16 Гц –ке дейін және 20000 Гц-тен жоғары жиіліктегі тербеліс дыбыстары қалай аталады Шуыл – қатты, сұйық және газ-тәрізді орталарда пайда болатын механикалық тербелістер кезіндегі әртүрлі жиіліктер мен қарқындылықты (күшті) дыбыстардың ретсіз тіркесуі. Ұзақ шуылдың әсері құлақтың есітуін және көздің көруін төмендетеді, қан қысымын көтереді, орта жүйке және жүрек-сауыт жүйелерін шаршатады, нәтижесінде жұмысшының жұмысында қателер саны көбейеді, еңбек өнімділігі төмендейді. Адамның есту органдары 16...20 000 Гц жиілікті дыбыс толқындарын қабылдайды.  20 Гц-тен төмен (инфрадыбыс) және 20 000Гц-тен жоғары (ультрадыбыс) тербелістер құлаққа әсер етпейді, бірақ толық ағзаға биологиялық әсерін тигізеді.

1кВ дейінгі кернеуде негізгі оқшаулау электр қорғаныстық құралдарға нені жатқызуға болады Оқшауланған қорғаныс құралдары адамды кернеу астындағы электр қондырғыларынан және жерден оқшаулайды. Барлық оқшауланған қорғаныс құралдары негізгі және қосымша болып бөлінеді. Негізгі оқшауланған құралдарын қолданып адам кернеуге қосылған тоқ өткізгіш бөліктерді ұстауға болады. Сондықтан, бұл заттардың оқшаулағышы электр құралдарының жұмыс кернеуін сенімді ұстауы керек.Қосымша қорғаныс құралдары негізгі қорғаныс құралдарымен бірге қолданылады, сонымен қатар қадам кернеуінен қорғану шараларына жатады.1000 В қа дейінгі және жоғары кернеулерге арналған қондырғыларда әр түрлі қорғаныс құралдары қолданылады.Кернеуі 1000 В электр құрылғыларды оқшаулайтын негізгі оқшаулағыштарға оқшаулағыш штангілер, оқшаулағыш және тоқ өлшегіш қысқыштар, кернеу көрсеткіштері, оқшаулағыш құрылғылар және жөндеу жұмыстарына арналған құралдар (оқшаулағыш сатылар, аудандар, габариттер және т.б.) жатады.

5 және одан көп адамдардың қайтыс болуындағы топтық жазымдарды тіркеу бойынша комиссияны кім құрады Қайтыс болган адамдар саны уш адамнан бес адамга дейін болса. топтык жазымдарды тергеп-тексеруді енбек жоніндегі уәкілетті мемлекеттік орган, ал бес және одан да көп адам кайтыс болганда - Қазақстан Республикасынын Укіметі курган комиссия жургізеді

Адам дыбысты тербелістің жиілігінің қандай шектерінде қабылдайды Адамның есту органдары 16...20 000 Гц жиілікті дыбыс толқындарын қабылдайды.  20 Гц-тен төмен (инфрадыбыс) және 20 000Гц-тен жоғары (ультрадыбыс) тербелістер құлаққа әсер етпейді, бірақ толық ағзаға биологиялық әсерін тигізеді. Денсаулыққа қауіпсіз шуылдың деңгейі 80 дБ, осындай жағдайда адам 8 сағат жұмыс істей алады, яғни толық жұмыс уақыт Дыбыс қысымының деңгейін өлшейтін бірлігі үшін децибел (дБ) қабылданған. Адамның есітитін органдары қабылдайтын дыбыстар ауқымы - 0 ...140 дБ шектерінде болады. 130дБ дыбыс деңгейі  ауыртатын сезімді шақырады, ал 150 дБ әр жиілікте есіту қабілетін зақымдайды.

ын өтейді.

Адамдардың электр тоғымен зақымдануының қауіптілігі бойынша бөлмелер қандай класстарға бөлінеді Қауіптілігі жоқ, қауіптілігі жоғары және аса қауіпті бөлмелер.

Адамның денесінің есептік кедергісі қандай -1000 Ом.

Адамның қоршаған ортамен жылу алмасу жолдарын көрсетіңіз Конвекция,сәулелену,өткізгіштікжәнебулану.Конвекция (лат. convectio— әкелу, жеткізу)- 1.атмосферада — жер бетіндегі неғұрлым жылыған (тығыздығы кем) ауа массасының немесе ағынының жекелеген бөліктерінің жоғары көтеріліп, онымен бір мезгілде неғұрлым салқын (тығыздау) ауа массасының төмен түсуі. Әдетте, ауаның көтерілу жылдамдығы бірнеше м/с болады (кейде 20—30 м/с-ке дейін барады). Конвекцияның нәтижесінде конвекциялық бұлттар мен конвекциялық жауын-шашындар түзіледі; 2.мұхиттағы конвекция— температура немесе тұздылықтың өзгеруі нәтижесінде судың тығыздығы өзгеруінен туындайтын вертикаль қозғалысы. Конвекция нәтижесінде су араласып, оның вертикаль бойынша физикалық және химиялық сипаттары теңеседі, төменгі қабаттары оттекпен және жоғары қабаттары қоректік заттармен молығады. 3.қатты денелерде және вакуумда конвекция болмайды.Тұрмыста және техникада кеңінен қолданылатын табиғи конвекция жеткіліксіз болғанда, еріксіз конвенцияны пайдаланады.Мысалы,ауаның немесе газдың жылдам және біркелкі жылуы үшін оларды сорғымен немесе араластырғышпен араластырады.Салмақсыздық жағдайында табиғи конвекция мүмкін емес.Сондықтан ғарышқа ұшу барысында еріксіз конвекцияның көмегінсіз жасанды серіктің корпусы салқындамайды, шам жанбайды.Онда шырпыны, газ жанарғысын пайдалануға болмайды, өйткені жану өнімдері жалыннан алыстатылмайды және ол оттектің жетіспеушілігінен өшіп қалады.

