Ф-ОБ-007/016

“Сырдария” университеті

“Химия және биология” факультеті “Жаратылыстану ғылымдары ” кафедрасы

«Экобиотехнология» пәніне арналған

оқу бағдарламасы

(5В011300, 5В060700 - Биология мамандығының студенттеріне арналған)

Курс: 4

Семестр: 8

Кредит саны: 3

Жетісай – 2012 ж.

Оқу бағдарламасын құрастырған: “Жаратылыстану ғылымдары” кафедрасының тех.ғ.д., профессор А.М. Аширов, ғылым магистрі, аға оқытушы Нұрмағанбетов Н.А.

Оқу бағдарламасы: А.К.Бродский. Жалпы экологияның қысқаша курсы. Оқу құралы. Алматы, Ғылым.1997ж.

А.С.Бейсенова, Ж.Б.Шілдебаева, Г.З.Сауытбаева, Экология. Алматы. Ғылым. 2001ж И.А.Шилов. Экология. Москва. Высшая школа. 2000ж.

Егоров Н. С и др. “Биотехнология” М. Выс. Школа 1987 г.,

Уалиханова Г. Ж. “Өсімдіктер биотехнологиясы” Алматы ҚазУнивер. 2001,

Альбер Сассон “Биотехнология” изд. Мир 1987г., Вгорова Т. А. и др. Основы биотехнологий М. 2003. – 208с. әдебиеттеріне негізделіп жасалған.

Оқу бағдарламасы кафедра мәжілісінде қаралған

Хаттама № 1 __ « 24 » ___08____ 2012 ж

Кафедра меңгерушісі: ________ а.ш.ғ.к., доцент Дошманов Е.Қ.

^{Аты-жөні,ғылыми атағы.}

Факультеттің Оқу - әдістемелік Кеңесінде талқыланған

Хаттама № 1 ______ « 25 » __08_____ 2012 ж

Оқу - әдістемелік кеңесінің төрағасы: ________ х.ғ.к., доцент_Ибраимов Ш.И._____

^{Аты-жөні,ғылыми атағы.}

Университеттің ғылыми Кеңесінде мақұлданған

Хаттама № 1_____ « 28 » __08______ 2012 ж

Университет ғылыми Кеңесінің хатшысы: ________ ф.ғ.к., доцент Жидебаев Қ.

^{Аты-жөні,ғылыми атағы.}

Алғы сөз

І. Пәннің мақсаты:

Қазіргі күндерде дүние жүзінде тірі организмдер тіршілігінен пайдаланып өндірісте алынатын өнімдердің сапасын, көлемін асырғанда, қысқа етіп айтылғанда Биотехнологиялық процестерге үлкен назар аударылуда.

Экобиотехнологияның интенсивті өркендеуі кейінгі 30 жылда биология пәнінің өркендеуі салдарына байланысты.

Экобиотехнологияның маңызды бағыттарының бірі микробиологиялық биотехнология есептеледі.

Экобиотехнологияның өркендеуі қолданылып келе жатқан әдістерді жаңалау олардан тиімді пайдалану болып қалмай жаңа технологиялық әдістерді жасап шығару болып есептеледі.

ІІ. Пәннің міндеті:

Қазіргі таңда биотехнология өндірістің барлық салаларында кең қолданылып келеді. Оның негізгілері тамақ өнер кәсібінде, ауыл-шаруашылығы егіндерін өнімін асыруда, өсімдіктерді In Vitro ұлпаларынан пайдаланып сұрыптауда фармацептикалық өндірісте қоршаған ортаны ластанудан сақтауда кең пайдаланылады.

Экобиотехнология пәнінің жоғары оқу орындарында оқытылуы келешекте жастардың білімін асыруда өндірістік процестер мен күшті байланыста болуын қамтамасыз етеді.

ІІІ. «Экобиотехнология» пәнінің тақырыптар мазмұны

Кіріспе

Экобиотехнология пәніне жалпы сипаттама

Экобиотехнология ғылымның жаңа бір саласы ретінде. Биотехнологияның адам өміріндегі маңыздылығы. Экобиотехнологияның қазіргі кездегі ғылыми жаңалықтарының тарихымен танысу. Экобиотехнологияның даму кезеңдері. Биотехнология тарихы. Биотехнологияның обьектілері мен әдістері. Экобиотехнологияда қолданылатын технология түрлері.

Микроорганизмдер биотехнологиясының негіздері

Ашу өндірісі. Спирттік ашу процесі. Этанолды алу. Сүт қышқылын алу. Микроорганизмдердің өсу кинетикасы. Микроорганизмдерді өсіру және олардың өнімін алу. Микроорганизмдердің даму тарихы. Микроорганизм биотехнологиясы негіздер. Өнеркәсіп регламенті бойынша қоректік орталар әзірлеу.

Ферментацияға негізделген технологиялар

Технологиялық процестерді ұйымдастыру. Ферментация процестерін ұйымдастыру. Биотехнологиялық кәсіп орындарының рентабелділігін арттыру жолдарын үйрену.

Ферментация туралы түсінік. Ферментацияны масштабтау. Ферментациялар сатылары. Өнеркәсіптік ферментация. Ферментациялау процесін бақылау. Шикізат, ферментациялау өсу процесі және биотехнология салалары. Қоректік орта мен ауаның зарарсыздығын бақылау. Биомассаны алу. Биомассаның мөлшерін анықтау тәсілдері. Ылғалды мен құрғақ биомассаны алу. Биомассаның сапалығын анықтау.

