2. Синхронды да-мен стартстопты сигналдардың түйісу ерекшіліктері.

ДХБ жүйесіндегі берудегі артықшылығын алып тастау есебін кодер көзі орындайды, ал қабылдаған хабарды қалпына келтіруді -декодер көзі деп аталады.Кодер және декодер арнасын үзіліссіз байланыс арнасымен сәйкестендіру мақсатында ереже бойынша (үзіліссіз сигнал беретін орта) беру және қабылдауға косылатын, сигнал түрлендіргіш құрылғысы (СТҚ) пайдаланылады. Жеке жағдайларда - ол модулятор және демодулятор. СТҚ байланыс арнасымен бірігіп дискретті арна шығады, яғни, тек ғана дискретті сигналды беру ушін арналған (цифрлық мэліметтер сигналы). Дискретті арнаны синхронды және асинхронды деп ажыратуға болады. ДА-ның негізгі сипатгамалары: модуляция жылдамдығы, ақпарат беру жылдамдығы, өткізу мүмкіншілігі.Бір секунд ішінде арна бойымен өтетін ақпараттың орташа саны ақпарат беру жылдамдыгы деп аталады.Дискретті арна, секунд ішінде берілетін бит санымен өлшенетін (бит/с) ацпарат беру жылдамдыгымен сипаттталады. Дискретті арнаның басқа сипаттамасы, бодпен елшенетін, телеграфтау жылдамдығы болып келеді. Ол бір секундта берілетін, бірлік элементтің санымен анықталады.

А низохронды күрылымды дискретті сигналдарды синхронды арнамен түйіндестіру.Беру жағындағы келістіруші құрылғы бастапқы анизохронды сигналдың изохронды сигналға түрленуін қамтамасыз етеді, ал кабылдауда кері түрлену іске асады. Осылай ДХТ-дьщ асинхронды қүрылымды арнасы пайда болады. Анизохронды қүрылымды сигналды синхронды дискретті арнамен беру мүмкін болуы үшін, синхровды арнаны пайдалану коэффициентін азайтамыз немесе көпарналы жүйелерде - бастапқы синхронды арналар мәнімен салыстырғанда дискретгі асинхронды арналар санын азайтамыз. ДХТ техникасында анизохронды күрылымды хабарды синхронды арнамен келістірудің екі тәсілі қолданыс тапты: беттестіру тәсілі және растаумен жылжитын индекс тәсілі.Беттестіру төсілі - анизохронды күрылымды хабарды синхронды арнамен келістіру тәсілдерінің бірі. Келістірудің бүл тәсілінде берілетін сигналмен модуляцияланатын импульсты тасушы колданылады, яғни амплитудалы -импульсті модуляция іске асады. импульстер көп орналасқанына байланысты аз болады.Тасушы импульстердің еру жиілігінің бір мәнінде, бүрмалану мәні телеграфтау жылдамдығына В_и тәуелді болады. Бүрмалану мәнініц % мына өрнекпен анықталады

а-тактілік тізбектілік; б-беруші сигнал; в-арнадағы тактілік тізбектілік; г-берілген сигнал қабылдағышындағы өндірістілік

6.1-сурет. Беттестіру төсілі

С инхронды арнаны пайдалану коэффициенті: η=0,01 Көп арналы жүйелерде циклды синхронизация (фазирование) қажет. Әдетте цикдды синхронизация жүргізілетін арнайы сигналдарды беруге арнайы арна бөлінеді.Синхронды арнадағы телеграфтау жылдамдығы

