
- •1 Өлшеу құралдарының анықтамасы мен классификациясы 4
- •3 Сынаулар нәтижелерін өңдеу 13
- •11 Аналогтық тіркеуші аспаптар 108
- •15 Өлшеуіш ақпаратты кодтау 149
- •15.1 Жалпы мәліметтер 149
- •2 Өлшеу құралдарының негізгі сипаттамалары
- •2.1 Өлшеу қателіктері
- •Мұндығы х – өлшеу кезінде алынған мән;
- •Мұндығы х – өлшеу кезінде алынған мән;
- •2.1 Сурет – Абсолютті қателіктің кіріс шамасынан тәуелділігінің графигі.
- •2.2 Көрсетулердің вариациясы.
- •2.3 Сезімталдық
- •Берілген анықтама кіріс сигналдың шығыс шамаға түрленуін бейнелейді.
- •2.4 Тұтынылатын қуат және өқ-ның басқа сипаттамалары
- •3.1 Ықтималдық теориясы бойынша кездейсоқ қателік
- •3.2 Сурет – Нормалды таралу заңының кездейсоқ қателігінің графигі.
- •3.3 Сурет.
- •3.4 Сурет – Бірқалыпты таралу заңы.
- •3.5 Сурет – Трапециялық таралу заңы.
- •3.6 Сурет – Екімодальдық таралу заңы.
- •3.2 Сынау нәтижелерін өңдеу
- •4.1 Жалпы мәліметтер
- •4.2 Өлшеулер классификациясы
- •4.1 Сурет
- •4.3 Электрлік шамаларды өлшеммен салыстыру әдісімен өлшеу.
- •5 Электрлік шамаларды аналогтық аспаптармен өлшеу
- •5.1 Жалпы мәліметтер
- •5.2 Магнитоэлектрлік өлшеуіш механизмдер
- •5.2 Сурет
- •5.3 Сурет
- •5.4 Сурет
- •5.5 Сурет - Шунттың миллиамперметр тізбегіне жалғану схемасы.
- •5.3 Электромагниттік өлшеуіш механизмдер.
- •5.8 Сурет - Электромагниттік частотомердің схемасы.
- •5.4 Электродинамикалық өлшеуіш механизмдер
- •5.5 Ферродинамикалық өлшеуіш механизмдер.
- •5.15 Сурет - Электродинамикалық логометрлік өм частотомері.
- •5.16 Сурет – Логометрлік электродинамикалық механизмді фазометр.
- •5.6 Электростатикалық өлшеуіш механизмдер
- •5.18 Сурет – Электростатикалық өлшеуіш механизмді аспаптың схемасы.
- •6 Айнымалы тоқтың үш фазалық тізбегіндегі активті және реактивті қуатты өлшеу
- •7 Айнымалы тоқты түрлендіруші магнитоэлектірлік жүйе аспаптарымен айнымалы тоқтар мен кернеулерді өлшеу
- •7.1 Түзеткіш жүйенің амперметрлері және вольтметрлері
- •7.1 Сурет - Біржартыпериодты түзеткіш пен өлшеу аспабының схемасы
- •7.2 Сурет – Түзеткіш жүйедегі аспаптарды өлшеу механизмінің негізгі қосу схемасы.
- •7.3 Сурет – Түзеткіш жүйе вольтметрінің схемасы.
- •7.2 Термоэлектрлік жүйенің амперметрлері мен вольтметрлері
- •7 .4 Сурет - термоэлектрлік жүйе аспабының құрылымдық схемасы
- •7.5 Сурет – Термотүрлендіргіштер түрлері.
- •5.6 Сурет – Термобатарея
- •7 .7 Сурет- амперметр схемасы.
- •7.8 Сурет – вольтметр схемасы.
- •8 Электрондық аналогтық аспаптар
- •8.2 Электрондық вольтметрлер
- •8.1 Сурет - Тұрақты тоқ вольтметрінің қарапайым сұлбасы.
- •8.2 Сурет – Сезімталдығы жоғары тұрақты тоқ вольтметрі
- •8.3 Сурет – м – дм күшейткіші бар тұрақты тоқ вольтметрінің сигналдар уақытының диаграммалары.
