2.4 Тұтынылатын қуат және өқ-ның басқа сипаттамалары

Тұтынылатын қуат – бұл электроөлшеуіш аспаптың өлшенуші шама тізбегінен тұтынылатын қуаты.

Вольтметрлер үлкен, бірақ шексіз емес ішкі кедергіге ие, ал амперметрлер кіші, бірақ 0 тең емес кедергіге ие.

; немесе .

Жылдамдылық – бұл уақыт бірлігіндегі өлшеулер саны.

Өлшеу диапазоны – өлшеудің жоғарғы және төменгі шектері арасындағы мәндер облысы. Өлшеулер диапазоны поддиапазондардан тұруы мүмкін.

Көрсетулер диапазоны – аспап шкаласының соңғы және бастапқы мәндерінің арасындағы облыс.

Өлшеу құралдарының сенімділігі – олардың берілген уақыт ішінде сипаттамалар міндетін сақтау қабілеті.

3 СЫНАУЛАР НӘТИЖЕЛЕРІН ӨҢДЕУ

3.1 Ықтималдық теориясы бойынша кездейсоқ қателік

Кез келген өлшеу процесі келесі этаптардан құралады:

- өлшеу объектінің моделін қабылдау;

- өлшеу әдісін таңдау;

- өлшеу құралдарын таңдау;

- өлшеу нәтижесінің сандық мәнін алу үшін тәжірибе жүргізу.

Әр этаптың өлшеу нәтижесінің нақты мәннен ауытқуына әкеліп соғатын әрқилы кемшіліктері болуы мүмкін.

Қателікті тудыратын себептерді жою мүмкіндігі жоқ немесе олардың тіптен белгісіз болған жағдайда кездейсоқ қателіктіңөлшеу нәтижесіне тигізетін әсерін бір өлшенетін шаманы бірнеше рет өлшеу жүргізу арқылы азайтуға болады. Оны алынған нәтижелерді ықтималдық теориясының әдістерімен әрі қарай статистикалық өңдейміз.

Осылайша, өлшеу нәтижесінің систематикалық және кездейсоқ қателіктері болуы мүмкін.

Сонда ықтималдық теориясына сәйкес ауытқу:

мұндағы Х_С – систематикалық қателік немесе осы шаманың математикалық күтімі;

- кездейсоқ қателік немесе центрленген кездейсоқ шама.

Кездейсоқ қателіктің, яғни қателіктің толық бейнелегіші дербес өлшеулердің әрқилы нәтижелерінің пайда болу сипаттамасын анықтайтын таралу заңы болып табылады.

Электрлік өлшеулер тәжірибесінде келесі таралу заңдары қолданылады:

- нормалды

- бірқалыпты

- трапециялық

- үшбұрышты

- екімодальды

Нормалды таралу заңы (Гаусс заңы) қателіктің ең кең тараған таралу заңы болып табылады, өйткені мұнда өлшеу қателігі бір бірінен тәуелсіз әрқилы себептердің үлкен жиынтығының әсерінен пайда болады.

Қателіктің нормалды таралу заңы мына формуламен өрнектеледі:

;

мұнда X – өлшеу қателігі;

Хс – систематикалық қателік;

[X] – қателіктің орташа квадраттық ауытқуы;

(X) – қателік ықтималдығының тығыздығы.

3.1 суретте нормалды таралу заңының графигі көрсетілген.

(X)

[X]

Хс X

3.1 сурет - Нормалды таралу заңының графигі.

Кездейсоқ қателік тең болғандықтан, кезхдейсоқ қателіктің таралу заңы қателіктің нормалды таралу заңынан графигі 3.2 суретте көрсетілген Хс систематикалық қателік шамасына айырықшаланады.

3.2 Сурет – Нормалды таралу заңының кездейсоқ қателігінің графигі.

Ықтималдық тығыздығының қисық сызығы астындағы аудан қателіктің пайда болу ықтималдығын сипаттайтынын ықтималдық теориясынан білеміз. Егер қателіктің таралуының қисық сызығы 3.3 суреттегідей және ₁Х  ₂Х болса, онда  диапазонында ₁Х жағдайында ₂Х жағдайына қарағанда Р қателігінің пайда болу ықтималдығы үлкен.

( )

₁Х

₂Х

- ₁ + ₁