Микроб биомассасын алудың биотехнологиясы. Ауылшаруашылығына қажет препараттар

Биохимиялық инженерия. Себінді материалдарды дайындау. Микроб биомассасының айналымдарының барлық экономикалық және техникалық аспектілерінің мәселелерін үйрену. Біржасушалы организмдердің ақуызы. Егіншілікке арналған препараттар. Энтомопатогендік препараттар. Ашу процесі. Спирт және сүт қышқыл ашу процесі. Спирт пен сүт қышқылын пайда болуын анықтау

Медицинаға арналған препараттар

Арнамалы дауалау. Әлсіретілген тірі вакциналар. Иннактивтелген вакциналар. Суббөлікті вакциналар. Жасанды вакциналар. Генрік инженериялық вакциналар. Вакциндер. Моноклонды антиденелер. Ішек микрофлорасын реттеуші препараттар. Кашбактерин, лактобактерин, бифидубактерин. Продуценттер. Пастерден бұрынғы және кейінгі дәуір биотехнологияның дамуы. Антибиотик түзетін продуценттер. Олардың белсенділігін анықтау.

Тамақ өнеркәсібіне арналған препараттар

Сүт қышқылы бактерияларының тамақ өнеркәсібіндегі маңызы. Сүт қышқылы бактерияларының түрлері. Тамақ өнеркәсібінің маңыздылығы мен өндіру жолдарымен танысу. Нан пісіру ашытқылары. Нан пісіруде пайдаланатын ашытқы микроорганизмдер. Стартты (ұйыту) дақылдары. Сүт бактериялардың түрлері. Ұйытқыларды жасау принципі. Тамақ өнеркәсібінде микроорганизмдердің маңызы нан пісіру, ашыту, сүт өнеркәсібі.

Микроорганизмдердің өмір тіршілік өнімдерін алу биотехнологиясы

Биотехнологиялық өндіріс және өнімдердің сипаттамасы. Микробиологиялық өнеркәсіпті технологиялық белгілері. Микробиологиялық синтездің өнімдері. Амин қышқылдары. Глутомин қышқылы. Фенилаланин қышқылы. Лизин. триптофан, аспаргин қышқылы. Треонин. Продуценттердің түрін және оларды сақтауына қарай еске алып егу материалдарды дайындау. Күрделі органикалық субстраттардың биоконверсиясы. Клетканы ыдырататын микроорганизмдер. Көмірсутектерді ыдырататын микроорганизмдер. Лизогения. Лизогенді бактерияларды анықтау.

Ферменттер

Ферменттер жайлы жалпы түсінік. Ферменттердің химиялық табиғаты. Ферменттердің жіктелуі. Фермент алудың көздері (жануарлар, өсімдіктер, микроорганизмдер). Ферменттердің маңызды продуценттері. Фермент препаратының номенклатурасы. Ферменттік препараттарды пайдалану. Ферменттер өндірісі және оларды тазалау биотехнологиясы. Мурасиге-Скугтың сұйық және агар қосылған қоректік орталарын дайындау.

Липидттер

Майлар. Балауыз. Фосфолипидтер. Глюколипидтер. Липидтер алмасуы. Липидтердің физикалық, химиялық қасиеттері. Липидтердің ролі. Липидтердің продуценттері. Липидтердің құрамы. Липидтерді өнеркәсіп жолмен алу. Липидтер өндірісі және оларды тазалау биотехнологиясы

Витаминдер

Витаминдер жайлы түсінік. Суда еритін витаминдер. Витаминдердің түрлері. Витаминдердің қызметі. Тиамин. Рибофловин. Коротиноидтер. В12 витамині. Эргостерин. Витаминдер өндірісі және оларды тазалау биотехнологиясы. Тұздардың (макро және микроэлементтер), витаминдердің фитогормондардың ерітінділерін дайындау.

Антибиотиктер

Екіншілік метаболиттер өндірісі. Антибиотиктерді әсер ету механизміне байланысты жіктелуі. Екіншілік метаболиттерінің және антибиотиктердің әсер ету механизмдеріне талдау жасау. Антибиотиктер туралы түсінік. Антибиотиктерді ашу. Антибиотиктерді жіткеу. Антибиотиктердің белсенділігін анықтау. Лакталдық антибиотиктер. Аминогликозидтық антибиотиктер. Антибиотиктер өндірісі және оларды тазалау биотехнологиясы.

Полисахаридтер

Крахмал. Целюлоза. Жасуша сыртындағы және ішіндегі полисахаридтер, олардың жұмысы. Гомо- және гетерополисахаридтер, олардың құрамы. Гомополисахаридтер. Декстрин. Зимозан. Гетерополисахаридтер. Ксоктин, оның құрылысы. Полисахаридтердің құрылысы. Гиббереллиндер. Алколойдтар. Полисахаридтер, органикалық қышқылдар өндірісі. Аралық өнімдерді өңдеу биотехнологиясы.

Органикалық қышқылдар

Органикалық қышқылдарды алу. Лимон қышқылының өндірісі. Өнеркәсіптік микроорганизмдер. Сірке қышқылы. Сүт қышқылы. Лимон, фумор, итокон қышқылдары. Сүт қышқылын өндірісте пайдалану.