазного тока с помощью двух однофазных трансформаторов 2, соединенных в открытый треугольник

10. ЕКІ БІРФАЗАЛЫ ТРАНСФОРМАТОРДЫҢ КӨМЕГІМЕН БІРФАЗАЛЫ ТОКТЫ ТАРТЫЛЫМ ТОРАБЫНЫҢ ҚОРЕКТЕНДІРУ СҰЛБАСЫНЫҢ ЕКІНШІ НҰСҚАСЫН КЕЛТІР. ВЕКТОРЛЫҚ ДИАГРАММА

Второй вариант схемы питания (а) и векторная диаграмма (б)тяговой сети однофазного тока с помощью двух однофазных трансформаторов, соединенных в открытый треугольник

11. Жартылай жұлдызша жалғанған екі бірфазалы трансформатордың көмегімен бірфазалы тоқты тартылым торабының қоректендіру сұлбасын келтіріп оған түсініктеме беру . Векторлық диаграммасы

12 ҮШФАЗАЛЫ-ЕКІФАЗАЛЫ ТРАНСФОРМАТОРДЫҢ КӨМЕГІМЕН ТАРТЫЛЫМ ТОРАБЫНЫҢ ҚОРЕКТЕНДІРУ СҰЛБАСЫН КЕЛТІР.

Схема питания тяговой сети с помощью трехфазно-двухфазного трансформатора (схема Скотта):

а – схема питания; б – векторная диаграмма трансформатора; в – векторная диаграмма для фидерных зон.

13. ТАРТЫЛЫМ ҚОСАЛҚЫ СТАНСАСЫ ТРАНСФОРМАТОРДЫҢ ОРАМЫНЫҢ ЖАЛҒАНУ СҰЛБАСЫН КЕЛТІР

Схема соединения обмоток силовых трехфазных трансформаторов.

а – двухобмоточных трансформаторов;б – трехобмоточных трансформаторов.

14. Тартылым тораптың тұрақты және айнымалы токтары үшін лездік сұлбалардың тұрғызылуы

Лездік схемаларды құру электрленген жолдың сипатына (бір, екі немесе көп жолды), ал оларды есептеу – байланыс желісі бойынша тартылым қосалқы станциясы жұмысының режиміне байланысты. Тұрақты және айнымалы тоқ үшін лездік схемаларды есептеу бір-бірінен ерекшеленеді.

Біржолды учаскеде уақыт t₁ үшін лездік схемада орналасу орны мен пойыздар жүктемесіне түсініктеме

а) жолға байланысты пойыздың белгіленген типі үшін пойыздың тартылымдың есептеуі

б) қозғалыс графигі

в) t = t₁ де фидерлік аймақтағы пойыздардың лездік орналасуы

Екіжолды учаскеде уақыт t₁ үшін лездік схемада орналасу орны мен пойыздар жүктемесіне түсініктеме

15. Біржақты қоректену кезінде айнымалы тоқ телімдері үшін лездік сұлба есептері

Айнылмалы тоқ тоқарбалары синусоидтың емес тоқ қолданады. Тоқарбада дамитын тартылымдық күштеме осы тоқтың белсенді құрамдасының 1-гармоникасына пропорционалды. Тоқарба пайдаланатын бүкіл тоқ активті (тоқарбаға жүргіілген кернеу векторына тоқ векторының проекциясы) және реактивті (тоқ векторына кернеудің перпендикулярлы векторының проекциясы) құрамдас болып табылады.

Біржақты қоректену кезінде айнымалы тоқ телімдері үшін лездік сұлба

Жүктемелердің бір жақты қоректенуімен айнымалы тоқ телімі үшін лездік схемада кернеуді жоғалтуды есептеу

а) біржақты қоректену схемасы

б) кернеулердің векторлық диаграммасы

16. Екіжақты қоректену кезінде айнымалы тоқ телімдері үшін лездік сұлба есептері Айнылмалы тоқ тоқарбалары синусоидтың емес тоқ қолданады. Тоқарбада дамитын тартылымдық күштеме осы тоқтың белсенді құрамдасының 1-гармоникасына пропорционалды. Тоқарба пайдаланатын бүкіл тоқ активті (тоқарбаға жүргіілген кернеу векторына тоқ векторының проекциясы) және реактивті (тоқ векторына кернеудің перпендикулярлы векторының проекциясы) құрамдас болып табылады.

