7.3. Газ отынын араластырғыштар.

Жанғыш қоспаның дайындалуы және қозғалтқыш иіндібілігінің белгіленген айналу жиілігіне келтіру үшін, оның реттелуі мен жіберілуі газ отынын араластырғышта жүргізіледі. Толтылу коэффиценті мен қозғалтқыш қуаттылығын арттыру үшін, араластырғыш газауа қоспасының түсуіне минимальды кедергіде әсерлесуі тиіс. Сонымен бірге араластырғыш

қ озғалтқыштың сенімді оталуын, оның бос жүрісте қалыпты жұмыс істеуін, қозғалтқыш иіндібілігінің кіші айналу жиілігінен жүктемелі режимдеріне жәймен өтуін, ал газ отынымен және бензинмен жұмыс істейтін әмбебап қозғалтқыштарда – қозғалтқыштың бір отынмен жұмыс істеуі келесі отынға жылдам ауысып іске қосылуын қамтамасыз етуі тиіс.

Газ отынын араластырғыштың карбюратордан ерекше өзгешелігі, онда отын буланбайды, өйткені газ отыны араластырғышқа бу тәрізді күйінде беріледі. Газ отынының ауамен бір агрегаттан араластырғышқа жіберілуі, мөлшерлегіш құрылғының элементтерін жеке блокқа шығарып немесе газ отынын араластырғышпен біріктіру, араластырғыштың құрылғысы ықшамды болады. Сонымен бірге, араластырғышқа жеделдеткіш құрылғының қажеті болмайды, өйткені қозғалтқыштың қуаттылығын арттыру үшін дроссельді қалқалағыштарды жедел ашқанда, газ отынының шығыны ауа шығынымен пропорциональды артады.

Газ отынын араластырғыштар құрылғысы бойынша карбюратормен (карбюратор-араластырғыш) бірге немесе жеке қондырылады. Араластырғышқа газ отынын газ форсункасымен немесе диффузордың қысылған қуысы арқылы, немесе диффузор мен дроссельді қалқалағыштардың арасынан жібереді. Сұйықты газ отынымен жұмыс істейтін газобаллонды автомобильдерде, газ араластырғыш пен карбюратор–араластырғыш қолданылады. Қозғалтқыштың моделіне байланысты араластырғыштардың диффузорлар диаметрінің өзгешелігі, иіндібіліктің айналу жиілігін шектеуіш пен дроссельді қалқалағыштардың жетегін реттеу тәсілі бойынша әртүрлі модификациясы болады. Газ отынын араластырғыштардың отынмөшерлегіш элементтері негізінен ұқсас және газ қысымын бәсеңдеткіш құрылғысымен біріктіріліп жасалған. Араластырғыш СГ-250 (7.10. сур.)екібөлмешекті, жанғыш қоспа тігінен түсіріледі, дроссельді қалқалағыштары паралельді ашылады. Газ араластырғыштың тұрқысында 11 екі дроссельді қалқалағыштар 10, алынатын екі диффузорлар 6, екі жазыңқы газ форсункалары 5 орнатылған. Қозғалтқышты оталдыру кезінде қоспаны байыту үшін араластырғышта автомат клапанды ауа қалқалағыштары 4 бар, ол жанғыш қоспаның көп байытылуын болдырмайды. Жіберу келте құбырына 2 кері қайтару клапаны 3 орнатылған, қозғалтқыш иіндібіліктің минимальды айналу жиілігінде жұмыс істеген кезде, газ отынының негізгі жүйеге берілуін тоқтатады және

реттегіш құрылғыны қозғалтқыштың ішінен кері берілген ұшқын қопарылысның қарсы қысымынан қорғайды. Бос жүріс жүйесіне штуцер 7 арқылы түскен газ отыны, бос жүріс арнасының қақпағында орнатылған реттегіш винттердің 8, 9 көмегімен реттеледі. Сонымен бірге, араластырғышта қозғалтқыш иіндібілігінің айналу жиілігін ортадан тепкіш – вакуумды шектеуіштің 1 атқарушы механизмі орнатылған.

Газ араластырғыш СГ-250 (7.11. сур.) екі сатылы газ қысымын бәсеңдеткішпен бірігіп жұмыс істеуге арналған. Негізгі газ отыны мөлшерлегіш-экономайзерлі құрылғының 1 арнасы 2 арқылы, диффузорлардың 8 қысылған қуысына орнатылған кері қайтару клапаны 6 мен газ форсункаларына 7 беріледі.

Иіндібіліктің кіші айналу жиілігінен жүктемелі режимдеріне жәймен өтуіп қозғалтқыштың бос жүрісте қалыпты жұмыс істеуі үшін, араластырғыштың әрбір араластырғыш бөлмешегіне арнайы екі газ жіберу жүйесі орналастырылған.

Иіндібіліктің минимальды айналу жиілігінде қозғалтқыш жұмыс істегенде кері қайтару клапаны 6 жабық тұрады, тікбұрышты саңылау 4 төменгі сейілту аймағында болады да, газ отыны домалақ саңылау 3 арқылы араластырғыш бөлмешектің дроссельді қуысынан кейін келіп түседі. Жіберілген газ отынының мөлшері реттегіш винтпен 11 реттеледі. Бұл кезде ауа дроссельді қалқалағыштар мен араластырғыш бөлмешектер керегелерінің арасындағы саңылау арқалы түседі.

Дроссельді қалқалағыштар 5 ашылғанда тікбұрышты саңылау 4 жоғары сейілту аймағына өтеді, сол арқылы газ отыны түседі де, қозғалтқыш иіндібілігінің айналу жиілігі арттырылады. Бос жүріс жүйесіне жалпы газ отынының берілуі винтпен 10 реттеледі.

Қозғалтқыш иіндібілігінің айналу жиілігі артқан кезде диффузорларда 8 сейілту артады және кері қайтару клапаны 6 ашылып, негізгі газ отынын беруді қосады. Қозғалтқыш иіндібілігінің кіші айналу жиілігінен жүктемелі режимдеріне өте жоғары жәйлілікте өтуі, бос жүріс жүйесіне бәсеңдеткіштің мөлшерлегіш құрылғысына дейінгі қуысынан немесе бәсеңдеткіштің екінші сатысынан тікелей газ берілуіне байланысты болады. Бірақ қозғалтқыштың мұндай қоректендірілуі бос жүріс режиміндегі кіші жүктелген жұмысында жанғыш қоспаның артық байытылуына әкеледі. Егер мөлшерлегіш құрылғыдан кейінгі қуыснан газ отынының берілуін азайтатын болса, онда қозғалтқыш жұмысының сапасы ауыспалы режимдерде төмендейді.

Осыған байланысты газ отыны араластырғыштың бос жүріс жүйесіне, мөлшерлегіш құрылғыға дейінгі орналасқан қуыснан арнамен 12, ал мөлшерлегіш құрылғыдан кейінгі қуыснан арналарымен 4, 9 жіберіледі.