Адамның электр тоғымен зақымдануының түрлерін атаңыз Электр тоғына түсіп қалғанда төмендегі зақымдалулар пайда болуы мүмкін:күйіп қалу, терінің металдануы, электр белгілері, электроофтальмия, электр соққысы, механикалық зақымдалулар.- Электр күйігі электр тоғының жылулық әсерінде пайда болады. Электр доғасының әсері нәтижесінде пайда болатын күйік өте қауіпті болып табылады, өйткені оның температурасы +3000-6000° С аралығында болады.- Терінің металдануы электр тоғының әсерінен металдың майда бөлікшелері теріге сіңуі нәтижесінде болады. Соның нәтижесінде терінің электр өтімділігі жоғарылайды, яғни оның кедергісі күрт төмендейді.Электр белгілері деп, тоқ жүретін бөліктермен тығыз байланыста болғанда, яғни оны қысып ұстағанда теріде сұр немесе ақшыл –сары түсті дақтың қалуын айтамыз.Электроофтальмия дегенде электр доғасының ультрафиолеттік сәулесі әсерінен көздің сыртқы қабатының зақымдалуын түсінеміз.Электр соққысы болғанда, адам организмі жалпы зақымданады , яғни нерв және жүрек тамырларының бұзылуы, бұлшық еттерінің тырысуы пайда болады.Механикалық зақымдалулар (тканның бөлшектенуі, сынықтар) адам бұлшық еттерінің тырысуы және де электр тоғының әсерінен төбеден құлау нәтижесінде болады.

Азаматтық қорғаныс бойынша халықты даярлау қайда жүргізіледі- 1. Азаматтық қорғаныс мәселелерi бойынша даярлық Қазақстан Республикасының барлық азаматтары үшiн мiндеттi болып табылады және тиiстi оқу бағдарламалары бойынша жүргiзiледi. Даярлау үшiн бұқаралық ақпарат құралдары да пайдаланылады. 2. Орталық және жергiлiктi атқарушы органдардың, ұйымдардың басшыларын даярлау және қайта даярлау әзiрлiк орталықтарында жүзеге асырылады.3. Азаматтық қорғаныс үшiн мамандар даярлау Қазақстан Республикасының әскери, азаматтық оқу орындарында, сондай-ақ шет мемлекеттерде және халықаралық орталықтарда жүзеге асырылады. 4. Ел халқын Азаматтық қорғаныс бойынша даярлау мектепке дейiнгi мекемелерден бастап, жұмыс орыны, тұрғылықты және оқитын жерi бойынша жүргiзiледi.

Алты күндік жұмыс аптасында күнделікті жұмыстың ұзақтығы қанша болуы керек- Алты күндік жұмыс аптасы ке­зінде күнделікті жұмыстың (жұмыс ауысымының) ұзақтығы апталық норма 40 сағат болғанда — 7 сағаттан, апталық норма 36 сағат болғанда — 6 сағаттан және апталық норма 24 сағат болғанда, 4 сағаттан аспауға тиіс.  Күнделікті жұмыстың (жұмыс ауы­сымының) ұзақтығы, күнделікті жұ­мыс­тың (жұмыс ауысымының) басталу және аяқталу уақыты, жұмыстағы үзілістер уақыты жұмыс аптасының белгіленген ұзақтығы сақтала отырып, ұйымның еңбек тәртіптемесі ережелерімен, ең­бек шартымен, ұжымдық шартпен,бел­гі­ленеді. Өнер және мәдени демалыс кә­сіп­тік ұйымдарының шығармашылық қыз­меткерлері, бұқаралық ақпарат құ­ралдарының қызмет­кер­лері, спорт­шы­лар, жаттықтырушылар үшін Қазақстан Рес­публикасының еңбек заңнамасына, жұ­мыс берушінің актілеріне, ұжымдық шарт­қа немесе еңбек шартына сәй­кес, күнделікті жұмыстың (жұмыс ауы­сы­­мының) өзгеше ұзақтығы,белгіленуі,мүм­­кін.Ал жалдамалы арзан жұмыс қолын пайдаланатын жекелеген кейбір жұ­мыс берушілер өзара келісіп,  жұмыс уақытын қалағанынша белгілей береді. Алайда жалпы еңбек шартын бұзғандар белгіленген тәртіп бойынша әкімшілік-құқықтық жазаға тартылады.

