Дербес компьютердің құрылысы

Кез келген дербес компьютер бірнеше құрылғылардан тұрады. Бұл құрылғылардың кейбірі өте маңызды – бұлар монитор, жүйелік блок пен пернетақта, өйткені компьютер оларсыз жұмыс істемейді. Басқа құрылғылар да пайдалы міндеттер атқарады, бірақ компьютер оларсыз да жұмыс істей алады. Дербес компьютердің процессоры мен жедел жадынан басқалары оның сыртқы құрылғылары болып табылады. Олар: монитор, пернетақта, принтер, маус, модем, т.б.

Әрбір сыртқы құрылғы компьютердің процессорымен арнайы блоктар – адаптер немесе контроллер арқылы жалғасады. Адаптер немесе контроллердің міндеті – процессордан келіп түскен ақпаратты құрылғылардың жұмысын басқаратын сәйкес сигналдарға айналдыру.

Жүйелік блокқа дербес компьютердің негізгі құрылғылары жинақталған, олар деректерді өңдеуді, электр тогының қосылуын, қосымша құрылғыларды қосуды қамтамасыз етеді. Жүйелік блоктың алдыңғы тақтасында: компьютерді қосу/өшіру батырмасы, дискжетек, компакт-дискіден оқитын CD-ROM орналастырылған.

Жүйелік блоктың ішінде аналық (жүйелік) плата (тақша), процессор, қоректендіру блогы, жедел жад, қатқыл диск, дискжетек, CD-ROM, бейнетақша, дыбыс тақшасы мен көптеген басқа құрылғылар бар.

Процессор – компьютердің ең басты бөлігі. Ол – компьютердің “миы”. Ол бүкіл компьютердің жұмысын атқарады және бағдарламалардағы барлық командаларды орындайды.

Жедел жад – бұл компьютердің ішкі жады. Жедел жад немесе оперативті жадтайтын құрылғы (ОЖҚ) – ол қажет ақпараттарды өзіне жылдам жазуға және одан оқуға мүмкіндік береді. Жедел жадта деректерді сақтау үшін оны үздіксіз электрмен қоректендіріп отыру керек.

Дисплей – компьютердің экранына ақпаратты шығаратын құрылғы. Дисплей – компьютердің “тілі”, ол оның көмегімен өзінің жұмысы туралы барлық қажет ақпаратты беріп отырады. Дисплей электронды-сәулелік түтікшеден, қоректендіру блогынан және сәулені басқарушы электрондық блоктан тұрады.

Пернетақта – компьютерге ақпарат енгізуге арналған құрылғы. Ол әріптің және цифр пернелерінің көмегімен компьютерге кез-келген ақпаратты беруге мүмкіндік жасайды. Қазіргі компьютердің пернетақтасында 101 немесе 102 перне болады.

Тапсырмалар:

1. Мәтінді оқып шығып, мамандығыңызға байланысты сөздерді көшіріп жазыңыз да, сөздіктен аудармасын табыңыз.

2. Мына сөздермен сөйлем құраңыз. Пернетақта, процессор, бағдарлама, дисплей.

3. Мәтін бойынша сұраққа жауап беріңіз.

1. Дербес компьютер неден тұрады? 2. Маңызды құрылғыларға не жатады?

3. Сыртқы құрылғыларға не жатады? 4. Адаптердің міндеті не? 5. Жүйелік блокта не орналастырылған? 6. Жүйелік блоктың ішінде қандай құрылғылар бар? 7. Компьютердің ең басты бөлігі не? 8. Процессор компьютердің қандай жұмысын орындайды? 9. Жедел жадта деректерді сақтау үшін не істеу керек? 10. Ақпаратты енгізуге арналған құрылғыны ата. 11. Пернетақтада қанша перне болады? 12. ТЖҚ қайда орнатылады?

4. Арнайы пернелердің қызмет кестесін толтыр.

Перне аты	Перненің қызметі
Enter
Backspace
Бос орын
Shift
Caps Lock
Delete
Alt
Ctrl
Num Lock
Esc

5. Мәтін мазмұнына сүйене отырып, сөйлемдерді толықтырыңыз.

1. Дербес компьютер бірнеше ................................................................ тұрады.

2. Дербес компьютердің процессоры мен жедел жадынан басқалары оның ................................................................... құрылғылары болып табылады.

3. Жүйелік блоктың алдыңғы тақтасында компьютерді қосу/өшіру ............................................................................................................. орналасқан.

4. Процессор компьютердің ............................................................................... .

5. Жедел жад - бұл компьютердің ... .......................................................... жады.

6. ЖЖҚ – ақпараттарды уақытша ................................................. арналған жад.

7. ... ........................................компьютерге ақпарат енгізуге арналған құрылғы.

6. А бағанасында тұрған ұғымдарды В бағанасында тұрған ұғымдармен сәйкестендіріңіз.

А	В
1. сақтау құрылғылары	А) показывает обрабатываемую информацию
2. енгізу құрылғылары	Ә) поддерживает программы и данные, используемые процессором
3. шығару құрылғылары	Б) делает всю обработку, контролирует переферийные устройства
4. жады	В) позволяет вводить информацию
5. процессор	Г) поддерживает длительность хранения программ и данных

Ұсынылатын әдебиеттер:

1. Күзекова З. С. Қазақ тілінің практикалық курсы (гуманит). Алматы: Ғылым, 2001.

2.Бектұров Ш.К., Бектұрова А.Ш. Қазақ тілі (Ана тілі деңгейінде үйрету құралы). Алматы, 1998

3. Жақсылықова К.Б., Шабденова Қ.Ж. Ақпараттық технологиялар бөлімі студенттеріне арналған қазақша кәсіби тілді меңгертуге арналған оқу құралы.Қарағанды - 2007

4. Хасен М.Ә. Ақпараттық технологиялар факультетінің студенттеріне арналған мәтіндер жинағы. ЭОҚ. ҚарМТУ,2008 ж

СӨЖ арналған бақылау тапсырмалары (5-тақырып) [қосымша 14, 16,18]

1. «Қазақстанның білім беру жүйесі» тақырыбына шығарма жазу.

2. «Болашақ» бағдарламасы тақырыбына әңгіме жазу.

3. «Дербес компьютердің құрылысы» тақырыбына реферат.

6-тақырып Ұлттық байлық. Қазақстанның пайдалы қазбалары. Компьютердің зияны қаншалықты? Жай сөйлем

Практикалық (семинарлық) сабақтың жоспары

1. Жай сөйлемді қайталау.