18.2.2. Әйнектазалағыш және әйнекжуғыш.
Сыртқы атмосфераның тозаңынан, шаң-батпақтан алдыңғы әйнекті тазалау үшін әйнектазалағыш қолданылады. Әйнектазалағыш жетекші механизм, рычагты механизм және тазалағыш щеткадан тұрады. Оны іске қосу үшін пневматикалы механизмді немесе электрлі двгательді қолданады және тазалағыш щеткаларға байланысты бір немесе екі щеткалы болады. Пневматикалық тежеуіш жүйесі бар автобустар мен жүк автомобильдерінде певматикалық әйнектазалағыш, ал гидравликалық тежеуіш жүйесі бар автомобильдерде электрлі двигательді әйнектазалағыш орнатылады. Тазалағыш щетка темірден жасалған резина лента бекіткіштен тұрады. Щетка әйнекке серіппе арқылы бастырылады. Щеткалар әйнек сыртымен бірқалыпты жылжып тазалауы керек. Рычаг механизмді әйнектазалағыш топсалы жетекпен айналмалы қозғалыста болатын рычаг-жетектен тұрады және олар двигателмен жетекші механизмге жалғастырылған. Рычагты механизм щеткаларды тербелмелі қозғалыс арқылы іске қосады.
Пневматикалық әйнектазалағыш поршеньді пневматикалық қозғалтқыштан, клапанды тартқыштан, рычаг механизмінен, іске қосу кранынан тұрады. Цилиндр 5 ішінде екі поршень 1 рейкаға 2 орнатылған. Рейка 2 тісті секторға 3 жалғанып, оған білікше арқылы щетканың рычагы бекітілген. Қысымды ауа түтік арқылы тартқыш құрылғыға беріліп, екіжақты клапанмен 12, екі клапаннан 14, 16 поршеньдерге жалғастырылады. Әйнек тазалағыш ілгері-кейін поршеньнің қозғалысы арқылы жүргізіледі. Цилиндр поршеньнінің екі шеті кеңістік қуысты құрайды. Поршеньнің оң жағына қозғалысында сығымды ауа сол жағының қуысына беріліп, оны оңға қарай итеріп қозғалтады.Оң жағына қарай поршеньнің қозғалысы шектелгенде, серіппенің көмегімен тарқыш клапан сығымды ауаны оң жағының қуысына бағыттайды, сол кезде поршень солға қарай қозғалады.
Электрлі двигательді әйнектазалағыш барлық жеңіл автомобильдерде және орташа салмақты жүк автомобильдерінде қолданылады. Мұндай әйнектазалағыш электрлі двигательден 3, червякті шестернядан 6, қарама-қарсы иінді жетектен 21, білікше жетектерден 20, 16, 18 рычагтардан 17, 15, 19, шеткалардан 13, 14 тұрады. Электрлі қозғалтқыштың қозғалысы үш позициялы қосқышпен іске қосылады. Әйнекжуғыш алдыңғы әйнектегі батпақты дымқылдап, шаң – топырақты жуып оны резиналы шеткамен тазалап тұруы үшін пайдаланылады. Әйнекжуғышты автомобильді тоқтатпай кез – келген ауа – райында қолданылады. Әйнекжуғыш жекеленген гидравликалық жүйемен және сұйықтыққа арналған резервуардан 5, сораб 1 пен резиналы шланг түтік 2, 4 арқылы жалғастырылған жиклерден 3 тұрады. Резервуар 5 жүргізуші кабинасында немесе қозғалтқыштың жапқышы астында орнатылады. Резервуар сұйықтық құйатын қылтаауыз қақпағынан, штуцерден немесе түтіктерді жалғастыратын резиналы ұштықтан тұрады. Тор сүзгі 6 жіберу түтігіне басқа қоспалардың насосқа түсуін және жиклерлердің бекітілуін болдырмайды. Резервуар көлемі жуғышты көп мәрте қолдануға пайдаланады.
Электр сорабы. Қазіргі кезде автомобильдерде әйнекжуғыштың сорабының көп тараған түрі электр жетекті сораб. Сорабқа тұрақты ток күші арқылы жұмыс
істейтін ең кіші көлемді электрлі қозғалтқыш орнатылған. Жүргізуші руль тірегіне орнатылған қосқыш қосқыш тұтқа арқылы іске қосылады. Сораб сұйықтық құйылатын бачогына орнатылған енгізу клапаны арқыл шашыратқыш жиклерне беріледі. Жиклер екі немесе үш саңылалы болады. Саңылаудан шашыратылған сұйықтық алдыңғы әйнекке шашыратылып, әйнектазалағышпен сүртіліп тазаланады. Жиклер қозғалтқыш жапқышына орнатылады. Әйнек жуғыштың сорабының негізгі көрсеткіштеріне жуғыш сұйықтықтың шашырауы, шашыратылған сұйықтықтың мөлшері және сұйықтықты шашырату жылдамдығы жатады. Жуғыш сұйықтығына суды немесе арнайы сұйықтық пайдаланылады. Әйнек жуғыштың бөлшектері тоттануға қарсы тұра алатын материалдан жасаланады, мысалы көп қолданылатын – пластмасса.