Ауа қозғалысының жылдамдығы немен өлшенеді Өндірістік бөлмелердің микроклиматы – бұл солардың ішкі ортасындағы метеорологиялық жағдайлары, олар адамға әсер ететін температураның, ылғалдың, ауа қозғалысы жылдамдығының, сондай-ақ технологиялық жабдықты, құрылымды қоршайтын бетті және жылулық сәулелену температурасының байланыстарымен анықталады. Микроклиматты сипаттайтын көрсеткіштер: температура, салыстырмалы ылғалдылық, ауа қозғалысының жылдамдығы және жылулық сәулеленудің қарқындылығы болып табылады. Микроклиматты жұмысшылардың тұрақты немесе уақытша болатын орындар деңгейінде 2м дейінгі биіктіктегі кеңістікті білдіретін жұмыс аумағында бағалайды. Ауаның жоғары ылғалдылығы өкпедегі және тері бетіндегі ылғалдың шығуын қиындатады, және ағзаның термоайналымын бұзады, соның салдарынан адамның көңіл-күйі нашрлайды да жұмыс қабілеттілігі төмендейді. Салыстырмалы ылғалдың төмендеуінде (20% төмен) адамның жоғарғы тыныс жолдарының бітелуі пайда болады.

Ауа қозғалысының жылдамдығы жұмыс аумағында микроклиматты құруда маңзды роль ойнайды. Адам ауа қозғалысын  0,15м/с жылдамдығында сезеді, сонымен ауа ағымының әрекеті соның температурасынан байланысты. 360С кем температурадағы ағын адамды сергетеді, ал 400С жоғары температурада – жайсыз сезінеді. Ағза энергиясының шығындарынан байланысты ГОСТ 12.1.005-76 жұмыстың үш категориясын қарастырады. Орындалатын жұмыстың категориясынан байланысты микроклимат параметрлерінің жіберілетін мәндері 2 кестеде келтірілген. 2 кестедегі мәліметтерді пайдаланған кезде жылдың жылы мерзімінде ауаның ортатәулік температурасы 100С жоғарыны құрайтынын, ал жылдың суық кезеңінде – 100С және одан да төмен болатынын ескуеру керек. Оңтайлы салыстырмалы ылғал 40-60%де болады.

Ауа температурасының жоғарылауы неге алып келеді Ауа температурасы – көңіл күйге және еңбектің нәтижесіне елеулі әсер етеді. Төмен температура ағзаны суытады және тұмаурату ауруларының пайда болуына әкеледі. Жоғары температурада ағза асқын жылиды да терлейді және жұмыс қабілеттілігін төмендетеді. Нәтижесінде жұмысшының көңілі (назары) жоғалады да, жазатайым оқиғалардың себебі болуы және өндірістік зақымдануларға әкелуі мүмкін. Ауаның жоғары ылғалдылығы өкпедегі және тері бетіндегі ылғалдың шығуын қиындатады, және ағзаның термоайналымын бұзады, соның салдарынан адамның көңіл-күйі нашрлайды да жұмыс қабілеттілігі төмендейді.

Ауада қалқып жүрген бөлшектерден газды тазартатын құралдарды немесе аппаратты атаңыз Шаң тұндырғыш камералар. Газдарды шаңдардан ауырлық күші әсерімен тазалау шаң тұндырғыш камералар қолданылады. Сөрелер ара қашықтығы 0,1-0,4 м. Газдан шаңның бөлшектері ол сөрелер арасымен қозғалғанда тұнады. Ауырлық күші арқылы газдан шаңның үлкен бөлшектерін ғана бөлуге болады. Бөлшектердің өлшемі мұнда 100-ден артық мкм. Мұндай аппараттарда газдың тазалану дәрежесі 30-40%.Газдарды инерциялық және центрден тепкіш күштер әсерімен тазарту.Инерциялық шаң ұстағыштар. Мұндай типті шаң ұстағыштардың әрекеті жылдамдығы төмен газ ағынының бағытын бірден өзгертуден туатын инерциялық күштерді қолдануға негізделген. Шаңдалған газдың қозғалыс жолына кескінді тежегіштерді қолданып газ қозғалысының бағытын 90 немесе 180⁰өзгертеді. Бұл жағдайда шаң бөлшектері бастапқы қозғалысының бағытын сақтауға талпына отырып, ағыннан шығып кетеді. Шаңды тиімді ұстау үшін газ ағынының жылдамдығы тежегіштерге дейін 5-15 м/сек болуы қажет.Жалюзилі шаң ұстағыш. Ол инерциялық біріншілік шаң ұстағыштан және екіншілік шаң ұстағыштан – циклоннан тұрады. Мұндай шаң ұстағыштардың құрылғысы қарапайым, жылжитын бөліктер жоқ, тазалау дәрежесі 60% шамасында, бөлшектердің мөлшері 25 мкм.Циклон. Корпус диаметрі 100-1000 мм циклондарда газ тазалау дәрежесі 30-85%, бөлшектер диаметрі – 5 мкм, 10 мкм болғанда – 70-95%, 20 мкм – 95-99%.