- •8.4 Сурет – Айнымалы тоқ вольтметрінің құрылымдық схемалары
- •8.5 Сурет – Кірісі ашық амплитудалық шама түрлендіргішінің схемасы және оның уақыттық диаграммалары.
- •8.6 Сурет – Кірісі жабық амплитудалық шама түрлендіргішінің схемасы және уақыттық диаграммалары.
- •8.7 Сурет – Бірқалыпты шкаласы бар әсер етуші шама вольтметр.
- •8.8 Сурет – Диодты-компенсациялық вольтметрдің схемасы.
- •8 .9 Сурет - Әмбебап вольтметрдің құрылымдық схемасы
- •8.10 Сурет импульстік вольтметрдің құрылымдық схемасы.
- •8.11 Сурет – Амплитудалық түрлендіргіштің компенсациялық схемасы.
- •8.3 Жиілікті және фазаны өлшеуге арналған аспаптармен түрлендіргіштер.
- •8.13 Сурет – Кернеу-жиілік түрлендіргішінің құрылымдық схемасы.
- •8.14 Сурет – Жиілікті кернеуді түрлендіретін резонанстық түрлендіргіштің функционалдық схемасы.
- •8.15 Сурет – Фазаны кернеуге түрлендіретін түрлендіргіштің құрылымдық схемасы.
- •8.16 Сурет – Тура қайта көбейтумен параметрлік кқ-ның құрылымдық сұлбасы.
- •8.17 Сурет – Параметрлік жанама кқ-ның құрылымдық сұлбасы.
- •8.18 Сурет - шим-аим базасындағы түрлендіргіштің құрылымдық сұлбасы.
- •8.19 Сурет – Активті қуатты өлшейтін электронды есептеуіштің құрылымдық сұлбасы
- •8.5 Электрондық омметрлер
- •8.7 Электронды-сәулелік осциллографтар
- •Тікбұрышты-координатты компенсатор жұмыс істеуші тоқтардың бір- біріне қатысты фазалық ауытқуларының бұрышы 90- қа тең. 8.4- суретте осындай компенсатордың суреті көрсетілген
- •10.3 Автоматтық компенсаторлар
- •12 Цифрлық өлшеуіш аспаптар
- •13.1 Жалпы мәліметтер
- •13.3 Суреті – Холл түрлендіргішімен теслометрдің құрылымдық схемасы.
- •14 Өлшеуіш ақпараттың берілісі
- •14.1Сурет - тональды модуляция кезіндегі амплитудалық – модулирленген сигнал
- •14.2. Сурет – бір жарты периодты демодулятор схемасы.
- •14.4 Сурет - Жиілікті демодулятор схемасы.
- •14.5 Сурет – Фзалық демодулятор схемасы
- •14.3 Импульсты модуляция.
- •14.7 Сурет – Импульсты модуляцияның уақыт диаграммалары.
- •14.8Сурет – Денгей бойынша бірқалыпты кванттау түрлері.
- •14.9 Сурет – Уақыт бойынша бірқалыпты дискретизация.
- •15.1 Жалпы мәліметтер
- •15.2 Екілік кодтар
- •15.3 Екілік-ондық кодтар
- •15.1 Сурет – Хемминг кубы
14.4 Сурет - Жиілікті демодулятор схемасы.
I және II тербілісті жиектері ЖМ сигнал жиілігінің шеткі мәндеріне келтіріледі - 0+ және 0-. VД1 және VД2 диотарының көмегімен аиплитудалық демодуляция үрдісі пайда болады. Оның нәтижесінде түзелген токтар R1C1 және R2C2 фильтрлеріне түседі. Фильтрленуден кейін U және U бір-біріне бағытталған кернеулер U шығу кернеуін құрайды. Сөйтіп демотулятция кезінде келесі тәуелділік туады:
14.2.4 Фазалық демодуляция. Қарапайым фазалық демодулятор – ол фазаметр ретінде жиі қолданылатын дифференцәиалды фазалық демодулятор оны 14.5 суретінен көруге болады.
14.5 Сурет – Фзалық демодулятор схемасы
Фазалық демодуляторда екі кірісі бар. Егер RН орнына магнит электрлі жүйеннің аспабын қосса, онда бүкіл құрылғы фазаметр болады.
