3. Бейнені қысу әдісі. Jpeg форматы.

Біз көп рет «сурет мың сөз тұрады» дегенді көп естиміз. Сол дұрыс па ? 1000 сөз 6000 белгіден тұрады, ASCII 7 – битті белгіге кодтау үшін жалпы 42000 бит қажет. 42000 бит арқылы бейнеленген суреттің өлшемі қандай болуы мүмкін ?

JPEG – ті сығу алгоритмі. JPEG ( Фотосурет саласындағы эксперттердің біріккен тобы) – ISO/JPEG 10918-1 және ITU-T Recommendation T.81 стандарттарына берілген жалпы атау. Үзіліссіз тондағы тұрақты бейнелерді цифрлық сығу. JPEG негізінен, сығу схемасы жоғалтуларды өзгертуге негізделгенімен белгілі.

13.4 Сурет – jpeg кодерінің блоктық диаграммасы

Емтихан билеті №5

1. ДС-дарды кодалық комбинациямен көрсету.Кода негізі. Кодалық комбинациядағы және бірлік элементтегі ақпараттар саны.

Дискреттік хабарды сигналға қалыптастырушы сигналдар ақпараттык параметрі бойынша дискретті болып табылады, яғни дискретті уақыт функциясымен және мүмкін болатын мэндердің соңғы көпмүшелігімен сипатталады. Дискреттік хабар түсінігі, мэліметтердің хабары немесе телеграфтық хабар түсініктеріне қарағанда, анағұрлым жалпылама айтылган түсінік болып табылады. Соған сәйкес ДХТ жүйесінің түсінігі де жалпы түрдегі түсінік болып саналады. ҚК өндірілетін танбалар кодтық қисындастырулар түрінде келіп түседі және олар бірлік элементтерден тұрады. Кодтык кисьшдастыру таратылушы таңбасын кескіндейді және ондағы кодтың ұзындығы п-ге тен, болады, олар бірлік элементтер санымен және кодтың негіздемесімен сипатталады. Кодтың негіздемесі сигналдың ҚК-інен келіп түсетін, бір-бірлерінен айырмашылықтары болатын мәндік позицияларының мүмкін болатыны санымен сипатталады. ДХТ техникасында негіздемесі 2 болатын кодтар ең көп қолданыс тапқан. Мүндай кодтар екілік немесе бинарлъщ деп аталады. Жүзеге асырудағы қарапайымдылығы, екілік қисындағы элементтерінің сенімділігі, сыртқы бөгеуілдерге әсерінің сезімталдығының төменгі дәрежеде болуы және т.б. екілік кодтьщ кең қолданыста болуының негізгі себебі болып табылады. Сондықтан да, бұдан былайғы барлық жағдайларда (егер бұл катал түрде келісілмеген болса) екілік кодтар қарастырылатын болады. № 2 Халықаралық телеграфтық код (ХТК-2) екілік кодтың мысалы болып табылады, ондағы әрбір таратылған таңбаға бесэлементтік кодттык кисындастыру сэйкес келеді. Бесэлементтік қисындастыруды пайдаланып, тек 32 таңбаны гана таратуды ұйымдастыруға болады. Орыс әліппесі 32 әріптен тұратынын еске түсірейік, одан өзге цифрлар да болуы мүмкін және мүмкіндігінше, латьшның әріптерін, белгілерін және т.с.с. таратуды қамтамасыз еткен жөн болады. Сондыктан да, ХТК-2 кодында бір және сол бесэлементтік кодттык қисындастыру регистрмен аньщталатын тарату режимінің тәуелділігіңде 3 ретке дейін колданылуы мүмкін. ХТК-2 регистрінде 3 регистр болады: орыс, латьш және цифрлық. Нақты белгілерді таратпастан бұрын, таратушы қабылдаушыға арнайы қызметтік белгінің көмегімен келесі тарату жүргізілетін регистрге хабарлайды. Сонда, регистрге тэуелділігіне байланысты, ҚК-інен келіп түскен әрбір бесэлементтік кодттық қисындастыру үш мәннің тек біреуін ғана қабылдауы мүмкін. Сонымен, 11101 кодтгық қисындастыруы орыс регистрінде Я әрібін, цифрлыкта - 1, ал латын әліппесінде болса - <3 әрібін білдіруі мүмкін. Осындай жүйе кодттық қисьшдастырудағы элементтердің дәл сол саны кезіндегі таратылушы таңбалардың көлемін анағұрлым кеңейтуге мүмкіндік береді (карастырылған мысалда үш регистрді де пайдалану есебінен әртүрлі таратылушы таңбалар саны шаімамен 3 есеге дейін өсуі эбден мүмкін болады.ХТК-2 кодымен қарастырылған таңбалар жиынтығы телеграмманы жазу үшін, ал кейбір жағдайларда мәліметтерді тарату үшін де жеткілікті болып табылады. Ережеге сай, мәліметтерді тарату үшін, таңбаларды көптеп пайдалану кажет етіледі. Осыған байланысты, МККТТ үхынған жетіэлементті ХГК-5 коды жасалып шығарылған болатын. Ол мәліметтерді таратудын, стандартты коды (МТСН) аталымына ие болды. Бұл код екі регистрден тұрады. ХТК-2 және ХТК-5 кодтары ДХТ техникасында бастапқы немесе біріншілік коды болып табылады.