Ауаның салыстырмалы ылғалдығы және қозғалыс жылдамдығы қандай аспаппен өлшенеді Ауа температурасы – көңіл күйге және еңбектің нәтижесіне елеулі әсер етеді. Төмен температура ағзаны суытады және тұмаурату ауруларының пайда болуына әкеледі. Жоғары температурада ағза асқын жылиды да терлейді және жұмыс қабілеттілігін төмендетеді. Нәтижесінде жұмысшының көңілі (назары) жоғалады да, жазатайым оқиғалардың себебі болуы және өндірістік зақымдануларға әкелуі мүмкін. Ауаның жоғары ылғалдылығы өкпедегі және тері бетіндегі ылғалдың шығуын қиындатады, және ағзаның термоайналымын бұзады, соның салдарынан адамның көңіл-күйі нашрлайды да жұмыс қабілеттілігі төмендейді. Салыстырмалы ылғалдың төмендеуінде (20% төмен) адамның жоғарғы тыныс жолдарының бітелуі пайда болады.Ауа қозғалысының жылдамдығы жұмыс аумағында микроклиматты құруда маңзды роль ойнайды. Адам ауа қозғалысын  0,15м/с жылдамдығында сезеді, сонымен ауа ағымының әрекеті соның температурасынан байланысты. 360С кем температурадағы ағын адамды сергетеді, ал 400С жоғары температурада – жайсыз сезінеді.

Әр бір жазымды тіркеу аяқталғаннан кейін жарақаттанушыға н-1 акті неше күннен кейін беріледі

Өндіріске байланысты бақытсыз жағдайларды есептеу және тіркеу тәртібі ҚР Үкіметінің 3.03.2001ж. №326 жарлығы мен бекітілген «Бақытсыз жағдайларды ескеру және тергеу Ережелеріне» сәйкес жүргізіледі. Әрбір жазымда жарақаттанушы жылдам түрде жұмыс берушіге немесе жұмыс ұйымдастырушыға хабардар ету керек. Жазымды тергеуде 24 сағаттың ішінде мекеме басшысымен комиссия құрылады. Оның құрамына: мекеме басшысы немесе оның орынбасары, қызметкерлер атқарушы органының өкілі немесе жарақаттанушының сенімді адамы. Ауыр жарақат алған немесе екі және одан да көп жұмысшылардың өліміне алып келген топтық жазымдарға арнайы тергеу жасалынады. Еңбек бойынша территориялық атқарушы мемлекеттік орган құрған комиссия он күннің ішінде тергеу жұмыстарын жүргізеді. Ол комиссияның құрамына төмендегілер кіреді: төраға - мемлекеттік еңбек инспекторы, мүшелері –жұмыс беруші, қызметкерлер атқарушы органының өкілі немесе жарақаттанушының сенімді адамы. Өндіріске байланысты жұмысшының еңбек ету қабілетін жоятын әрбір жазым бір күннің ішінде Н-1 түріндегі акты беріледі.

Әртүрлі тағайынды құбыр мен олардың тиектік арматураларында ненің көрсетілуі тиіс Құбыр өткізгіштерге арналған арматура материалы тасымалданатын ортаның пайдалану шартына, параметріне, физика-химиялық құрылысына және нормативтік-техникалық құжаттамасының талабына байланысты таңдалады. Түсті металдардан және олардың құймаларынан жасалған арматураны болат және шойын арматура негізді жағдайларда қолданылуға жарамаған кезде ғана пайдалануға рұқсат беріледі.Тиекті арматураның түрін таңдаған кезде келесі жағдайлар басшылыққа алынады:1) шартты өту жолы 50 мм бастап жоғары құбыр өткізгіштер үшін пайдалануға ұсынылған тиекті арматураның негізгі түрі болып барынша аз гидравликалық қарсыласуы бар, бекітпенің сенімді тығыздалуы, шамалы құрылыс ұзындығы мен орта қозғалысының үздікті бағытына рұқсат беретін ысырма танылады.2) қақпақшаларды (вентильдер) диаметрі 50 мм дейінгі құбыр өткізгіштерге қолдану ұсынылады; үлкен диаметрде олар егер тиекті құрылғының гидравликалық қарсыласуы нақты мәні немесе қысымға қолмен кедергі болмаса қолданылады;3) егер басқа арматура қолдану мүмкін болмаса, не мағынасыз болса шүмектер қолданылады;4) реттеуші (кедергіш) ретінде тиекті арматураны қолдануға рұқсат берілмейді.

