- •Мазмұны
- •1 Дайындау тау-кен қазбаларын тіреу
- •1.1 Дайындау тау-кен қазбаларының пішіндері мен көлденең қималарының өлшемдері
- •1.2.1 Ағашты материалдар
- •1.2.2 Металл материалдары
- •1.2.3 Тұтқырлы заттар
- •1.2.4 Ерітінділер, бетон және темірбетон
- •1.2.5 Тасты материалдар
- •1.3 Дайындау тау-кен қазбаларының тіреулері
- •1.3.3 Тіреулердің түрлерін таңдау
- •1.3.4. Дайындау тау-кен қазбалары тіреулерінің конструкциялары
- •1.4 Жыныс массиві мен тіреудің әрекеттестік механизмі
- •2 Орташа қатты жыныстарда жазық қазбаларды жүргізу
- •2.1 Ұңғыма циклі
- •2.2 Бұрғыаттырма жұмыстары
- •2.2.1 Атылғыш заттар (аз) және аттырыс тәсілдері (ат)
- •2.2.2 Аз шығыны, теспелер саны және теспелік оқтамалардың мөлшері
- •2.2.3 Теспелердің кенжарда орналасуы
- •2.2.4 Бұрғылық машиналар және теспелерді бұрғылау
- •2.2.5 Теспелерді оқтау және аттыру
- •2.3 Қазбаларды желдету
- •2.3.1 Желдету схемалары және тәсілдері
- •2.3.2 Тұйық қазбаларды желдетудің шамашарттарын есептеу
- •2.4 Жынысты тиеу
- •2.5 Кенжараралық көлік
- •2.6 Қосалқы жұмыстар
- •2.6.1 Уақытша тіреулерді орнату
- •2.6.3 Рельс жолдарын төсеу
- •2.6.4 Кабельдер мен құбырларды төсеу
- •2.6.5 Жарықтандыру
- •2.6.6 Жеткізу жұмыстары
- •2.7 Тұрақты тіреулерді орнату
- •2.7.1 Кәсектік тіреуді орнату
- •2.7.2 Бүрікпе бетон тіреуін орнату
- •2.7.3 Қарнақты тіреуді орнату
- •2.7.4 Жыныстарды бекіндіру
- •2.8 Ұңғымалық жабдықтардың жиынтығы
- •2.9 Кенұңғымалық жұмыстарды ұйымдастыру және техника-экономикалық көрсеткіштер
- •2.10 Бұрғыаттырма жұмыстарын қолдана дайындау қазбаларын
- •2.10.1 Есептеуге арналған бастапқы мәліметтер
- •2.10.2 Жұмыс қиындығының үдірістерін есептеу
- •2.10.3 Дайындау қазбаларын жүргізудің техникалық көрсеткіштерін есептеу
- •3 Әр текті жыныстарда жазық қазбаларды жүргізу
- •3.1 Қазбалардың көлденең қималарының пішіндері және оларды жүргізу тәсілдері
- •3.2 Қазбаларды тар енсіз кенжарлармен жүргізу
- •3.3 Қазбаларды енді кенжармен жүргізу
- •4 Қазбаларды комбайндармен жүргізу
- •4.1 Ұңғымалық комбайндардың сипаттамасы және қолдану орны
- •4.4 Тұрақты тіреуді орнату
- •4.5 Желдету және шаңбасу
- •4.6 Жұмыстарды ұйымдастыру
- •4.7 Талдамалы әрекетті комбайындарды қолдана дайындау қазбаларын жүгізудің шамашарттарын есептеу
- •4.7.1 Есептеуге арналған бастапқы мәліметтер
- •4.7.2 Еңбек көлемдігі үдірістерін есептеу
- •4.7.3 Дайындау қазбаларын жүргізудің техникалық
- •5 Көлбеу қазбаларды жүргізу
- •5.1 Жалпы мәлімет
- •5.2 Көлбеу қазбаларды жоғарыдан төмен қарай жүргізу технологиясы
- •5.3 Көлбеу қазбаларды төменнен жоғары қарай жүргізу технологиясы
- •5.4 Сырғымаларды жүргізу
- •5.5 Пештерді жүргізу
2.6.3 Рельс жолдарын төсеу
Тиеу машиналарының кенжарға жақын жұмыс істеуі үшін кенжар тұсында уақытша рельс жолдары төселеді. Оларды орнын ауыстыратын рельс буындарынан (ұзындығы 1...2 м, бір біріне металлды швеллерден жасалған шпалдармен дәнекерленген) құрастырады.
