3. Шкб және акб түзетуші кодасымен салыстыратын жүйелік сипаттамасы

КБ тағайындауға қарай жүйелер былайша бөлінеді: Шешуші кері байланысқан ие жүйе (ШКБЖ), ақпараттық кері байланысқа ие жүйе (АКБЖ) және жинақталған кері байланыстқа ие жүйе (ЖКБЖ).

АКБ жүйелерінде (12.2,б сурет) кері арна бойынша қабылдағышқа келіп түсетін кодтық жинақтар жөніндегі мәліметтер беріледі, яғни олардың мүлдеп жасалып бітуіне дейін және қорытынды шешімдер қабылдағанға дейін. Телефонмен әңгімелесу кезінде АКБ ретрансляциясын жиі пайдаланады, күшті кедергілер жағдайында сөйлесушіден оның оны дұрыс қабылдағандығына көз жеткізу үшін берілген хабарды қайталауын сұрайды. Дұрыс қайталаған жағдайда сөйлесуші нақтылайды, ал дұрыс берілмеген жағдайда хабарды екінші мәрте қайталайды. АКБ жиі жағдайы қабылдау жағына келіп түскен кодтық жинақтардың немесе олардың бөлшектерінің толықтай қайта таралуы болып табылады. Сәйкес келетін жүйелер ретранциялық деген атауға ие болды. Жалпы жағдайда қабылдағыш пайдалы ақпаратқа қарағанда көлемі аздау арнайы сигналдарды тудырады, бірақ оны қабылдау сапасын сипаттайды, олар таратқышқа КБ арнасымен бағытталады.

ШКБ жүйелерінде (12.2, а сурет) қабылдағыш, кодтық жинақты қабылдап әрі қателіктердің бар екендігіне оған талдау жасай отырып, тұтынушыға ақпаратты беру жөніндег соңғы шешім қабылдайды немесе оны өшіріп тастау және кері арнамен осы кодтық жинақты қайтадан тарату жөініндегі жолдама жібереді. Сондықтан ШКБ жүйелерін көбінесе қайта ұрау жүйелері деп те атайды, немесе қателіктерді автоматты түрде сұрау жүйелері деп те атайды. (ҚАСЖ). Қатесіз кодтық жинақты қабылдаған жағдайда қабылдағыш нақтылау сигналын КБ арнасына қалыптастырып жолдайды, мұны алған ПК_пер қабылдағышы келесі кодтық жинақты таратады.

ШКБ жүйесінде тікелей арнамен бірлік бөлшектерінің ұзындығы п болатын ақпараттық жинақтар, ал кері байланыс арнасымен қызметтік жинақтар таратылады, сондай ақ мен шешім бұйрықтары таратылады. АКБ ие жүйеде тікелей арна арқылы бірлік бөлшектерінің ұзындығы к болатын ақпараттық жинақтар мен шешім бұйрықтары, ал КБ арнасымен бірлік бөлшектерінің ұзындығы n—k болатын тексеру жинақтары таратылады. n—k<k барысында ШКБ жүйесі қысқартылған КБ жүйесі тәрізді, ал n—k=k кезінде — толықтай КБ АКБ жүйесі сияқты болады. ШКБ және АКБ ие жүйелермен салыстырғанда көбінесе осы жағдай көзге еленбейді де n—k≤k кезіндегі ШКБ ие жүйелер толықтай КБ ие жүйемен салыстырылады. Салыстырылмайтын жүйелерді салыстыру нәтижесінде көрсетілген типтегі ШКБ ие жүйедегі тарату жылдамдығы АКБ ие қарастырылған жүйеге қарағанда екі есе жоғары болатындығы жөнінде қорытынды жасалады.

12.2 Сурет – КБ ПД құрылымдық сызбалары

ПК_пер-тіклей арна таратқышы; ПК_пр- тікелей арна қабылдағышы;

ОК_пер- кері арна таратқышы; ОК_пр- кері арнаның қабылдағышы;РУ- шешуші құрылғы.

Емтихан билеті №19

2.Элементтер бойынша минхронизациялаудың ажыратылған құрылғысының жұмыс істеу принципі, резонанстық әдіс. Бір элементтеп синхрондау құрылғыларына төмендегідей талаптар қойылады: 1. Синхрондаудың жоғарғы дәлдігі. Синхроимпульстердің (тактілік импульстердің) мүлтіксіз синхрондауға сәйкес келетін сәттерден рұқсат етілетін салыстырмалы ауытқуы ε_рұқ= ± 3%.

2. Бастапқы қосумен қатар байланыс үзілісінен кейін де синхронизмге кіруге аз уақыт кетуі.

3. Кедергілер және өткінші байланыс үзілісі болғанда синхронизмнің сақталуы.

4. Синхрондау дәлдігінің таратылатын хабардың статикалық құрылымынан тәуелсіздігі.

Көрсетілген талаптар бір-біріне қарама-қайшы. Дегенмен, сигналдардың рационалды құрылымын таңдау және синхрондау құрылғыларының тиімді параметрлерін таңдау жолымен синхрондаудың қажетті дәлдігін қамтамасыз етуге болады.

6.5 сурет – Бір элементтеп синхрондаудың резонанстық құрылғысының құрылымдық сұлбасы.

