17.7. Көп контурлы пневматикалық тежеуіш жетегі.

Тежеуіш жүйесінің сенімді жұмыс істеуіне, барлық талаптарға сай болуына, автомобильдің қауіпсіз қозғалысына, тежеуіш жетегінің жұмысын арттыру үшін, кейбір дизельді автомобильдерде көп контурлы пневматикалық тежеуіш жетектері қолданылады. Олардың бірнеше жекеленген контурға бөлініп жұмыс істеуі, жүйеде ақау пайда болған жағдайда барлық жүйе істен шықпай, тек ақау болған контур ғана жұмыс істемей қалады. КамАЗ автомобилінің пневматикалық тежеуіш жетегі мынандай құрылымнан тұрады:

Компрессор 1 сығымды ауаны жүк түсіргіш құрылғының қызметін атқаратын қысым реттегішке 2 жіберіп, сонан кейін сақтандырғыш кранына барады. Онда ауа-райының төмен температурасында дымқыл ауаның қатыпқалмауы үшін техникалық спирттің буы арасынан араласып өтеді.Содан кейін екі немесе үш қорғанысты клапан арқылы тәуелсіз контурларға түтікпен жіберіледі.

Алдыңғы доңғалақ және жұмыстық тежеуіш жүйесінің контур жетегі, үш қорғанысты клапанның төменгі бөлігі 12, ауа рессивері 13, екі секциялы кранның жоғарғы секциясынан 17, қысымды тежеуіш клапанынан 28, шығару клапанынан 9, екі алдыңғы тежеуіш камерасынан 27, тежеуіш кранының төменгі секциясынан 17, екі өткізгіш жетекті тіркеменің басқару клапанының төменгі секциясымен жалғанатын түтіктер мен шланг түтіктерден тұрады.

Тұру және қосалқы тежеуіш жүйесінің контур жетегі мен аралас жетекті тіркемелер тежеуішінің қоректену контуры екі қорғанысты клапанның төменгі бөлігінен 4, ауа баллонынан 10, шығару клапанынан 9, қолмен басқарылатын кері қайтару тежегіш кранынан 15, жеделдеткіш клапанынан 23, екі магистральды өткізгіш клапанның жоғарғы бөлігінен 24, төрт серіппеліэнегоаккумуляторлы тежегіш камерасын 22, жалғайтын түтіктер мен шланг түтікшелерден және қолмен басқару тежегіш кранының 15 түтігімен тіркеменің тежегішін басқаратын екі өткізгішті жетегінен 21, ауа баллонының 10 бір қорғанысты клапынынан 20, жалғанатын түтіктерінен тұрады.

Қосымша жүйенің және ауа қабылдағыш құралдардың контур жетегі, екі қорғанысты клапанның бөлігінен 4, ауа рессиверінен 8, бақылап шығару клапанынан 9, қосымша тежегішті қосатын пневматикалық краннан 6, пневматикалық цилиндрден 5, жанармайдың келуін тоқтататын пневматикалық цилиндрден 7 және түтіктер мен жекеленген аспаптарды жалғайтын шланг түтікшелерден тұрады. Қосымша жетекті тежеуіш жүйесінің контурынан ауа әйнектазартқышқа, пневмодабылдағышқа, пневмогидравликалық күшейткішке, ілініс муфтасының пневмоцилиндріне және басқада құрылғыларға беріледі.

