13. Қазандарды жіктеу

Өндіретін жылутасығыш түріне байланысты қазандық қондырғылар булы және су ысытушы болып екі түрге бөлінеді. Міндетіне сәйкес қазандық қондырғылар энергетикалық, өндірістік, өндірістік-жылытушы және жылытушы болып жіктеледі.

Энергетикалық қазандық қондырғылар жылу электр стансаларының турбиналары үшін бу өндіреді. Мұндай қондырғыларға жоғары парметрлердегі буды дайындайтын үлкен және орташа қуатты қазан агрегаттары кіреді.

Өндірістік және өндірістік-жылытушы қазандық қондырғылар қысымы мен температурасы (шамамен

4 МПа дейін және 450 0C) қаныққан немесе нашар қызған бу өндіреді. Буды әртүрлі салаларда (кептіру, пісіру. ректификация, ертінділерді қоюландыру) технологиялық процестерде, сонымен қатар жылыту, ыстық сумен қамдау, ауаны баптау жүйелерін жылумен қамдау үшін пайдаланады.

Жылытушы қазандық қондырғылар (негізінен су ысытушы болып келеді, булық түрлері де бар) өндірістік және қоғамдық ғимараттардың жылыту, ыстық сумен қамдау, ауаны баптау жүйелерін жылумен қамдау үшін пайдаланады.

Судың, су аралас будың және будың қозғалыс сипатына қарасты бу қазандары дағыралы өзіндік айналымы бар, дағыралы бірнеше рет еріксіз айналымы бар және тура ағынды болып жіктеледі.

Өзіндік айналымы бар дағыралы қазандарда бу аралас су қоспасының 6 құбырмен жоғары қарай қозғалуы және 4 қызатын құбыр бойымен судың төмен қарай еркін қозғалу себебі - олардың тығыздықтарының әртүрлі болуында. Судың тығыздығын , су аралас будың тығыздығын белгілеп, өзіндік айналымға жеткілікті тегеурінді анықтауға болады

(2.1)

Бірнеше рет еріксіз айналымы бар қазанда су мен су аралас будың қозғалысы айналымдық сорғының көмегімен іске асады. Тура ағынды қазанда айналымдық тізбек жоқ, су бірнеше рет айналым жасамайды, алдымен қоректік су 1 сорғы арқылы бір-бірімен тізбектей жалғанған су үнемдегіштен, қызатын беттерден, бу қыздырғыштан өтеді де , буға айналып қолданушыға барады. Жану өнімдерінің және судың қозғалыстарына байланысты (құбырлары ыстыққа төзімді және түтіні жанғыш) газ құбырлы және (су мен су аралас бу құбырдың ішімен қозғалатын)су құбырлы болып жіктеледі. Құрылымдық ерекшеліктеріне байланысты қазандар цилиндр пішіндес, горизонтал - су құбырлы, вертикал-су құбырлы болып жіктеледі Бу өндірулігіне байланысты қазандар аз (шамамен 20 т/сағ. дейін), орташа ( 35-50 т/сағатан 160-220 т/сағ.дейін) және көп (220-250 т/сағ және одан жоғары) өндірулікті болып жіктеледі.

Аса қызған будың қысым деңгейіне сәйкес қазандар төменгі (4 МПа-дан төмен), орташа (4 МПа –дан 11 МПа дейін), жоғары (11 МПа-дан астам) және аса критикалық (25 МПа –дан жоғары ) қысымды болып жіктеледі.

Газ жолындағы қысым деңгейіне байланысты қазандар өзіндік, теңестірілген және артық қысымды тартуы бар деп жіктеледі.

Сондай-ақ қазандар жағылатын отын түріне, қазаннан шлакты аластау тәсіліне байланысты және т.б. себептермен жіктелуі мүмкін.

14. Бу қазандарының сипаттамалары

Бу өндірулік , т/сағ (немесе кг/с) деп уақыт бірлігінде бу қазанының өндіретін бу мөлшерін айтады. Қазанды есептеу номиналдық (көрсетілген) өндірулікте жүргізіледі. Көрсетілген (номиналдық) өндірулік дегеніміз есептік отынмен жұмыс істегенде бу мен қоректік су көрсеткіштерінің көрсетілген мәндерінде ұзақ уақыт орын алатын қазанның ең үлкен жүктемесі. МЕМҮЛ (ГОСТ) бойынша булық қазандар түрлерінің мынандай белгілері алынған: П-тура ағынды қазан (прямоточный котел); Е- өзіндік айналымы бар (естественная циркуляция); Пр-айналмасы мәжбүрлі (принудительная циркуляция); Пп-тура ағынды екінші рет аса қыздыруы бар (прямоточный котел с вторичным перегревом пара); Еп- өзіндік айналмасы бар және екінші рет аса қыздыруы бар; бірінші сан – бу өндірулік, т/сағ; екінші сан - бу қысымы, кгс/см2 (1 кгс/см2 » 0,1 МПа).