14.3 Импульсты модуляция.
Импульсты модуляция арналардың уақытты бөлінуі бар ақпаратты - өлшеуіш техникасында пайдаланылады. Оларда бір өлшенетін өлшем туралы ақпаратты таситын импульстер үзілістерінде басқа өлшенетін өлшемдер туралы ақпарат орналасақан. Импульсты сигналдарды пайдалану орташа кіші қуат кезінде импульсте қуатты көбейтуге мүмкіндік береді. Ол ақпарат берілісінің бөгетке төзімділігін көбейтеді.
Тәжірбиеде тікбұрышты импульстерін қолданады.Олардың уақыт диаграммасы 14.6 суретінде көрсетілген.
14.6 сурет- Импульстердің периодты тізбектелуінің уақыт диаграммасы.
Импульс тізбегі келесі параметрлермен сипатталады:
- АМ –импульстер амплитудасы;
- Т - қайталану периоды;
- f - ипульстер жиілігі;
- - импульстердің ұзындығы;
-
- скважность;
-
- импульстер
фазасы;
- tз – импульстердің тіректі тізбектелуіне қатынасты импульстердің бөгелуі.
Кез келген айтылған параметрдің біреуі модулияция параметрі бола алады. Сол себептен модуляция келесі түрлерге бөлінеді:
- амплитудалық - импульсты модуляция АИМ
- жиілікті-импульсты модуляция ЖИМ
- енді-импульсты модуляция ЕИМ
- фаза-импульсты модуляция ФИМ
14.7 суретінде әртүрлі импульсты модуляциялар көрсетілген.
14.3.1 Амплитудалық-импульсты модуляция. Оның екі түрі бар :АИМ-1 және АИМ-2. АИМ-1 кезінде импульс төбесі модулирлеуші функция қисығының аумағын қайталайды.
АИМ-2 кезінде имульс төбесінің биіктігі ғана өзгереді, бірақ олардың пішіні тік бұрышты болып қала береді.
14.3.2 Жілікті-импульсты модуляция. Мұнда импульстер қайталануының жиілігі өзгереді. ЖИМ екіге бөлінеді: ЖИМ-1 және ЖИМ-2. ЖИМ-1 де импульстер ұзындықтары тұрақты, скважность өзгереді. ЖИМ-2-де импульстер ұзындықтары өзгеріп, скважность тұрақты.
14.3.3 Енді-импульсты модуляция. Енді-импульсты модуляция ЕИМ кейде ұзындық бойынша модуляция депте атайды. Оның екі түрі бар ЖИМ-1-де импульстың артқы шебінің жағдайы өзгереді. ЖИМ-2-де симметриялы өзгереді.
14.3.4 Фазаимпульсты модуляция. Егер импульс пішіні тұрақтылығында модулирлейтін функциясы импульс жағдайын уақыт осьі бойымен ығыстырса, онда ол фазаимпульсты модуляция ФИМ.
14.7 Сурет – Импульсты модуляцияның уақыт диаграммалары.
14.3.5 Импульсты модулирленген сигналдардың демодуляция АИМ және ШИМ демодуляциясы амплитудалық гормоникалық демодуояция сияқты, диод және конденсатор, көиегімен жасалады. ФИМ кезінде демодуляция амплитудалық модуляция сияқты сигнал шығаратын ФИМ нан в АИМ неиесе ЕИМ түрленуі арқылы орындалады.
14.4 Үзіліссіз өлшемдерді денгей бойынша дискретизациясы.
Денгей бойынша дискретизация (кванттау) деп аталады,үзілісіз өлшемнің мәнін ұрықсат етілген кванттау өлшемесіне ауысуы операциясын айтады. Матимтакалық тұрғыдан кванттау операциясы үзіліссіз өлшем мәнін бекітілген шешуі ережеге сәйкес (кванттаудың жоғарғы, төменгі және ортаңғы шегіне апару) жуықтаумен түсіндіріледі. Сандық баға алу үшін денгей бойынша кванттаудан кейін кодтау операцияларының мүмкін түрлері көрсетілген.
14.8 суретінде денгей бойынша бірқалыпты кванттаудан операцияларының мүмкін түрлері көрсетілген.