Апаттық саладарынан тежейтін тежегіштің, тұру тежегіш жүйесінің контур жетегі үш қорғанысты кранның бөлігінен 12, апаттық тежейтін тежегіш кранынан 14, екі магистральды өткізгіш клапанынан 24 және түтіктер мен шланг түтіктерден тұрады. Аппаттық тежегіштің тұру тежегіш жүйесіне ауа рессиверлерінен 11, 13 жұмыстық тежегіш жүйесінің жетегі арқылы ауа беріледі. Бұл контур үш қайтарымды тұру тежегішін қозғалтқыш жұмыс істемей тұрғанда жалғайды және аппатық тежегіш қолданғаннан кейін автомобильді орнынан сүреуге қолданылады. Тіркеменің тежеуіш жетегі аралас (бір немесе екі өткізгішті)болып оның құрамы: тіркеменің тежеуішін басқару клапанының екі өткізгішті жетегінен 21, бір қорғанысты клапаннан 20, тіркеменің бір өткізгішті тежеуішін басқару клапанының жетегінен 29, үш ажыратқышкраннан, үш жалғағыш қалпақшадан тұрады. Тіркеменің тежеуіш жетегіне, тұру мен қосымша жүйенің контур жетегінің ауа баллондарынан ауа жіберіледі. Пневматикалық жетектің жүйесінде ауа қысымы манометр арқылы бақыланады.

Екі 4 немесе үш 12 қорғанысты қорғаушы клапандар компрессордан алынған сығымды ауаны екі немесе үш контурға бағыттайды. Егерде бір контурда ақау пайда болса, онда оны ажыратып, басқа контурдағы ауаның қысымын сақтап тұрады.

Иілгіш элементті 26 тежегіш күшін реттеуіші 25 автоматты түрде ортаңғы және соңғы белдіктің тежеуіш камерасының ауа қысымын реттейді.

Р еттеуішті раманың лонжеронына орнатады. Оның рычагы 3 жетек 4 иілгіш элемент 5 арқылы штанга 6 мен компенсаторды 7 белдіктер 8 және 9 артқы асқышына жалғайды және тежеуіш қолданған кезде белдіктердің қиғаш келуі, тегіс емес жол бедері оның бұралып кетуін реттеуде тежеуіш күшіне әсер етпейді. Иілгіш элемент 5 реттегішті белдіктердің тіктей қозғалысы мен селкілдеген кезінде оның артық қозғалысын азайтады және қорғайды.

Қысым шектегіш клапаны 28 жекелеген тежеу кезінде алдыңғы доңғалақтардың тежегіш камераларындағы қысымды азайтып, автомобильдің сырғанауын болдырмай басқаруды жеңілдетеді. Мұндай тежелуі кезінде клапан жылдам тежелуді арттырып және тежеуді тоқтатқанда ауаны шығаруды жылдамдатады.

Жеделдеткіш клапан аппаттық тежеуіш кезінде серіппелі энергоаккумулятордың тежеуіш камераларының жылдам тежелуін қамтамасыз етеді. Екі магистральді қайта жіберу клапаны 24 серіппелі энергоаккумуляторды жеделдеткіш клапаны арқылы, кол тежеуіш кранын басқаруда немесе аппаттық тежейтін тежеуіш арқылы басқаруда қолданылады.

1. Копрессор; 2. Қысым реттегіш; 3. Сақтандырғыш клапан; 4. Екі қорғанысты клапан; 5. Пневматикалық цилиндр; 6. Пневматикалық клапан; 7. Жанармай берілуін сөндіру пневматикалық цилиндрі; 8 Ауа рессивері; 9. Бақылап –шығару клапаны; 10. Ауа баллоны; 11. Жұмыстық контурдың ауа баллоны; 12. Үш қорғанысты клапаны; 13. Жұмыстық контурдың ауа жинау баллоны; 14. Аппаттық тежегіш краны; 15. Қолмен басқару тежегіш краны; 16. Қысым өлшегіш манометр; 17. тежеуіш краны; 18. Жалғағыш қалпақша; 19. Ажыратқыш кран; 20. Бір қорғанысты кран; 21. Екі өткізгіш жетекті тежегіш краны; 22. тежегіш камерасы; 23. Жеделдеткіш клапан; 24. Өткізгіш Клапан; 25. Тежегіш күшін реттегіш; 26. Серіппелі элемент; 27. Тежегіш камерасы; 28. Қысым шектегіш клапан;