Бөлмеде микроклимат параметрлерін қамтамасыз ету не арқылы болады Өндірістік бөлмелердің микроклиматы – бұл солардың ішкі ортасындағы метеорологиялық жағдайлары, олар адамға әсер ететін температураның, ылғалдың, ауа қозғалысы жылдамдығының, сондай-ақ технологиялық жабдықты, құрылымды қоршайтын бетті және жылулық сәулелену температурасының байланыстарымен анықталады. Микроклиматты сипаттайтын көрсеткіштер: температура, салыстырмалы ылғалдылық, ауа қозғалысының жылдамдығы және жылулық сәулеленудің қарқындылығы болып табылады. Микроклиматты жұмысшылардың тұрақты немесе уақытша болатын орындар деңгейінде 2м дейінгі биіктіктегі кеңістікті білдіретін жұмыс аумағында бағалайды. Оңтайлы микроклиматтық жағдайлар – бұл микроклимат параметрлерінің байланысуы, ол адамға ұзақ жүйелі әсер еткен кезде жылуды  реттейтін механизмсіз адам ағзасының қалыпты жылулық күйін сақтауды қамтамасыз етеді. Ауа температурасы – көңіл күйге және еңбектің нәтижесіне елеулі әсер етеді. Төмен температура ағзаны суытады және тұмаурату ауруларының пайда болуына әкеледі. Жоғары температурада ағза асқын жылиды да терлейді және жұмыс қабілеттілігін төмендетеді. Нәтижесінде жұмысшының көңілі (назары) жоғалады да, жазатайым оқиғалардың себебі болуы және өндірістік зақымдануларға әкелуі мүмкін.

Бөлмедегі микроклиматтың параметрлерін мөлшерлегенде қандай факторлар ескеріледі Еңбек гигиенасы бойынша санитарлық дәрігер ескертпелі және ағымды санитарлық қадағалау ретінде «Өндірістік  бөлмелердің микроклиматының санитарлық нормалары» №1.02.006-94 және «Машиналық және қазандық бөлмелерінде және басқа өнеркәсіп  бөлмелерінде, кемелерде жабдықтар  мен қоршаулардың бетінің ысуынан  инфрақызыл сәулелерінің қарқындылығының  гигиеналық нормалары» №1.02.027-94 нормативтік  құжаттарына сәйкес микроклимат  параметрлеріне бағалау жүргізеді. Бұл құжаттарда орындайтын жұмыстың ауырлығын және жыл мерзімдерін  және олардың өлшеу мен бағалау  әдістерін ескеріп, бөлмелердің  микроклиматтың оңтайлы және рұқсатталатын  параметрлері берілген.

Бөлмені табиғи желдету ненің есебінен жасалынады Табиғи желдетуде ауа алмасуы бөлмедегі ауа температурасынан және сырттағы жылудың режімінен, әрі желдің әсерінен іске асырылады. Ол ұйымдастырылмаған (инфильтрация) және ұйымдастырылған (аэрация) болып бөлінеді. Инфильтрация бөлмедегі саңылаулар немесе ғимараттың құралымдық тығызсыздығы арқылы кіретін, сондай-ақ желдің әсерінен ауаның алмасуын білдіреді. Аэрация терезе, форточкалар, желдеткіш арналар, дефлекторлар арқылы іске асырылады, табиғи желдету қарапайым және пайдалануда үнемді болады, бірақ оның кемшілігі – келетін ауа бөлменің температурасын, ылғалдылығын және сондағы қосымша шаңдардың құрамын өзгертпейді.

Газ баллондарын сақтау кезінде қалай орналастырады Баллон французша ballon, италянша pallone — доп) — қолдану мақсатына байланысты металдан, полимерден, резинадан, матадан,шыныдан, т.б. материалдардан жасалатын газ өткізбейтін қабық не ыдыс. Мысалы, автомобиль баллоны (камера) резинадан жасалады. Ішіндегі ауасы шығарылып (вакуум орнатылған немесе инертті газбен, сынап буымен толтырылған), электродтармен жабдықталған электро-вакуумдық не иондық баллон (колба) шыныдан, металдан, керамикадан жасалады. Газ сақтауға және тасымалдауға арналған баллон резинадан не резиналы матадан (атмосфералық қысымда) және болаттан (100 кгс/см² дейінгі қысымда) жасалады. Ауадан жеңіл газбен толтырылған баллондар аэростат, дирижабль, т.б. қызметін атқарады.

хомутпен бағанаға бекітілген, тік жағдайда орналасады. Оттегі баллоны жанғыш газы, кальций карбиді бар баллондармен, сырлармен және майлармен бірге бір бөлмеде сақтауға болмайды. Бос баллондар газ толтырылған баллондардан бөлек сақталады.

Газдарды экспересс-әдіспен талдау үшін қолданылатын негізгі құралдарды атап көрсетіңіз УГ-2 және ГХ-4 газ талдағыштары.

Газды жұқа тазарту аппаратына не жатады Газдарды шаңнан жұқа тазарту үшін дымқыл тазарту – газдарды сумен немесе басқа сұйықтармен жуу әдісі қолданылады. Сұйық пен тозаңданған газ арасындағы тығыз әрекеттесу дымқыл шаң ұстағыштарда, көлденең немесе еңіс жазықтық бойынша ағатын сұйық жабын беттерде (жабынды немесе насадкалы скпубберлер), тамшылар бетінде (жабық скрубберлер, Вентури скрубберлері) немесе газ көпіршіктерінің бетінде (барботажды шаң ұстағыштар) жүзеге асырылуы мүмкін.Барботажды шаң ұстағыштар.Өте тозаңданған газдарды тазалау үшін (мысалы, технологилық, вентиляциялық ауа, т.б.) барботажды шаңұстағыштар қолданылады. Бұл аппараттарда газбен әрекеттесетін сұйық қозғалмалы көпіршікке айналады, бұл сұйық пен газ байланысын арттырады. Мұның нәтижесінде газ шаңнан жоғары дәрежеде тазаланады. Барботажды аппараттарда шаңның ұсталынуы 95-99%.