3. Каскадтық код. Оларды құру, қателерді табу және түзету принциптері мен Техникалық түрде тарату. Ту́рбо-код — параллель каскадтык код, шумен коса цифрлык арна аркылы берилип жаткан катени тузейди, Турбо кодтын синоними болып — каскадтык код карастырылады (англ. concatenated code) (предложен Д. Форни в 1966 году). Компонентти кодтар ретинде уйирткили кодтар,Хемминг кодтары,Рид –Соломон, Боуза — Чоудхури — Хоквингема т.б кодтарды колдануга болады. Турбо-кодтар1993жылы жасалган,олар жогарыэффектили кедергиге карсы кодтар болып есептеледи,ари катени тузетуге тиимди болып келеди. Структура турбо-кода Шенноннын пикирине сайкес,ен жаксы код болып узак уакыт аралыгында узилиссиз хабар тарата алатын ари кез келген уакытта кездейсок кодалык элементтерди формировать ете алатын кодтар жатады. Мине осындай кодтардын бири каскадты код немесе турбо код. Мундай кодтардын артыкшылыгы болып параллельди курылымы есептеледи.Олар рекурсивти (RSC) кодтардан турады ари параллельди акпарат тарату аркылы жумыс истиди. RSC кодтар тауелсиз болып келеди. Каскадты кодтарда блоктар бирнеше Кбит узындыктарга ие. Мунын негизги максаты келеси кодаланушы курылгыга кезектиликти тиимди ету ушин жасалган.Блок колеми негурлым улкен болган сайын,онын биринши кодердагы хабардын корреляциясы согурлым жаксы болып келеди,яғни корреляциясы аз. Каскадты кодтардын бирнеше схемалары бар:PCCC,SCCC ,TPC тб

Рис.1 Общая структурная схема турбо-кодера

На рис. 1 представлена общая структурная схема M-блочного турбо-кодера.

Артыкшылыгы: акпараттын таралу жылдамдыгынын жогарылыгы,таратушынын куатын арттыруды кажет етпеуи,акпараттык блок узындыгынан декодтаудын тауелсиздиги,ол декодтау катесин узындыгын арттыру аркылы азайтады.

Кемшилигі: кешигудин коп болуы,декодтаудын катысты улкендиги,ари олар кейбир колданыска ынгайсыз етеди.тагы бир кемшилиги – катысты аз кодалык ара кашыктык. Колдану аясы: LDPC,спутникти жане мобильди байланыс,сымсыз ари цифрлык байланыс,мобильди байланыстын 3 поколениясы (стандарты CDMA2000 и UMTS) Турбо-коды утверждены в стандарте спутниковой связи DVB-RCS.

Емтихан билеті №24

1-сұрақ Топтық синхрондау маркерлік және маркерсіз әдістері мағнасы

Синхрондау екі немесе одан да көп процестер арасында белгілі бір уақыттық арақатынастар орнату және оны сүйемелдеу процесі. Синхрондауды бір элементтеп, топтап және циклмен синхрондау деп бөледі. МЕМСТ 17657–79 сәйкес бір элементтеп, топтап және циклмен синхрондау – бұл сигналдардың сәйкес таратылған және қабылданған бірліктік элементтерінің, осы сигналдардың бірліктік элементтері топтарының және олардың уақытша бірігуі циклдерінің маңызды сәттері арасында қажетті фазалық арақатынастар орнатылатын және сүйемелденетін мәліметтердің таратылған және қабылданған сандық сигналдарын синхрондау. Бір элементтеп синхрондау қабылдау кезінде бір бірліктік элементті басқасынан дұрыс бөліп алуға мүмкіндік береді және оны тіркеу үшін ең жақсы жағдайларды қамтамасыз етіп береді. Топтап синхрондау қабылданған тізбектің кодтық комбинацияға дұрыс бөлінуін қамтамасыз етеді, ал циклмен синхрондау – қабылдаудағы элементтердің уақытша бірігуі циклдерінің дұрыс бөлінуін қамтамасыз етеді. Әдетте циклмен жәнетоптап синхрондау бірдей әдістермен шешіледі. Топтап (циклмен) синхрондау құрылғыларының бір элементтеп синхрондау құрылғыларынан айырмашылығы, мұнда фаза туралы ақпаратты тек қана хабарда артық ақпарат болған жағдайда ғана алуға болады. Артық ақпарат болмаған кезде тарату кезінде қабылдауда элементтер топтарын бөлуге мүмкіндік беретін арнайы сигналдар енгізу қажет, осындай сигнал ретінде кодтық комбинацияларды қолдануға болады. Бұл кезде ақпаратты тарату жылдамдығы төмендейді. Маркерный метод можно использовать как при синхронном, так и при стартстопном методах передачи. При безмаркерном методе групповой синхронизации подсройка распределителя приемника, как правила пройзводится на величину, равную на длительность одного элемента. безмаркерном метод групповой синхронизаций можно использовать только при синхронном способе передачи.

