6.6.1. Орталықты бүрку жүйесі.

Өзінің қарапайымдылығы, сенімділігі мен бағасының төмен болуына байланысты орталықты бүрку жүйесі арзан бағадағы автомобильдерде қолданыла бастады. Оның қуаттылығы мен үнемділігіне байланысты таралымды бүрку жүйесінен кемшілігі бар және карбюраторлы қозғалтқыштар сияқты жіберу құбырының қабырғаларында жанармай қабықшаларының пайда болуы мен әрбір цилиндр үшін жұмыстық қоспаның біркелкі болмауы. Сонымен бірге бүркігіш пен жіберу клапандар арасының алыс болуына байланысты қозғалтқыштың жылдамдық режимі кемиді, ал бүркігіштің тұрқылық өлшемінің үлкен болуы жіберу жүйесінің гидравликалық кедергісін көбейтеді.

Жұмыс істеу тәсілі. Бүркігіш 2 (6.17. сур.), электронды басқару блогы 4 (ЭББ), арқылы жанармай отынын жіберу құбырына өткізеді. Ауа тазартқыштан берілген ауа, ауа шығынын өлшегіш 1 арқылы өтіп, бензин отынымен араласып жанғыш қоспаны құрайды. Бензин отын багынан сүзгі 1 арқылы электр сорабының 7 көмегімен 100 – 1 0 кПа қысыммен жеткізіледі.

Электронды басқару блогы ауа шығынын өлшегіштен 1, дроссельдік қалқалағыштың қалпы мен ашылу жылдамдығы сезгісінен 8, салқындату сұйықтығының температурасының сезгісінен 9 берілген дабылдарға байланысты бүркігішке басқару дабылын жеткізеді. Электронды басқару блогы аккумулятор батареясының 5 электр энергиясымен қоректенеді. Бензинді бүрку жиілігі иінді біліктің айналу жиілігіне сәйкес жүргізіледі. Бүркігіш 2 қысым реттегішпен 3 біріктірілген, ал дросельдік қалқалағыш және бос жүріс реттегіші 10 бір жиынға жинақталған.

6.6.2. Таралымды бүрку жүйесі

Қазіргі уақытта жанармай отынын таралымды бүрку жүйесі(6.18.сур.) автомобильдер қозғалтқыштарында кеңінен қолданыла бастады.

Бензин отыны бактан 22 электр сорабының 1 көмегімен майда тазартқыш сүзгі 3 арқылы форсункалардың отын өткізгішіне 4 жіберіледі. Форсункалардың отын өткізгіші қысым реттегішпен бірге болады, ал электромагнитті форсункалар тұрақты қысымда ЭББ хабары арқылы жіберу клапандарының аймағына жанармай отынын бүркіп жіберіп тұрады. Қысым реттегіш 5 (сур. 7.25) жанармай қысымын тұрақты ұстап тұрады, егер жанармай отынының мөлшері көп болса, онда қысым реттегіште клапан ұяшығы ашылады да, артылған жанармай құйылу түтігі арқылы бензин багына қайтып құйылып, қысым тұрақталады. Цилиндрге екі жіберу клапандарын пайдаланған кезеде, форсунка жанармай отынын клапандардың жанасу ортасына бүркиді.

Ауа цилиндрлерге ауа тазартқышы, ауа шығынын өлшегіші 8 және жіберу құбыржетегі (ресивер) 12 арқалы түседі, ал ауаның мөлшері дроссельдік қалқалағыш арқылы реттеледі.

Ауа шығынын өлшегіші 8 мен иінді біліктің айналу жиілігінің сезгісінен 13 берілген хабарлар ЭББ келіп түседі. Бұл хабарларды анықтап өңдегеннен кейін және қозғалтқыштың жұмыс істеу режимінің белгіленген алгоритміне сәйкес циклдік ауа шығынының қатынасы берілгеннен кейін, ЭББ форсунка клапандарының қажетті ұзақтықта ашылуын басқару импульсін жіберіп, сол арқылы қажетті жанармай мөлшерін қамтамасыз етеді. Оны дроссельдік қалқалағыштың қалпының өзгеруі мен бұрылу жылдамдығы сезгісінен 7 берілген хабарына және салқындату сұйықтығының температурасы сезгісінен 14 берілген хабарына байланысты басқару блогында өңделіп басқарылады.

Еріксіз бос жүріс режимінде дроссельдік қалқалағышы жабық (сезгіде 7 соған сәйкес түйіспелер жұбы іске қосылады) және иіндібіліктің айналу жиілігі 1500 мин ^-1 жоғары болғанда жанармай отынын жеткізу тоқтатылады, сонан соң иіндібіліктің айналу жиілігі 900 мин^-1 төмен болғанда қайтадан беріле бастайды.

Бос жүріс кезінде салқындату сұйықтығының температурасына байланысты, иіндібіліктің берілген айналу жиілігінде қозғалтқыштың тұрақты жұмыс істеуіне, қозғалтқышқа жіберілетін ауа мөлшері автоматты түрде реттелу қарастырылған.

Қыздырылмаған қозғалтқыштың бос жүрісінде, дроссельдік қалқалағыштың жабылмаған кезінде ауа реттегіштің 11 жоғарғы мен төменгі арналары арқылы қосымша ауа ретінде беріледі.

Қозғалтқыштың қыздырылуына байланысты, салқындату сұйықтығының температурасы 50-70^оС жеткенде, реттегіш ауа жіберуді тоқтатады, ауа жоғарғы арна арқылы түседі, оның қуысының саңылауы иіндібіліктің айналу жиілігін бос жүрісте реттейтін винті арқылы өзгертеді.