Қаржы жағдайдың көрсеткіштері
Меншік коэффициенті
Км
=
Бұл көрсеткіш өнеркәсіптің қаражат мөлшерінің қанша пайыз өз меншігінде екенін көрсетеді. Меншік коэфициенті 50% төмен болса, бұл кәсіпорынға несие берушілер үшін қауіп-қатердің жоғары екенің көрсетеді.
Өзіндік қаржыландыру коэффициенті
Кк
=
Операциялардан қанша пайыз алынған табыс арқылы қаржыланып отырғанын көрсетеді
Қаржының тепе-теңдігі коэфициенті
Кф
=
Төлеу қабілетінің көрсеткіштері
Жабу коэффициенті
Кж
=
Әрбір айналмалы активке салынған 1 теңгенің табыс мөлшерін көрсетеді.
Өтімділік коэффициенті
Кө
=
х
100
Кәсіпорындардың өтімді активтерінің қысқа мерзімдегі қарызға қатынасын көрсетеді. Егер де өтімділік коэффициенті 100% төмен болса, қаржы дамуға да, қарызды жабуға да жетпейді; ал егер де 100-150% болса онда өнеркәсіптің жағдайының дұрыстығын көрсетеді.
Ақша активінің коэффициенті
Каа
=
х100
Бар ақша қаржысының қысқа мерзімді қарызға (1 жылға дейін) қатынасын көрсетеді; шегінің шамасы 50%.
«Жұмыс істейтін» капиталдың мөлшері
Кжк
=
х 100
Капиталды тиімді пайдалану көрсеткіштері
Капиталдың пайдалы әсері коэффициенті
Кпп =
Капиталдың 1 айда қанша айналым жасағаныңн көрсетеді, бұл коэффициенті 12-ге көбейтсек, капиталдың бір жылда жасаған айналымының саның көрсетеді.
Жалпы қаржы қор сыйымдылығының коэффициенті
Кфс
=
х
100
Айына 1 теңге ақша түсіріге қанша қаржы мөлшерін жұмсау керек екенін көрсетеді.
Амортизацияның орта нормасы
Аж
=
Бір жыл мерзімінде негізгі құралдардың құнының қанша бөлігінің орны толтырылатынын көрсетеді.
Айналым капиталының айналымы туралы көрсеткіш
Кака
=
Жалпы рентабельдік
ЖР
=
х 100
Операциялық табыс – салық төлеміне дейінгі өнімдерді, жұмыстарды, қызметтерді өткізгеннен түскен табыс. Ұлттық экономика дегеніміз не: экономикалық аумақтағы, сол сияқты шетелдегi резиденттердiң iс-әрекетiн қамтиды; бақылау бағдарламасындағы сұрақтардың жауабын жазу үшін қолданылатын бланкті айтады; факторлық белгінің бір мәніне нәтижелік белгінің айқындалған мәнінің сәйкес келуін айтады; туылғандар мен өлгендер санының айырмасын айтады; көрсеткіштердің әр кезеңдегі мәндері берілген кестені айтады. Функционалды байланыс деп нені айтамыз: факторлық белгінің бір мәніне нәтижелік белгінің айқындалған мәнінің сәйкес келуін айтады; туылғандар мен өлгендер санының айырмасын айтады; көрсеткіштердің әр кезеңдегі мәндері берілген кестені айтады; жиынтықтың кездейсоқ алынған бөлігін зерттеу; жартылай бақылаудың бір түрі; жиынтықтың кездейсоқ алынған бөлігін зерттеуді айтады. Ішінара бақылау деп нені айтамыз: жиынтықтың кездейсоқ алынған бөлігін зерттеуді айтады; ішінара жиынтық пен негізгі жиынтықтың орташа шамаларының айырмасын айтады; негізгі жиынтықтың бақылауға алынған бөлігін айтады; экономикалық айналымға қатысатын шаруашылық бiрлiктерiн (кәсiпорындарды, мекемелердi, ұйымдарды) айтады; елдiң үкiметiмен басқарылатын және сол аумақта адамдар, ақша, тауар еркiн қозғалыста болатын аумақты айтады. Экономикалық айналым субъектiсi дегеніміз не: экономикалық айналымға қатысатын шаруашылық бiрлiктерiн (кәсiпорындарды, мекемелердi, ұйымдарды) айтады; өнiм өндiру, оны тұтыну, қор жинау және қайта бөлу сияқты процестерден тұрады; елдiң үкiметiмен басқарылатын және сол аумақта адамдар, ақша, тауар еркiн қозғалыста болатын аумақты айтады; факторлық белгінің бір мәніне нәтижелік белгінің айқындалған мәнінің сәйкес келуін айтады; туылғандар мен өлгендер санының айырмасын айтады.
Өзін-өзі бақылау сұрақтары:
1. Кәсіпорынның қаржылық нәтижелерінің негізгі көрсеткіштерін атаңыздар.
2. Жалпы рентабельділікті факторлық талдау.
3. Амортизацияның орта нормасы қалай есептеледі?
4. Операциялық табыс деп қандай табысты атайды?
5. Жалпы қаржы қор сыйымдылығының коэффициенті қалай есептеледі?
Ұсынылатын әдебиеттер:
Статистика фирм. Адамов В.Е. М.: Финансы и статистика. 2000 г.
Микроэкономическая статистика. Под ред. С.Д.Ильенковой; М.; Финансы и статистика, 2003 г
Курс социально-экономической статистики. Назаров М.Г. Москва 2000г.
Мұханбетова С.М., Нұрзақова А.Н. Ұлттық шоттар жүйесі, Алматы, Экономика, 2000. *
Статистика промышленности. Адамов В.Е. М.: Финансы и статистика. 1987г.