2. Үйірткілі код. Оларды құру, қателерді табу және түзету принциптері мен Техникалық түрде тарату. Үйірткілі кодтар. Сызықтық блоктық кодтың екі бүтін сан n және k-мен және полиномды немесе матрицалық генератормен сипаталатын ерекшелігі бұл кодтық сөздердің n-кортеждерінің әрқайсысы кіріс хабардың k-кортeжімен анықталатындығы болып табылады. k бүтін саны блоктық кодердің кірісін құратын мәліметтер битінің санына көрсетеді. n бүтін саны – бұл кодердің шығысындағы сәйкес кодтық сөздегі разрядтардың жиынтық саны. Кодтың кодалау дәрежесі (code rate) деп аталатын k/n қатынасы қосылған артылудың шамасы болып табылады. Үйірткілі код n, k и K үш бүтін санымен сипатталады, мұндағы k/n қатынасының кодалау дәрежесінің мәні (кодаланған битке келетін ақпарат) блоктық кодтағыдай болады; алайда n блоктық кодтағы тәрізді блоктың немесе кодтық сөздің ұзындығын анықтамайды. K бүтін саны кодтық шектеу ұзындығы (constrain! length) деп аталатын пареметр болып табылады; ол кодалаушы ығыстыру регистріндегі k-кортеждің разрядтарының санын көрсетеді. Үйірткілі кодтардың блоктық кодтармен салыстырғандағы маңызды ерекшелігі кодерде жады болатындағында – үйірткілі кодалау кезінде алынатын n-кортеждер тек бір кіріс k-кортежінің ғана емес, осының алдындағы К-1 кіріс k-кортеждерінің де функциясы болып табылады. Тәжірибе кезінде n мен к - бұл шағын бүтін сандар, ал K кодтың қуаты мен күрделілігін бақылау мақсатында өзгеріп отырады

Рис.1.У йирткили кодпен кодтаудың жалпы сулбасы

Ар кодердин жумыс тактинде кирисине к акпарат символдары туседи,олар сумматорладын кирисине киреди жане солармен байланыста болады. кодовых символдар жиберилуге дайын акпараттын жалпы санын билдиреди.Содан сон ар регисторда сдвиг орын алады,бул жагдайда барлык уяшыктар бир разрядка онга жылжиды, ал сонгы сол жак уяшыктар кирис символдармен толтырылады,ал сонгы оң уяшықтар жойылады. Бул такт кайталанады. Бастапкы такт алдын ала белгили болады,коп жагдайда нолге сайкес келеди.

Үйірткілі кодтардың параметрлері мен сипаттамасы:

Үйірткілі кодтау кезинде акпараттардын кезектесуинин турленуикирис пен кодалыкта узилиссиз журеди. Екилик уйирткили код кодери м разрядты козгалмалы регисторлармен толыктырылган және 2 модуль бойынша сумматорлар да бар,олар шыгыстагы кодалык символдарды алуда кажет. Сумматордын киристери регисторлардын белгили бир разрядтарымен байланыскан.Шыгыстагы кезекти уйымдастырады.

Қолданылу аясы

Үйірткілі кодтау малиметтерди сенимди таратуда колданылады: видео, мобильной связи, спутниковой связи.Сонымен катар олар 802.11a протоколында , MAC-уровннин физикалык денгеинде биркалыпты таралым кезинде 0 и 1колданылады, натижесинде берилип жаткан символдар саны 2 есе артады,ари кабылдаушы элементте биз жаксы натиже ала аламыз.

7.4 сурет – Байланыс арнасындағы кодалау/декодалау және модуляция/демодуляция