15.3.2. Тәуелсіз серпімді аспалар.

Тәуелсіз серпімді аспаларда доңғалақтар рама мен шанаққа жекеленіп орнатылып, олардың жазықтықтағы қозғалысы бір – біріне қатысты болмайды.

Мұндай тәуелсіз аспалар рычаг пен цилиндрлі серіппелер, екі телескопты амортизаторлар мен көлденең қалыптылықты сақтаушы стабилизатормен бірігіп жұмыс атқарады.

Оның құрылысына: стабилизатор тірегі, стабилизатор, резина төсем, бұру цафасы, төменгі мен жоғарғы рычагтар, рычаг осьі, топса, серімді серіппе, амортизатордан тұрады. Серпімді серіппелердің төменгі жағы тірек табағына, ал жоғарғы жағы көлденең тіректің штампталған қалпақшасына беітіледі. Серіппенің ортасынан телескопты екі бағытта жұмыс істейтін амортизатор орнатылып, серіппе мен амотизатор автомобилдің тербелісін азайтады. Автомобильдің бұрылыстарда қалыпты қозғалысын жақсарту үшін және оның жанына қисайуын азайтуға алдыңғы аспаға торсинды стабилизатор қойылады. Стабилизатор автомобильдің шұғыл бұрылыстарда жанына қисаюын 15 – 25 % азайтады.

15.3.3. Балансирлі ( теңгерулі) аспалар.

Үш осьті автомобильдерде ортаңғы мен артқы белдіктің араларының жақындығына байланысты оларға жартылай эпиллипталық рессорлы балансирлі аспалар(15.5.сурет.) орнатылады. Мұндай аспалар төрт белдікті автомобильдер мен көп осьті тіркемелерге орнатылады. Екі белдіктің ортасына рамаға кронштейнге көлденең ось 6 бекітіліп, оның екі шетіне втулка арқылы күпшек 7 орнатылып, (стремянка) тартқыш білік арқылы рессорды 5 төңкеріп, ортасынан теңестіріп бекітеді. Рессордың ұшытары екі белдіктің жарты осьтің құндақтарының 4, 8 кронштейніне 3 кигізіледі.

Жетекші белдіктер рамаға штангалар 1 арқылы жалғанып, итергіш күшті жеткізіп тұрады. Сол үшін әрбір жетекші белдіктің төменгі кронштейні раманың төменгі кронштейнімен, жоғарғы кронштейні жоғарғы кронштейндерімен штангалар 2 жалғап тұрады. Штангалардың кронштейнге бекітілер ұштарына шарлы саусақ орнатылады.

Теңгерулі аспалы жетекші белдіктер арба тәрізді, рессормен бірге осьте 6 тербетіліп тұрады. Сонымен қатар рессорларға салмақ күші түскенде әрбір жетекші белдіктер тегіс емес жолдың бетінде жекеленіп тәуелсіз жоғары өткізгіштікпен қозғалады. Рессорлар 5 иілген кезде олардың ұштары тірек кронштейнінде сырғып тұрады.

15.4. Гидравликалық амотизаторлар.

Автомобильдің қозғалысы кезінде рессорлар мен серіппелердің деформация әсерінен, рама мен шанақтан пайда болған көлденең тербелістерді амортизаторлар баяулатады. Автомобильдер мен автобустарда гидравликалық амортизаторлар кеңінен қолданылуда. Мұндай амортизаторларда тұтқырлы сұйықтықтың кіші диаметрлі калибрлі тесігі мен клапанның шектеулі қуысының ішкі кедергісінен жүруі арқылы жұмыс істейді.

Раманың белдік пен дөңгелекке қатысты толық циклды тербелісі екі мезгілде болады:

• рессордың қысымды жүрісі, рессор астының бөлігі, рама мен шанақ, белдік пен дөңгелекке жақын келуі;

• рессордың қайтару жүрісі, рессор астының бөлігі рессор үстінің бөлігінен алыстауы;

Амортизаторлар екі топқа бөлінеді: екі жағына бірдей жұмыс істеуі, бір жағына жұмыс істеуі, соңғысы қайтару кезіндегі тербелісті тоқтатады.

Екі жағына бірдей жұмыс істейтін амотизаторлар жұмсақ жұмыс істейді, сондықтан кеңінен пайдаланып келеді.

Автомобильдің жүрсі кезінде амортизаторлар рессордан берілген бос тербелісті бәсеңдетіп, рессордың сығылуы кезінде оның қаттылығын арттырмауы тиіс.

Сондықтан сығылу жүрісінің кедергісі 25 – 30 % кері қайту кедергісіне болады.