3. Байланыс арнасының қалпын бағалау және бақылау әдістері.Алдыңғы тарауда керсетілгендей, байланыс арнасы жіберу құрылғысы және қабылдағыш арасындағы байланысты қадағалайды. Физикалық арна электр сигналын өткізетін екісымды немесе ақпарат акустикалық жолмен берілетін немесе ақпарат антенна арқылы байланысатын бос кеңістіктен, ақпараттың орнын модульденген күннің сәулесі немесе суішілік мұхит арнасың ауыстыратын шыныталшықты бола алады.

2.1 сурет-Бағыггағыш жүйелерімен байланыс арналарына арналған жиіліктік диапазон.

Кез келген арнамен жіберілген сигналдағы бір жалпы қиыншылық -аддитивті шу. Жалпы айтқанда, аддитивті шу көбінесе байланыс жүйесіндс қолданылатын әртүрлі резистр және қатты денелі қурылғылар электрліккомпоненттер ішінде пайда болады. Осы шуылдарды кебінесе жылулық шуылдар деп атайды. Басқа шу кездері жэне интерференция жүйе сыртында да пайда бола алады, мысалы, басқа арна қолданушылардың ауыспалы бөгеттері.Жіберілетін сигаалдың қуатын көбейту арқылы шуылдың асерін азайтуға болады. Бірак конструктивті және басқа да практикалық ойлар жіберілетін сигналдың қуат деңгейін шектейді. Басқа базалық шек - арна жиілігінің алуға болатын жолақ кеңдігі. Жолақ кеңдігінің шегі негізінен жіберу құрылғысында және қабылдағышта қолданылатын физикалык ортаньщ шегімен және электрлік компонентпен байланысты. Осы екі жағдай кез келген байланыс арнасы арқылы берік жіберілген деректер саньшың шектеуіне әкеледі. Төменде біз кейбір бөлек арналардың мінездемесін түсіндіреміз.

Емтихан билеті №20

1. Сымды, талшықты-оптикалық және сымсыз арналар. Байланыс арналарының математикалық үлгілері. Сызықты сүзгілі арна. Сым арналары.Телефондық желі дыбыстық сигналды, сондай-ақ деректерді жэне бейнесигналдарды жіберу үшін сымдық жолақты пайдаланады. Виттелген сымдық булар жэне коаксальді кабель негізінен шектелген жиіліктік жолактың кеңдігінің келуін кадағалайтын электромагаитті арна береді. Кәдімгідей қолданылатын телефондық сым клиентті ортальтқ стансамен қосу үшін бірнеше мын, килогерц жолақ кеңдігі бар. Басқа жағынан, коаксальді кэбільді көбінесе пайдаланылатын жолақ кендігінде бірнеше мегагерц жиілігі бар. 2.1-сурет толқынсуды жэне оптикалык кабельді қосатын электромагаиттік арнада қолданылатын жиіліктік диапазонды түсіндіреді.Осындай арнамен жіберілетін сигналдар амплитуда және фаза бойынша азаяды, одан басқа оларға аддитивтік шуыл қосылады. Виттік бу түріндегі сымдық байланыс жолағы жанынды орналасқан бу эсерінен ауыспалы бөгет интерференциясына құмар. Сымдық арна байланыс арналары арасында бүкіл калааралық және дүние жүзі бойынша үлкен пайыз алатындықтан кең көлемді зерттеулер олардың беріліс кұрылысын және амплитудалық фазалық азайту және фазалық өзгерістерін зерттеуге бағытталған.Талшықты оптикалық арналар.Шыны талшықты жоба жасаушыға коаксальді кәбільге қарағанда бірнеше есе үлкен байланыс жүйесінің жиіліктік жолағын көрсетеді. Өткен онжылдық бойы генератор жэне детекторлық сигнал үшін сигнал мен жоғары берікті оптккалық құрылғы жөнделінді. Осы техникалық жетістіктер ішкі байланыс жүйесінде, сол сияқты трансатлантикалық және дүниежүзілік байланыс жүйесінің осындай арналардың тез тұсінуіне мумкіндік берді. Жиіліктік жолақтың үлкен кеңдігін алғанда талшықты оптикалық арнаға алынатын, телефондык компанияларда электробайланыстың кең диапазонын абоненттеріне ұсынысы, сөз, деректерді, факсимильді жэне бейнесигналдарды қоса алғанда мүмкін болды.Сызықты сүзгілі арна.

Линейный фильтровой канал. В некоторых физических каналах, таких как проводные телефонные каналы, фильтры используются для того, чтобы гарантировать, что передаваемые сигналы не превышают точно установленные ограничения на ширину полосы и, таким образом, не интерферируют друг с другом.

Рисунок 3.6 - Линейный фильтровой канал с аддитивным шумом

Линейный фильтровой канал с переменными параметрами. Физические каналы, такие как подводные акустические каналы и ионосферные радиоканалы, которые возникают в условиях меняющегося во времени многопутевого распространения передаваемого сигнала, могут быть описаны математически как линейные фильтры с переменными параметрами. Такие линейные фильтры характеризуются меняющимися во времени импульсной характеристикой канала c(x,t), где c(x,t) - отклик канала в момент времени t на 8-импульс, поданный к входу в момент t= т.

Рисунок 3.7- Линейный фильтровой канал с переменными параметрами и аддитивным шумом