Жүктемелердің екі жақты қоректенуімен айнымалы тоқ телімі үшін лездік схемада кернеуді жоғалтуды есептеу

N – тартылым торабы учаскесінің нөмірі

17. Қозғалыс графигі бойынша электрмен қамтамасыздандыру жүйесінің есептеу әдістері

Пойыздар қозғалысы графигін біркелкі кесу тәсілі осы учаскедегі пойыздардың барлық типі үшін тартылым есептерінің бастапқы дерегі немесе есептелегн уақыт аралығында Т осы пойыздардың тоқты қолдану және пойыздар қозғалысының графигі атқарымының қисығы ретінде бар болуына негізделген.

18. БІР ЖОЛДЫ ТЕЛІМДЕГІ АЙНЫМАЛЫ ТОК ТАРТЫМ ТОРАБЫ ҮШІН ЛЕЗДІК СҰЛБА ЕСЕПТЕРІ

Бір жолды участокта t₁ уақыт моменті үшін лездік сұлбада поездардың жүктемесінің және орналасуының орының аңыктауға арналған сурет.

19. ЕКІ ЖОЛДЫ ТЕЛІМДЕГІ АЙНЫМАЛЫ ТОК ТАРТЫМ ТОРАБЫ ҮШІН ЛЕЗДІК СҰЛБА ЕСЕПТЕРІ

Екі жолды участокта t₁ уақыт моменті үшін лездік сұлбада поездардың жүктемесінің және орналасуының орының аңыктауға арналған сурет.

20. Поезд токтардын сандық сипатамалары.

Орта және эффективті токтардың есептерің өтпес бұрын фидер және қосалқы станциялардың, кернеу шығындарының және тартым торапта энергия шығындарының, пойыздардың токтарының сандық мінездемелерінің есептерінде қолданылатын анықтамада тоқталамыз , дәл осылай пен соңғылар сияқты негізгі являютсялармен барлық саналған есеп-қисаптар жанында мөлшерлер жоғарырақ . Пойыздарының токтары ­ үзілісіз алмастырады . Бұл оқиғаларда екі шамамен пойыз тогы қабылданған мінездеме беру болады : орта және эффективті ( яғни орта квадраттық ) мәндерімен.

Рекуперация жоқ кезде поездардың орташа және эффективті токтар.

Айнымалы токта орташа мәні коплектсті шама болып келеді, құраушылардың орташа мәндерінен тұрады, ал поездын тогынын орташа квадрат мәні- олардың квадраттық қосындысы. Фидердің ығысу бірдей бұрышында жүктеме есептеуін толық ток бойынша жүргізуге болады.

Егер поездын тұтыну ток қисықтары жоқ болса, онда токтын орташа мәнін тартым тораптың кернеу мен энергиянын берілген шығындары бойынша аңықтау болады. Токтын эффективті мәнін бұл жағдайда аңықтау күрделенеді. Бірақ қарастырылатын телім бойынша жүрістің барлық уақытында поезд тогынын орташа мәнінің, оның жүрісінің уақытының және бұл телімде оны мен энергия тұтыну уақытының берілгендері болса, онда жеткілікті дәлдікпен токтардың сәйкес эффективті мәндерін табуға болады. Сонымен қатар поезд токтарынын орташа және эффективті мәндерін қисықтар бойынша ауданнын, бұл қисықтармен және абсцисса осьмен пайда болатын, планиметриясы бойынша үлкен күрделі жұмысты талап етеді.

Поездардың орташа және эффективті токтар мәнін аңықтауына.

t- телім бойынша поезд жүрісінің уақыты.