Гигиена және қауіпсіздік талаптарына жауап беретін еңбек жағдайына кімнің құқығы бар- Еңбек гигиенасы — қызметкерлердің денсаулығын сақтау, өндірістік орта мен еңбек процесінің қолайсыз әсерінің алдын алу жөніндегі санитарлық - эпидемиологиялық шаралар мен құралдар кешені. Атап айтқанда, еңбек гигиенасы еңбек процесстерінің және өндіріс ортасының адам ағзасына әсер етуін түсінеміз. Еңбек гигиенасы санитарлық – гигиеналық, ұйымдық және емдік профилактикалық шаралар, кәсіпкерлік аурулардың алдын алуына және еңбек шарттарының денсаулығын жақсартуға жіберуді қамтамасыз етеді.Өндірістік санитария — зиянды өндірістік факторлардың қызметкерлерге әсерін болғызбайтын немесе азайтатын санитарлық - гигиеналық, ұйымдастыру іс - шаралары мен техникалық құралдар жүйесі.Өндірісте еңбек қауіпсіздік шараларын санитарлық қолайлығын талаптарға сай қамтамасыз етуді, кәсіпорынның аумақтары сияқты, сондай ақ олардың өндірістік және тұрмыстық бөлмелерін еңбекке қолайлы етіп жасап шығару. Санитарлық - гигиеналық талаптардың қанағаттандырылмағаны тек қана кәсіптік ауруларға ғана шалдыра қана қоймай, сонымен қатар өндірістегі жарақаттанудың бірден бір себебі болуы да мүмкін.

Дірілдің әсерінен пайда болатын кәсіби ауруды атаңыз Діріл қатты денедегі механикалық тербелісті білдіреді. Үлкен амплитудасы бар (0,500,003 мм) төмен жиіліктегі (3-100 Гц) тербелістерді адам діріл немесе сілкіну ретінде қабылдайды. Дірілдің әсері болған кезде адам ағзасына орта жүйке жүйеснің талдауыштары – вестибулярлық, тері және басқа аппараттар маңызды роль ойнайды.  Дірілдің ұзақ әсер етуі кәсіби дірілдейтін аурудың дамуына әкеледі. Діріл ауытқу жиілігімен және амплитудасымен, жылдамдықпен және үдемесімен сипатталынады. Әсіресе адам денесінің немесе жеке органдарының (адам денесі үшін 6…9 Гц, басы 6 Гц, асқазаны 8 Гц, басқа органдары үшін – 25 Гц шектерінде) тербелістер жиілігімен сәйкес келетін еріксіз жиілікті дірілдер зиян болады. Көру қабілетін бұзатын жиіліктік ауқым 60 және 90 Гц арасында жатады, ол көз қарашығының резонансына сәйкес келеді. 35…250 Гц жиіліктер ауқымы дірілдейтін аурудың дамуына ең шекті болып табылады.  Діріл мен шуылдан қорғанудың шаралары және құралдары. Қалқаларды, қыртыстарын, кабиналарды және т.б. экран түрінде дыбысты оқшаулайтын және дыбысты жұтатын қондырғыларды орнату арқылы шуылды төмендетудің тәсілдері кең таралым алды.

Дыбыс қысымының деңгейі P қандай теңдеумен анықталады Ортаның дыбыстық тербелістер бөлшектері кезінде содаауыспалы қысым пайда болады, оны дыбыс қысым Р деп атайды. Дыбыс толқындарын тарату энергияны ауыстырумен ілеседі, шамасы дыбыс қарқындылығымен І анықталады. Адам есітіп анықталатын ең аз дыбыс қысымын Р0 және ең аз дыбыс қарқындылығын І0 табалдырықтық деп атайды. Шамалы естілетін дыбыстың қарқындылығы (естілу табалдырығы) және ауыртатын әсерді шақыратын дыбыстардың қарқындылығының (ауырту табалдырығы) айырмашылығы бір бірінен миллион есе болады. Сондықтан шуылды бағалау үшін дыбыс қысымы мен қарқындылығының абсолюттік мәнін емес, олардың Р0 және І0 табалдырықтық мәндеріне қатынасы бойынша алынған логарифмитикалық бірліктегі салыстырмалы деңгейін өлшеу ыңғайлы болады.

