2. Элементтер бойынша синхронизациялаудың ажыратылмаған құрылғысының жұмыс істеу принципі. Генераторға тікелей әсері (үздіксіз және дискретті басқарылуы), генераторға жанама әсері.

Элемент бойынша синхрондаудың тұйық құрылғыларының жұмыс істеу принципі: генераторға тікелей әсерімен (дискреттік және үздіксіз басқарумен); генераторға жанама әсерімен (жиіліктердің бөлінуімен импульстерді қосу мен алу).Синхрондаудың тұйық құрылғылары төмен және орташа байланыс жүйелерінде кеңінен қолданылады. Синхрондаудың тұйық құрылғылары екі тармаққа бөлінеді: синхроимпульстердің беруші генераторына тікелей әсер етуші және жанама әсер етуші.Синхрондаудың тұйық құрылғысының қарапайым құрылымдық сұлбасы 6.6 суретінде көрсетілген.

6.6 сурет – Синхрондаудың тұйық құрылғысының құрылымдық сұлбасы.

Фазалық дискриминаторда (ФД) қабылданатын сигналдың маңызды сәттерін (МС) БГ-мен өндірілетін тактілік импульстермен (ТИ) фаза бойынша салыстыру жүзеге асырылады. Фаза бойынша алшақтық болған жағдайда БГ жиілігін өзгертетін басқарушы сигнал өндіріледі. Осымен қатар, егер ТИ МС-тен кейін (кеш) пайда болса (БГ «қалып қойса»), онда БГ жиілігі көбейтіледі. Егер ТИ МС-тен бұрын пайда болса (БГ «озып кетсе»), онда БГ жиілігі азайтылады. Генераторлар жиілігіне тікелей әсер етуші синхрондау құрылғылары басқару әдісі бойынша екі топқа бөлінеді: Дискретті (релейлік) басқарулы құрылғы, мұндағы басқарушы құрылғы белгілі бір уақыт өткен сайын басқарушы сигналды дискретті түрде өзгертіп отырады. Туралаулар арасындағы аралықтарда басқарушы сигнал тұрақты болып қалады және фаза бойынша алшақтықтың шамасына тәуелді болады; Үздіксіз (жатық) басқарулы құрылғы, мұндағы басқарушы құрылғы синхроимпульстер генераторына үздіксіз әсер етіп отырады, ал басқарушы сигнал фаза алшақтығы шамасына пропорционалды. Дискретті басқарулы синхрондау құрылғысының құрылымдық сұлбасы 6.7 суретінде келтірілген, ал оның уақыттық диаграммасы – 6.8 суретінде келтірілген. Құрамында шептер қалыптастырғышы ШҚ, инвертор және логикалық сызбалар И₁, И₂ бар фазалық дискриминаторға бір мезгілде екі сигнал: МС түрінде ақпараттық сигналдар және тактілік импульстер түседі. Беруші генератор генератор шығысындағы гармоникалық сигналды тікбұрышты сигналға түрлендіретін сигнал түрлендіргіші көмегімен тактілік импульстер тобын өндіреді (6.8,в сурет). Дискриминатор инверторының көмегімен b тобымен салыстырғанда 180°-қа ығысқан басқа бір топ (6.8,г сурет) қалыптасады. И₁ және И₂ сызбалары көмегімен МС-пен, қабылданатын сигналмен салыстырғандағы ТИ орны анықталады. Егер беруші (тактілік) генераторының тербелістері фаза бойынша қабылданатын сигналдан қалып қойған болса (6.8, г сурет), онда ТИ И₁ сәйкестік сұлбасының шығысына өтеді. Егер тербелістер фаза бойынша озып кеткен болса, онда ТИ И₂ сәйкестік сұлбасының шығысына өтеді. Басқарушы құрылғы БҚ ФД шығысындағы сигналдармен әсерлеседі де реленің көмегімен синхрогенератордың жиілігін басқаруды жүзеге асырады. Тактілік генератордың «озып кеткеніне» немесе «қалып қойғанына» байланысты, реленің түйіспелері көмегімен генератордың тербелісті контурына конденсатор С₁ немесе индуктивтік L₁ қосылады. Осымен қатар генератор жиілігі номиналды тактілік жиілігінен f_H аз (f₂) немесе көп (f ₁) болады. Бұл жағдайда жиілікті басқару тікелей және сатылы болады.

6.7 сурет – Дискретті басқарулы синхрондау құрылғысының құрылымдық сұлбасы

3. Дыбысты қысу принципі. Адаптивті дифференциалды ИКМ. Аудио сығу қолданбалы және тэжірибелі санды аудиоенімдерде кеңінен қолданылады. (компакт-диск - СБ, санды аудиолента - ЭАТ, мини-диск-МБ, санды компакт-кассета- Т>СС, әмбебап санды диск-О\Т) сияқты аудиоөнімдерде). Оған қоса телефон арқылы берілетін ақпаратты сығу, соның ішінде ұялы телефонияда жиілік жолағымен уақытгы үнемдеу үшін батарейканы емес көптеген ақпараттарды сығу стандартының пайда болуына бастама болды. Сығу стандарты ақпараттарды белгілі алгоритмде қолдануға және кең жолақты жиіліктік қолданбалы сигналдарды өндеу процесстеріне керек. Жақсы сапа алу үшін аудио және сездік сұлбаларды, сығындыру қосымшаларына сәйкес қолайлығы бойынша белуге болады. Адаптивті дифференциалды ИКМ Алдыңғы өлшеудегі мәліметтерді қолданып (яғни, квантгау) здеттегі импульсті кодтық модуляциядан дифференциялдыға өтеміз. БР8М да таңдаманың келесі мәнін талдау алдыңғы мәндерге байланысты алынады. Цифрлық айналулар бірлік кіріс таңдамасына негізделген болғандықтан квантгау қңэылғысы бір сәтті кванттау кұрылғысы немесе жадысыз квантгау кздэылғысы деп аталады. М^ның қэдэамы болып көздің тегіс емес деңгейі және тэуелді таңдамалар мәні болып табылады. Корреляциялық сипаттамасын автокорреляция функциясының таңдамасының кемегі арқьшы уақыт аймаганда көрсетуге болады және куат спектрі арқылы жиілік аймағында көрсетуге болады. Егер 9.2 суреттегідей қысқа уақытты ақпарат сигналының О_х(і) қуат спектрі зерттелсе, онда спектр ауқымы 6 дан 12 дБ/октава жылдамдыққа азайып, 300 бен 800 Гц айналасында максималды болады. Бұл операция салыстыру және айтылу контурында болады, кодердің жоғарғы контуры 13.2 суретте көрсетілген. Кодер айтылу қателіктерін және айтылу мәндерінің косындысьш құрастырып, өзінің болжаурын жөндейді.

13.1 сурет - Болжамды импульсті кодты бұрып жіберетін Ы-синтезді дифференциалды модулятор

Сөйлемді бұрып жіберетін он екі синтсзді қолданатын бұл модель балаларға арналған сойлейтін ойындардап қолданыстапть*.

1. 13.2 сурет - Блоктық диаграмма: Болжамды сызықтық кодер аркьшы сөйлемді модельдеу

Емтихан билеті №9