Уақытша рельс жолдары кенжардың жылжуы бойынша рельстің стандарттық ұзындығына байланысты төселеді (қазбаның табаны тегістеліп уақытша рельс жолы баллассыз жатқызылады).
Тұрақты жол балластық қабаттардан, шпалдардан және рельстерден тұрады. Ол кенжардан 25...100 м-дей қалып немесе қазбаны өткеннен кейін төселеді.
Тұрақты жолды төсеу кезінде орындалатын жұмыстардың тәртібі келесідей:
- маркшейдердің ұсынысымен жол осьін бөлу және рельс басынан қазба қабырғасының 1 м биіктігіне әрбір 10...15 м сайын қадабелгілерін орнату;
- жолды тегістемелеу және әрбір 0,7...1 м сайын ағашты немесе темірбетонды шпалдарды төсеу;
- шпалдарға рельстерді жатқызу және рельстерді шпалдарға көршегелермен (ағашты шпалдарға) немесе болттармен (темірбетонды шпалдарға) бекіту. Колеяның ені, яғни рельс бастарының ішкі жұмыс канттарының аралық өлшемдері шаблондармен тексеріледі;
- шпалдар араларына балластарды төгу, домкраттың көмегімен рельс жолын көтеріп жолды рихтовкалау. Бұл жағдайда шпал астындағы балласт қабатының қалындығы 100 мм-ден кем болмауы қажет;
- жазықтық өлшем аспабының көмегімен (ватерпаспен) рельс жолының еңкіштігін тексеру. Еңкіштік тиелген вагондардың жүріс бағытына 0,003...0,005-ке тең болуы қажет. Ақырғы рет балласты шпалдар арасына олардың екіден үш қалындығына жеткенше төгу. Балласт ретінде ұсақ (гравий) немесе ірі (щебень) қиыршық тастар қолданылады.
2.6.4 Кабельдер мен құбырларды төсеу
Су және қысылған ауа құбырларын адам жүретін жаққа 1800 мм-ден төмен емес биіктікке орналастырады немесе қазбаның табанына жатқызылған ағашты төсемеге төселеді.
Күшсіздік кабілдерді құбырлардан 300...400 мм биіктеу орналастырады.
Күштілік кабілдерді қатты немесе иілгіш ілмектерге құбырлардан қарама қарсы жаққа әр 3 м және одан төмен аралыққа іледі немесе қазбаның табанына жатқызып темірбетонды аркамен жабады.
Қатты желдетпе құбырларын хомуттардың және ілгектердің көмегімен іледі, ал майысқақ құбырларды ілмектердің көмегімен диаметрі 5...6 мм болат арқанға тартады.
2.6.5 Жарықтандыру
Кенжардың жылжыған ізін суытпай 10...20 м аралыққа қалдыра тұрақты жарық торабын өсіреді. Кенжарды жарықтандыру үшін әрбір 4...6 м сайын орнатылатын РП-100 және РП-200 типті атылысқа қауіпсізді шырақдандары қолданылады.
Кенжардың өзін жарықтандыру үшін тиеу машиналарының прожекторлары мен аккумуляторлық шырақдандар қолданылады.
2.6.6 Жеткізу жұмыстары
Материалдарды және құрал жабдықтарды құрастырма (маневрлік) шығырдың, бағытөзгертпелі режимде жұмыс істейтін сырмалы науаның немесе таспалы науаның төменгі тармағымен, ілмелі дара рельс жолының немесе табандық арқан жолының көмегімен тікелей кенжарға жеткізу жұмыстары жүзеге асырылады. Ілмелі және табандық жолдар адамдар мен салмақтық заттарды жеткізу үшін қолданылады. Олар қазбаның табан күйіне байланысты емес. Нәтижелі және рельстік көлікпен біріктіріле қолданылуы мүмкін.
ДКН типті табандық арқан жолдары 5...25 т жүк массасын құлама бұрышы 6...20 градусты қазбалар бойынша 1...2 км қашықтыққа жеткізеді.
6ДМКУ, ДМКМ, 2ДМД типті ілмелі дара рельс жолдары құлама бұрышы 18, 35, 20 градусты қазбаларда 8, 12, 8 т жүк массаларын 2000, 3000, 1200 м қашықтыққа жеткізе алады.