Дыбыс қысымының деңгейі қандай бірлікте өлшенеді Дыбыс қысымының деңгейін өлшейтін бірлігі үшін децибел (дБ) қабылданған. Адамның есітитін органдары қабылдайтын дыбыстар ауқымы - 0 ...140 дБ шектерінде болады. 130дБ дыбыс деңгейі  ауыртатын сезімді шақырады, ал 150 дБ әр жиілікте есіту қабілетін зақымдайды. Дыбыс қарқындылығының деңгейі мына формула бойынша анықталады

lg(I/I )                                              

Дыбысты оқшаулау қалай жүргізіледі Шуыл мен дірілді өлшеу үшін микрофонның орнына орнатылатын қосымша аспап – күшейткіші бар шуылөлшегіштер мен виброметрлер пайдаланылады. Шуыл мен дірілді өлшейтіндер – ВШВ – МММ2 аспаптары кеңінен таралды.  Діріл мен шуылдан қорғанудың шаралары және құралдары. Қалқаларды, қыртыстарын, кабиналарды және т.б. экран түрінде дыбысты оқшаулайтын және дыбысты жұтатын қондырғыларды орнату арқылы шуылды төмендетудің тәсілдері кең таралым алды. Шуылдан жеке қорғанудың құралдары (ЖҚҚ) құлақ жапсырмалары, құлаққаптар және шлемофондар болып табылады. ЖҚҚ тиімділігі пайдаланылатын материалдардың құрылымынан, тығыздық күшінен, дұрыс тағып ұстағаннан байланысты болады.Машина және жабдықтың дірілінен күресу және жұмыс істейтіндерді содан қорғау үшін неше түрлі тәсілдерді пайдаланады. Дірілді төмендету үшін вибродемпфирация – механикалық тербелістер энергиясын энергияның басқа түріне, әсіресе жылулыққа айналдыру құбылысын кең қолданатын болды.  Дірілдің таратылатын көздерден: еденнен, жұмыс орнынан, орындықтан және т,б, пайда болуын бәсеңдету үшін дірілді оқшаулататындарды: резеңкені, тығындарды, киізді, болат серіппеліні кең қолданады. Жұмыс істейтіндерді ЖҚҚ ретінде қалың резеңкелі табаны бар арнаулы аяқ-киімді пайдаланады. Қолды қорғау үшін биялай, қолғап, жапсырмалар мен төсемдер қажет болады, олар иіліп бәсеңдетуші материалдан дайындалады. Діріл мен шуылдың адам ағзасына қауіпті әсерін төмендету үшін ең маңыздысы жұмыс және демалыс режімін дұрыс ұйымдастыру, денсаулығын әрдайым қадағалап отыру, емдеу-алдын алу, мысалы, гидропроцедуралар (қол мен аяққа жылы ванналар, витаминдер беру) сияқты шараларын жасау болып табылады.  

Дыбыстың қандай жиілігі стандартты деп есептелінеді Шуыл мен дірілден қорғану. Өндірістік процестерді автоматтандыру және механизмдеу құралдарының дамуы жабдықтарды пайдаланумен байланысты болады, олар жұмыс барысында механикалық тербелістерді жасайды, зияндылық әсері жиілігінен, қарқындылығынан және ортадан байланысты әртүрлі болады. Бұл тербелістер шуылға және дірілге бөлінеді. Естілетін жиіліктер ауқымында таратылатын тербелістерді адам дыбыс ретінде қабылдайды. Шуыл – қатты, сұйық және газ-тәрізді орталарда пайда болатын механикалық тербелістер кезіндегі әртүрлі жиіліктер мен қарқындылықты (күшті) дыбыстардың ретсіз тіркесуі. Ұзақ шуылдың әсері құлақтың есітуін және көздің көруін төмендетеді, қан қысымын көтереді, орта жүйке және жүрек-сауыт жүйелерін шаршатады, нәтижесінде жұмысшының жұмысында қателер саны көбейеді, еңбек өнімділігі төмендейді. Адамның есту органдары 16...20 000 Гц жиілікті дыбыс толқындарын қабылдайды.  20 Гц-тен төмен (инфрадыбыс) және 20 000Гц-тен жоғары (ультрадыбыс) тербелістер құлаққа әсер етпейді, бірақ толық ағзаға биологиялық әсерін тигізеді.

Дыбыстың негізгі параметрлерін атаңыз Дыбыс қысымының деңгейін өлшейтін бірлігі үшін децибел (дБ) қабылданған. Адамның есітитін органдары қабылдайтын дыбыстар ауқымы - 0 ...140 дБ шектерінде болады. 130дБ дыбыс деңгейі  ауыртатын сезімді шақырады, ал 150 дБ әр жиілікте есіту қабілетін зақымдайды.

Дыбыс қарқындылығының деңгейі мына формула бойынша анықталады

lg(I/I )                                               (2.8) 

мұнда I – берілген нүктедегі дыбыс қарқындылығы, Вт/м ;

  I - 1000 Гц жиілік кезінде 10 Вт/м тең естілу табалдырығына сәйкес болатын дыбыс қарқындылығы.

   Дыбыс қысымының деңгейі келесі формула бойынша анықталады     

                                                        L = 20 lg (P / P )                                        (2.9)

мұнда P -  берілген нүктедегі дыбыс қысымы, Па;

  P - 2 Па тең табалдырықтық дыбыс қысымы. 

 Дыбыс қысымының деңгейі бірдей болған кезде түрлі жиіліктердің дыбыстық тербелістері адамның есіту органына әртүрлі әсер етеді. Жоғары жиіліктер дыбысының әсері ең жайлы болып табылады. Шуылдар жиілігі бойынша төмен жиілікті (400 Гц төмен жиіліктер ауқымындағы дыбыс қысымының максимумы) және жоғары жиілікті (1000 Гц жоғары) болып бөлінеді.

