4.6 Жұмыстарды ұйымдастыру
Тау-кен қазбаларын комбайндық тәсілмен жүргізу кезінде жұмыстарды ұйымдастыру мыналарды қамтамасыздандыруы қажет: комбайнның жұмыс уақытын максимальды қолдануды, ұңғымалық циклдің негізгі үдірістерін уақытқа байланыстыра максимальды біріктіруді, даярлықты-аяқтау операцияларының уақытын азайтуды, жұмыссыз тұруды жоюды.
Жұмыс ауысымын комбайн мен кен-ұңғымалық жабдықтарды қараумен және сынған кескіштерді (тістерді) ауыстырумен бастайды. Содан кейін негізгі үдірістерді орындауға кіріседі: кенжарды өңдеу, тау-кен массасын тиеу және тасымалдау. Жұмыстан қолы бос кеншілер кенжарда орнатылатын тіреу элементтерін дайындайды, аралық кәсектерді орнатады, комбайнның жұмыс аймағынан тыс жердегі қазбаның бүйір қабырларын тартпалайды, қазбаның бүйір қабырғаларындағы жыныстарды қолмен тиейді.
Комбайнның тоқтаусыз жұмыс істеуі мыналарға байланысты: оның өнімділігіне, жыныстын беріктігіне, төбенің рұқсат жалаңаштану шамасына, комбайнның техникалық күйіне, машинистін квалификациялығына және басқада факторларға.
Бүгінгі күнде негізгі үдірістердің механикаландыру деңгейі, кен-ұңғымалық жабдықтардың беріктігі, сондай-ақ еңбектін ұйымдастырылуы кезінде ұңғымалық комбайнның пайдалану коэффициенті 0,15 - тен 0,30 - ға дейін құрайды. Шапшаң ұңғылама кезінде одан да жоғары мәнге жетуі мүмкін.
Даярлау тау-кен қазбаларын жүргізу және бекітпелеу паспорттарында жұмыстарды ұйымдастыру графиктері келтіріледі. График жұмыстардың көлемін, орындалу ретін және барлық операциялардың ұзақтығын, сондай-ақ оларды орындаумен айналысатын жұмысшылардың санын көрсетеді.
4.9 – сурет – П-160 типті комбайнмен штректі 300 м/айына жылдамдықпен жүргізу кезінде жұмыстарды ұйымдастыру графигі
Үлгі ретінде аралас кенжармен штректі жүргізуде жұмыстарды ұйымдастырудың графигі келтірілген (4.9 - сурет). Қазбаның өтудегі қимасы 15,7 м2, жыныстың шабылу коэффициенті 0,5, тіреудің типі КМП-А3, тіреуді орнату тығыздығы 2 кәсек/м.
Жөндеу-даярлық ауысымында профилактикалық байқау, кен-ұңғымалық жабдықтарды жөндеу, коммуникацияларды ұзарту, сутартпа жырасын жүргізу, тіреу элементтерін, жабдықтарды және материалдарды кенжарға жеткізу жұмыстары орындалады.
Шақтының жұмыс істеу тәртібі заң жобасы актілеріне және күші бар нормаларға сәйкес қабылданады. Жобалау кезінде шақты үшін жылына 300 жұмыс күн қабылданады. Жоғары категориялы шақтыларда жұмыс ауысымының ұзақтығы жерасты жұмысшылары үшін 6 сағат, ал жер бетінде істейтін жұмысшылар үшін – 8 сағат. Тәулік аралығындағы ауысым саны – 4 (3 ауысым – ұңғымалық, 1 ауысым - жөндеу-даярлық). Бір жұмадағы жұмыс уақыты – 30 сағат, ал демалу күнінің саны – 2. Осыған байланысты бригадағы жұмыс звеноларының саны – 5. Әрбір звеноға жұмыс көлемі үйлесімді бөлінеді.
Ұңғымалық циклдың графигін құрастыру кезде даярлау қазбасын жүргізу технологиясының шамашарттарын есептеу А.А. Скочинский атындағы ТІИ – ның әдістемесі бойынша орындалады.
4.7 Талдамалы әрекетті комбайындарды қолдана дайындау қазбаларын жүгізудің шамашарттарын есептеу