17.4. Тежеуіш жетегінің күшейткіші.
Гидравликалық тежеуіш жетекті құрылғы орнатылған автомобильді тежеуді жеңілдету үшін, күшейткіш қолданылады. Күшейткіштер вакуумды, гидровакуумды, пневматикалы, пневмогидравликалық және электрлі болып бөлінеді. Көбінесе қозғалтқыштың жіберу құбыры арқылы сейілту жүргізілетін гидровакуумды күшейткіш қолданылады. ГАЗ, ВАЗ, АЗЛК автомобильдерінде гидровакуумды күшейткіш орнатылады, қозғалтқыштың жіберу құбыры арқылы сейілту тежеуіштің гидравликалық жетегіне қосымша сұйықтықтың қысымын көбейту үшін қолданылады.
Гидравликалық жетекке қосылған гидровакуумды күшейткіш (17.10.суретте) вакуумды камерадан 5, қосымша гидравликалық цилиндрден 10, бөлгіш краннан 18, бекіткіш клапаннан 2 және магистралдардан тұрады. Вакуумды камерада 5, камераның екі шеткі керегесімен қысылған жұмсақ диафрагма 4, шток 7 және серіппе бар. Жұмсақ диафрагма 4 камераны екіге Б және А қуысына бөліп тұрады. Камераның сол жақтағы Б қуысы түтікжетек 22 арқылы басқару кранының 18 В қуысымен, А қуысы түтікжетек 3 арқылы басқару кранының бекіткіш клапанымен 2, түтікжетек 22 арқылы қозғалтқыштың жіберу құбырына 1 жалғастырылады. Вакуумды камераның корпусында 5 орнатылған цилиндр10 поршенімен 9 тежеуіш магистралімен 16 біріктіріліп, түтікжетек 15 арқылы бөлгіш кранның 18 Г қуысымен жалғанады арқылы. Цилиндрдің 10 сол жағындағы бөлігі түтікжетек 21 арқылы басты тежеуіш цилиндрімен 23, ал түтікжетек 11 бөлгіш кранның Д қуысымен жалғастырылған. Кран 18 мен цилиндрде 10, жетектегі пайда болған ауаны шығаруға арналған шығару
клапандары орнатылған.
Жүргізуші тежеуіш педалін 25 басқан кезде, басты тежеуіш цилиндрінен 23 сұйықтық түтікжетек 21 арқылы қосымша цилиндрге 10 беріліп, поршеньдегі 9 шарикті клапанды 8 итеру арқылы тежеуіш магистраліне беріледі одан кейін тежеуіш цилиндрлеріне жеткізіледі. Сұйықтық қысымы кранның 18 Г және Д қуыстарында беріледі. Г қуысында кіші итергіш 17, ал Д қуысында үлкен итергіш орнатылған. Сұйықтықтың жоғарғы қысыммен кең көлемдегі итегішті 12 оңға қарай қозғалтқанда күйенте 26 ең алдымен вакуумды клапанды 19 жабады, сонан соң атмосфералық клапанды 14 ашып, кран 18 В қуысының сүзгісі 14 арқылы атмосфера ауасымен жалғасады. Атмосфера ауасы түтік 22 арқылы вакуум камерасының 5 Б қуысына енгізіледі. Камераның 5 А қуысы қозғалтқыштың енгізу құбырымен жалғастырылғандықтан оның ішінде үздіксіз сейілту жүргізіліп тұрады. Сейілту әсерінен А мен Б қуыстарындағы қысымның айырмашылығының әсерінен клапан 14 ашылып, диафрагма 4 оңға қарай бүгіледі және штокпен 7 қосымша цилиндрдің 10 поршенін 9 қозғалтады.
Поршеньнің клапаны 8 сұйықтықтың қысымының әсерінен жабылады, тежеуіш сұйықтығы цилиндрден 10 магистралға 16 барады, онда тежеуіштердің әрекетін күшейтуге қосымша қысым келтіреді. Педальді босатқанда түтікжетекте 21 және
бөлгіш кранның Д қуысында қысым азайады. Бөлгіш кранның 18 Г қуысында орналасқан серіппе итегіштерді 12 мен 17 солға жылжытады,ал күйенте 26 атмосфера клапанын 14 бекітіп, вакуумды клапанын 19 ашады.
Бұл кезде вакуум камерасының 5 А қуысы клапа 19 және түтіктіжетек 3, 22 арқылы Б қуысымен жалғасады. Екі қуыста да қысым теңестіріліп, серіппе 6 диафрагманы 4 солға қарай жылжытады. Диафрагмамен бірге шток 7 поршеньмен 9 қозғалып, тежеуіш сұйықтығы магистралдан 16 қосымша цилиндрге 10 жеткізіледі.
Тежеуіш педалін ақырын басқан кезде, бірінші түрткішке 17 беріген күш екінші түрткішке 12 берілген күштен артық болады, өйткені Г қуысына берілген тежеуіш сұйықтығының қысымы Д қуысына берілген тежеуіш сұйықтығының қысымынан артық болады. Соның нәтижесінде түрткіштер 12 мен 17 солға қарай қозғалып, атмосфералық клапанды 14 жабады. Вакуум камерасының 5 диафрагмасы 4 мен поршені 9 қалыпты жағдайда болып, магистральде 16 сұйықтықтың қысымы көбейтілмейді.