Егер жұмысшы іс сапарда болған жағдайда, сәтсіз оқиғалар қай жерде және кімнің тексерілуімен жүргізіледі- Кәсіпорындарда жұмысшылар мен қызметкерлердің кезекті еңбек демалысына немесе пайдаланбаған демалысына төлем төлеу үшін, сол демалысқа барар алдындағы 12 айдың еңбекақыларының қосындысын 12-ге бөліп, орташа еңбекақыны табамыз. Бұл табылған соманы әр жылдың күнтізбелік күндерінің санын (мейрам күндерінен басқа) 12-ге бөлу арқылы табылатын коэффициентке (29,75) бөлу арқылы еңбек демалысының бір күніне тиісті төлем сомасының мөлшерін анықтаймыз. Еңбек демалысының күндерінің санына байланысты бір күнге тиісті төлем мөлшері демалыс күніне көбейтіліп, жалпы сома анықталады. Егер жұмысшылар мен қызметкерлер есеп айырысу кезеңінде, яғни демалысқа барар алдында 12 (он екі) ай бойы еңбекақы алмаған жағдайда, мысалы: баланы күту үшін еңбекақы сақталмайтын демалыста болғанда, оның әр жылғы еңбек демалысы үшін төленетін төлемді есептеу үшін осы мезгіл алдындағы 12 (он екі) айдың орташа еңбек ақысы алынады.

Еңбек гигиенасы мен өндірістік санитария Еңбек гигиенасы — қызметкерлердің денсаулығын сақтау, өндірістік орта мен еңбек процесінің қолайсыз әсерінің алдын алу жөніндегі санитарлық - эпидемиологиялық шаралар мен құралдар кешені. Атап айтқанда, еңбек гигиенасы еңбек процесстерінің және өндіріс ортасының адам ағзасына әсер етуін түсінеміз. Еңбек гигиенасы санитарлық – гигиеналық, ұйымдық және емдік профилактикалық шаралар, кәсіпкерлік аурулардың алдын алуына және еңбек шарттарының денсаулығын жақсартуға жіберуді қамтамасыз етеді.Өндірістік санитария — зиянды өндірістік факторлардың қызметкерлерге әсерін болғызбайтын немесе азайтатын санитарлық - гигиеналық, ұйымдастыру іс - шаралары мен техникалық құралдар жүйесі. Өндірісте еңбек қауіпсіздік шараларын санитарлық қолайлығын талаптарға сай қамтамасыз етуді, кәсіпорынның аумақтары сияқты, сондай ақ олардың өндірістік және тұрмыстық бөлмелерін еңбекке қолайлы етіп жасап шығару. Санитарлық - гигиеналық талаптардың қанағаттандырылмағаны тек қана кәсіптік ауруларға ғана шалдыра қана қоймай, сонымен қатар өндірістегі жарақаттанудың бірден бір себебі болуы да мүмкін.

Еңбек гигиенасы мен өндірістік санитарлық талаптар Өндірістік орнына қойылатын санитарлық гигиенаның талаптары

1 талап

1 класс – 1000 м 2 класс – 500 м 3 класс - 300 м 4 класс – 100 м 5 класс – 50 м

2 талап Құрылыс алаңындағы салынатын ғимараттың тығыздығы төмендегідей болу керек:

1. астық өңдеу өндірісінде тығызық 40 пайыз;

2. консерві, шарап, кондитер өндірісінде тығыздық 50 пайыз;

3. нан өндірісінде 45 – 50 пайыз;

4. май өндірісінде 30 – 35 пайыз болу керек.

3 талап Өндіріс алаңын жобалау кезінде төмендегі шаралар ескеріледі:

1. қатынас жолдарын дұрыс игеру;

2. жауын – шашын суларын аймақтан алшақтау;

3. темір жолдарды ескеру;

4. алаңда бір жағына қарай еңкіштігін ескеру;

5. аяқ жолдарды ескеру және түрлі нұсқамалар қою.

Еңбек ету жағдайын құрастырушы факторлар заңдылық және нормативтік құжаттар жүйесі, оның негізінде жұмыс орнында қауіпсіз еңбек ету жағдайын қамтамасыз ететін әлеуметті-экономикалық, техникалық және гигиеналық шаралар өңделеді.

Еңбек қорғау негіздері жөніндегі нормалар мен стандарттарды, ережелерді, сонымен қатар техника қауіпсіздігі бойынша нұсқауларды қайтадан қарастыру кезеңділігін көрсетіңіз Еңбекті қорғаудың маңызды белгілерін анықтау үшін «Еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау» ұғымының тек құқықтық қана емес, сонымен қатар әлеуметтік тұрғыдағы мазмұнын анықтап алу дұрыс болады. Еңбек қауіпсіздігі мен еңбекті қорғаудың әлеуметтік құбылыс екендігі ғылыми әдебиетте бірнеше мәрте атап өтілген және оны әлеуметтік жүйе ретінде қарастыру еңбекті қорғау ұғымының заңдық аспектіде дамуына және оны тереңірек түсінуге септігін тигізетіндігі ешқандай күмән туғызбайды.