84 Заңи коллизиялар және оларды шешу тәсілдері

Заңды коллизия – бұл бар құқықтық актілер және олармен реттелетін қоғамдық қатынастардың арасындағы қарама-қайшылық; жекелеген нормативті-құқықтық актілер-дің арасындағы және бір ғана аралас қоғамдық қатынастардың арасындағы қайшылықтың болуы; бірнеше құқық нормала-рының болуы бір ғана нақты кездегі шешу үшін, бірақ қарама-қайшы мазмұнымен; құқықты қолдану процесіндегі пайда болатын қарама-қайшылық және өкілетті органдармен, лауазымды адамдармен өздерінің өкілеттілігін іс жүзіне асыру.

Коллизияның себептері әр түрлі: халықаралық нормалармен ұлттық нормалардың арасындағы келіспеушілік; заң шығарушының қажеттігі; қоғамдық қатынастардың тездетіп дамуы және өз уақытында заңдарды жаңаламау; жаңа актілерді қабылдағанда «ескілердің» сақталуы, құқықтық мәдениеттің және заңды техниканың төменгі деңгейі; коньюнктуралық мүдделердің күресі, т.б.

Заң нормаларының коллизиясы кезінде міндетті түрде кейбір міндетті жағдайлар әрекет етуі тиіс. Мысалы, құқықты қолданушы өз ісінде приоритетті (алғашқылық) ұстауы керек: халықаралық құқықтың ішкі мемлекеттіктен жоғарылығы; арнайы нормалардың жалпы нормалардан, нормалардың жоғарғы органнан шыққандығынан федералдық заңдардың Федерация субъектілердің заңдарынан жоғары болуы.

29-билет

85 Құқықтық нигилизмнің көрініс беру нысандары

Коғамнын дамуы тіке жол сиякты дамудан ада. Адам,иңдивидтердін саналары өр түрлі, дара сипаітарға ие болғандыктан когамдык. қатынастар да кайшылықтар мен кақтығыстарға толы. Мемлекет кұкыктык жүйе арқылы сол қактығыстарды бір қалыпка келтіріп, тиімді реттеу мақсатын көздейді. Бірак, ондай нәтижеге жету максаты әрқашан бола бермейді. Оныңнегізгі себептерінің бірі құкыктық сананың деформацияға ұшырауы болып табылады. Онын мынандай түрлері бар:

Құқықтық нигилизм (латын сөзі — nihil— еш нәрсе емес) қоғамда қабылданган, мойындалган құқықтық құндылықтарды, қағидалар мен заңнаманың мүмкіндіктерін жоққа шыгару, сенімсіздік таныту арқылы биліктің заңсыздығымен бассыздыгына көз жумып қарау. Кұкықтық нигилизм жалпы коғамдык нигилизмнің кұрамының бөлігі болып саналады.

Құкыктык нигилизмнін ен негізгі себептерінін бірі мемлекеттегі үш билік саласында әділетсіздіктің жэне коррупция кең канат жаюы болып табылады. Соттың шығарған әділетсіз үкімі (мысапы, бір тауық үрлаған адамды бір жыл мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаласа, түйені түгімен жұткан адамды бір жылға соттау). Атқарушы биліктегі коррупция (кызметке пара

беру аркылы орналасу жэне т.б.) халықтын зандылыкка деген сенімсіздігін артгыра түседі, кұкықтын мүмкіндіктерін жокқа шығарады. Сайлау барысында халықтын дауыс беруден саналы түрде бас тартуы да күқықтык нигилизмнін көрінісі.

Құқықтық инфантилизм — латын сөзі — infanteles — балалык,, жетілмеген) — құқықтық білшнің, ақпараттың жетіспегендігінен қалыптасып, жеке адамның өз сезімі бойынша құқық туралы быетін болып көрінуі, соның салдарьшан құқықтық сананын, бұрмалануы. Мұндай сана индивидтті жалған жолға бүрып, оның мінез-кұлқында кептеген түсінбеушіліктерді түғызуы мүмкін. Адам білмейтін нәрсені «білемін» деп, заңсыз әрекеттерге барады.

Құқықтық идеализм — құқықтьщ когамдық қатынастарды реттеудегі рөл мен мүмкіндіктерін асырып бағалау. Негізінде сананың

негізгі идеясы халыктың «әділетті заңға» сенуінен туындауы. «Жақсы зандардын» мүмкіндігінің мол екендігіне үлкен үміт арту. Заңның мүмкіндігі өте зор, бірақ адам санасы одан да пәрмеиді. Сондықтан қоғамдық катынастардын. барлык сана- сын құкык нормасымен реттеу, қалыпка салу мүмкін емес. Тиімді реттеу үшін өлеуметгік тәжірибе мен халық психологиясын жетік, ғылыми деңгейде танып, меңгеру кажет. Құқык қоғамдык катынастардын арнайы бір сатыдағы қажеттілігі.

Құқықтық демагогия — саналы түрде алдау, жалган мәліметтер таратумен өтірікуәде беру арқылы халықты, әлеуметтік топтарды қогамдагы қуқықтық ақиқатты өз мақсаттарьша жету үшін бүрмалап көрсету жэне насихаттау. Мысалы, халық- ты жалған ақпарат аркылы сайлауда дауыс бермеуге, сот үкімін «әділетсіз» деп аштык жариялауға шақыру және т.б, әрекеттерге бару. Құқықтык демагогия, баспасөз, мегафон қүқы аркылы іс жүзіне асады.