ҚК-інен келіп түсетін хабардың құрамында өзінің артык асырушылығы болады. Соңғысы болса, хабарды құраушы а^ е Атаңбаларының статистикалық байланысты болулары мүмкін екендігімен шарттастырылуы әбден мүмкін. Бұл болса, өз кезегінде хабардың қандай да бір бөлігін таратпауға және сонымен бірге, оны қабылдау жағында статистикалық байланыс бойынша, қайтадан қалпына келтіруге мүмкіндік береді. Айта кететін жайт, телеграмманы тарату кезінде, жалғау немесе жүрнақ және т.б. белгілер де келіп түспеулері де ғажап емес, дегеңмен де олар телеграмманы оқу кезінде, фразалар мен сөздерді құрастыру арқылы, танымал ережелер негізінде қайтадан оңай өз қалыптарына келтіріледі. Әрине, қабылданушы телеграмманың артық асырушылығы, бұрмаланған сөздер бөлігін (оны дұрыс оқуға) оңай түзетуге мүмкіндік береді. Алайда, артык асырушылық келесі жагдайға әкеліп соқтырады: яғни, беріліеіі уақыт аралығы ішінде хабарлар аз көлемде таратылатын болады және соның кесірінен, ДХТ арнасының жү_мыс істеу тиімділігі анағү_рлым төмендейтіп болады. ДХТ жүйесінде таратудағы артық асырушылықты болдырмауды қоректеу көзінің кодері іске асырады, ал кабылданған сигналдың қайта қалпына келтірілуімен қоректеу көзінің декодері айналысатын болады. Қоректеу көзінің кодері мен декодерін көбінесе, ҚК және ХА қүрамдарына кіргізіп жатады.Таратудың сенімділігін жоғарлату мақсатында, артықшылықтық кодтау пайдаланылады, ол болса қабылдау жағында қателерді тауып алуға жәнс оларды түзетуге мүмкіндік береді, Арнаның кодерімен жүргізілетін кодтау процесі кезінде, бастапқы кодттық қисындастыру түрленеді және ош.пі кұрамына артықшылық енгізіледі. Қабылдау жағында болса, арнаның декодері кері түрлендіруді (кодтауға кері функция) орьшдайды, соның нәтижесіндг бастапқы кодттык кисындастыруды алатын боламыз. Арнаның кодері мем декодерін көп жағдайда қателерден қорғау құрылғысы (ҚҚҚ) деп те атайды.

Арнаның кодері мен декодерін байланыстың үзіліссіз арнасымен (бұл ортада үзіліссіз сигналдар таратылады) үйлестіру немесе косу мақсатында, сигналдарды түрлендіру құрылғысы (СТҚ) пайдаланылады, сонымен бірге бұл құрылғы тарату және кабылдау жағында да қосылатын болады. Жекелеген жағдайда, бүл дегеніміз - модулятор және демодулятор. Байланыс арнасымен бірігіп, СТҚ дискреттік арнаны кұрайды, яғни бүл арна тек дискреттік сигналдарды мәліметтердің цифрлык сигналдары (мәліметтердің цифрлык сигналдары) тарату үшін ғана тағайындалған. Дискретті арна арнаның кодерімен және декодерімен жиынтығын кеңейтілген КДА деп аталады. Егер, дискреттік арнаға қатысты «0» жәнс «1»мәндерін қабылдайтын бірлік элементтерді тарату қарастырылатын болса, онда дискреттік арнада жүмыс істейтін «коректеу көзінің» әліппесін 2-ге тең деп алуымызға болады, демек КДА-сына қатысты п элементтерден түратын ұзындығы бар, кодттық қисындастыруды тарату қарастырылады жэне ол кезде, мүмкін болатын қисындастыруларының саны 2"-ге тең екілік кодты пайдаланылумен жүргізіледі. Осының әсерінен, КДА-сында жұмыс істейтін коректеу көзінің әліппесін 2^п-ге тең деп есептеуге болады, осыдан барып «кеңейтілген» деген аталым шығады. Мәліметтерді тарату техникасында КДА-сын мәліметтерді тарату арнасы деп те атайды. Дискретті арна ақпаратты тарату жылдамдығымен сипатталады жэне оның өлшем бірлігі бит/с болады. Дискретті арнаның келесі сипаттамасы болып, телеграфтау жылдамдыгы табылады жэне ол Бодпен өлшенеді. Бүл шама секундына таратылатын бірлік элементтер санымен анықталады. МТ техникасында телеграфтау жылдамдығы терминінің орнына модуляциялау жылдамдыгы термині қолданылады. Әсерлік жылдамдықты анықтау кезінде, МТ арнасының кірісіне келіп түсуші қисындастырулардың барлығы дерлік, алушыға берілмейтінін ескерген жөн. Қисындастырулардың қандай да бір бөлігінің жарамсыз болуы да мүмкін. Бұдан өзге, арнага таратылушы элементтердің барлығы да ақпараттан тұрмайтынын ескеру қажет. Таратылушы таңбадағы акпараттар саны битпен анықталады. Қандай да бір таңбаның (хабардың) пайда болу ықтималдығы неғұрлым аз болған сайын, оны алу кезіндегі ақпараттар саны да соғұрлым көп алынады. Егер, қоректендіру көзі екі тәуелсіз таңбалардын (аі жэне а₂) біреуін беретін болса, және олардың біріншісі р (аі) = 1 ықтималдығымен берілетін болса, онда а^ таңбасында ақпарат тасымалданбаған немесе ол алушыға алдын-ала мэлім болған деп саналады. Ақпараттар санының өлшем бірлігі бит болып табылады. МТ арнасының сипаттамасы үшін келесі параметрлер пайдаланылады - кодттық қисындастырулар бойынша қателер коэффициенті жэне ақпаратты таратудың әсерлік жылдамдығы. Кодтық цисындастырулар бойынша ңателер коэффициенті таратылу адалдығын сипаттайды және берілген уақыт аралығындағы, қате қабылданған элементтер санының таратылғандардың жалпы санына қатынасын анықтайды.