4.3.2 Өндірісте газбен жұмыс жасайтын двигательдердің зияндығы

Мұнай кен орындарында кездесетін іштен жандырып шығаратын двигательдердің газбен жұмыс жасайтын зиянды заттарды бөліп шығаратындығының есептелуі. Ауаға бөлінетін, қолданылған газдың көлемі мына формуламен анықталады:

мұнда Ne – двигательдің эффективті күші, кВт;

g_e – жанармайдың меншікті шығыны, кг/Дж;

=0,85-0,90 – ауаның бүліну коэффиценті;

L_O – 1кг жанармайдың жануына керекті ауаның теориялық көлемі (көзделіп отырған есептерге L_O =15кг), кг;

Vr – жұмсалған газдың тығыздығы, кг/м³

1кг жанармай тануына қажет ауаның теориялық көлемі

мұнда 0,23 – ауадағы оттегінің бөлігі; С, Н, О_Т- көміртегінің массасымен салыстырмалы, 1кг жанармайдың құрамында бар сутегі мен отттегінің мұнайдан шығатын (пайда болатын) жанармайдан орташа элементтік құрамы.

Жанармай түрі	Элементтің құрамы,			1кг жанар қатетті ауаның теор. көлемі толық жануы үшін
	С	Н	О+S+N	К моль	кг
Бензин Дизельдің жанармайы Мотор майы Мазут	0,851 0,860 0,860 0,870	0,148 1,135 0,130 0,115	0,001 0,005 0,110 0,015	0,518 0,506 0,500 0,485	14,98 14,63 14,46 14,03

Жұмсалған газдың азот оксидтерінің және альдегиттердің айқынды бөлініп шығуы:

M_NOx = VC_NOx;

M_a=VC_а

Мұнда V- жұмсалған газдың көлемі, м³/с; C_NO,

C_{а –} азот оксидімен альдегиттің салыстырмалы меншікті бөлініп шығуы, г/м³ (табл 18)

Көмірқышқыл газынын, күкірт қышқыл газының, көміртегі оксидінің бөлініп шығуын газоанализаторлар арқылы анықтайды.

Мысалы: ауаға бөлінетін зиянды заттардың бөлінуінің төтрактілі іштен жанатын двигательдің маркасы 9,5/11 пайдалы есептеу.

Берілгені:

Двигательдің қуаты Ne, кВт . . . . 20

Жанармайдың меншікті шығыны g_e, кг/Дж . . . . . .200

Ауаның . . . . . .коэффиценті . . ... . . .0,9

Жанармайдың маркасы . . . . . . . .Д

Ауадағы бөлінетін жұмсалған газдың көлемі,

Жұмсалған газдың зиянды компонеттердің орташа мінезделуі.

Дизель ауырлығы,% Номинальды	Зиянды заттың меншікті қалдығы, мг/м3
	Альдегид	Азоттың оксиді
0 25 50 75 100	0,54 0,84 0,84 1,05 2,94	700 1300 2700 3700 3500

Мұнда L₀- 1кг жанармайдың қатетті ауаның теориялық көлемі (L₀=15);

Vr – жұмсалған газдың тығыздығы (1 кг/м³ деп аламыз)

Жұмсалған газдың азод оксидінің бөлінуі

M_NOx = VC_Nox =0,017*3,7=0,063г/с

Жұмсалған газдың альдегитінің бөлінуі

M_a=VC_а=0.017*0.001=0.000017 г/с

Бұл заттардың бөлінуін газоранализатор арқылы анықтауға болады.