1.Электротехникалык заттарды электр сипаттамаларымен жіктеу.

Өткізгіш материалдар.

Өткізгіш материалдар ретінде қатты денелер, сұйықтар және газдар қолданылады. Әдетте электротехникада қолданылатын қатты өткізгіш материалдар – металдар мен олардын корытпалары. Метал откизгиш материалдар мыныдый топтарга болинеди:

а) откизгиштиги жогары металдар (калыпты температура кезинде меншикти кедергилери ρ≤0,5 мкОмм)

б) кедергилери жогары корытпалар (ρ≥ 0,05мкОмм)

в)оте томен температура кезинде меншикти кедергилери тым болатын материалдар – аскын откизгиштер жане креогендик откизгиштер.

Жартылай откизгиштер.

Калыпты температура кезинде меншикти кедергилери откизгиштерден жогары, бирак диэлектриктерден томен электрондык электр откизгиштиги бар заттардын улкен тобын жартылай откизгиштерге жаткызады.

Жартылай откизгиштердин электр откизгиштиги сырткы энергетикалыкк асерлерге жане негизги жартылай откизгиштин денесине ендирилген шамасы мардымсыз артурли коспаларга тауелди болады.

Жылулык фото жане сызыкты емес резисторлардын арекет ету принципи температура, жарык, электр ориси, механикалык кысым жане т.б. асерлеринен

жартылай откизгиштердин электр откизгиштигин баскару мумкиндигине негизделген.

Курдели жартылай откизгиш ретинде Менделеев кестесинин артурли топтардын элементтеринин косыедылары болады, мысалы SiC. Жартылай откизгиш куралдарда тирит, силит жане т.б. жатады.

Магниттик заттар.

Магниттик зат ретинде техникалык манызы бар ферромагниттик заттар жане ферромагниттик химиялык коспалар. Ферромагниттезм курылысы кейбир заттардын ишинде белгили температурадан томен кезде магниттик домендерде электронды спиндер бир – бирине паралельди багытталган болып курылуымен байланысты. Магниттик касиеттери бойынша материалдар алсиз магнитти жане кушти магнитти болып болинеди.

Магниттик касиеттерине карай заттарды диамагнитти, парамагнитти жане ферромагнитти болып болинеди.

Диамагниттерге отимдилиги µ<1 болган заттар жатады. Олардын магниттик отимдилиги магнит орисинин кернеулигине Н тауелсиз. Парамагниттердин магнит отимдилиги µ 1-ге тен немесе сол молшерде болады да, Н-ка тауелсиз келеди. Ферромагнетиктер (магниттик заттар) – магниттик µ << 1 болса, салыстырмалы магниттик отимдилиги магнит орисинин кернеулигине тауелди.

Диэлектриктер

Электр тогын откизбейтин заттар.

Ρдиэл= 1010-1020 Омм

2. Диэлектрлік өтімділігінің анықтамасы және оның практикалық мағынасы.

Диэлектрлік өтімділік ( ) – заттан қандай сыйымдылық алуға болатынын және өрістенудің дәрежесін көрсетеді. Диэлектрик өтімділігінің ( ) макроскопиялық шамасымен диэлектриктердің өрістену дәрежесі анықталады.

Техника үшин ерекше манызы бар, диэлектриктердин  сипаттамаларынын бірі - онын салыстырмалы диэлектрлик отимдилиги (ε). Бұл шама белгили бир кернеуде алынган электродтардын арасында диэлектриги бар конденсатордын заряды Q_д, дал сондай шарттагы, бирак та электродтарынын  арасында вакуум бар конденсатордын заряды Q₀ - га катынасы болып табылады:

.

       Арбир заттын диэлектрик отимдилиги «1»-ден коп болуы керек.

          Диэлектриктин отимдилиги заттын табигатымен жане сипатымен байланысты. Курамы курдели, катты диэлектриктердин диэлектрлик отимдилигин (компоненттердин коспалары) ыгысу логарифмдик занынын негизимен аныктауга болады.

.

         мундагы ε _r1, ε _r2 – жеке компоненттердин диэлектрлик отимдилиги.

          θ_1, θ₂ – компоненттердин колемдик молшери.

          х – компоненттердин диэлектрикте болип тарату турактысы, магынасы (+1) - ден (-1) - ге дейин, жалпы (θ₁+ θ₂) =1.

ε – тәжирибе жүзінде анықталады. Ең қолайлы да, оңай өлшеу тәсіли – диэлектрикти конденсатордын сыйымдылыгын айнымалы токтын тендестиру копири аркылы өлшеу тәсілі.