3. Іздеу жүйелерінде сұраныстарды орындау ережелері

Сұраныстардыорындау кезінде белгілі ережелер қолданылады, олар әртүрлі іздеу жүйелерінде ерекшеленулері мүмкін, бірақ негізгі әрекеттері ұқсас. Сұранысты орындау ережелерін нақты іздеу жүйелерінің Web-беттеріндегі Көмек бөлімінен білуге болады (бұл бөлім Help, Қалай табу керек, Іздеу кеңестері, Сұраныстарды орындау ережелері және т.б деп аталулары мүмкін). Сұраныс ережелері әдетте кеңейтілген іздеу үшін сұраныс тілдерін қолданудан тұрады.

Барлық іздеу жүйелері үшін ең қарапайым ереже – кез келген сөздікті жазу және Поиск басу.

Келесі бөлімде сұраныстың орындалуының кейбір ережелері Яндекс жүйесіндегі мысалдар ретінде қарастырылады. Мұндай ережелерді көбі басқа да іздеу жүйелерінде қолданылады. Сұраныс мысалдары Яндекс іздеу жүйесінің беттерінен алынған.

4. Уandex іздеу жүйесіндегі жай сұраныстардың мысалдары

Кәдімгі сұраныс – бұл бір немесе бірнеше кілт сөздер, мысалы: Intel компаниясының микропроцессорлары. Мұндай сұраныс бойынша сұраныстың барлық сөздері кездесетін құжаттар ізделеді. Сұраныстағы кейбір сөздер ескерілмейді (жалғаулықтар, демеуліктер және т.б.), себебі мәндік мағыналары жоқ. Мысалы, қардағы алмалар сұранысы бойынша «алма» және «қар» екі сөздері (бірақ, тізімде олардың көрсетілу тәртібі әртүрлі болады) бір жерде кездесетін барлық құжаттар ізделеді. Құжатта сөздің қандай грамматикалық үлгіде берілгені мағызды емес. На жалғаулығы ескерілмейді. Сондықтан келтірілген сұранысты алмадағы қар деп те жазуға болады. Іздеу нәтижесі де сондай болады.

Іздеу жұйелерінің маңызды және өте пайдалы қасиеті: қандай грамматикалық үлгіде сөзді жазғаныңызға қарамастан, ол құжаттардан өзінің барлық үлгісінде ізделеді. Мысалы, адам келе жатыр сұранысы бойынша «жұрт келе жатыр» мәтіні бар құжаттар да ізделеді. Орыс тіліндегі кәдімгі сөздердің барлық үлгісін анықтап тану жүзеге асады. Шетелдік сөздер, неологизмдер және т.б. үшін ол жүзеге аспайды.

Яндекс операторларын, олардың міндеттерін және қолдану мысалдарын жүйенің көмегі бөлімінен табуға болады.

Күрделі сұраныстарды көзбе-көз құру үшін «Кеңейтілген іздеу» бетіндегі кеңейтілген іздеу мүмкіндіктерін қолдануға болады.

II. Бақылау тапсырмасы

1. Теориялық бөліммен тасыңыз.

2. Әлемге танымал фирманың (Intel, IBM, Sony и т.д.) адресін құрастырып, оны Internet Explorer де ашыңыз. Табылған Web-парақты құжатқа сақтаңыз.

3. Сол әдіспен Қарағанды мемлекеттік университетінің сайтын ашып оқу бөлімі Web – парағын құжатқа сақтаңыз.

4. Өзіңізге қажетті бірнеше медициналық ақпаратты ашыңыз.

5. Тематикалық каталог бойынша іздеуді жүргізіп көріңіз.

6. Яндексте кеңейтілген түрде Қазақстан Республикасының президентінің сайты мен Қазақстан Республикасының үкіметі, Қарағанды мемлекеттік университетімен Астана қаласының медициналық университеттерінің Web парақтарын көлемін салыстырып көріңіздер.

7. Х.Ж.Макажанов профессордың қай жерде қай жылы туылғаны жайлы, ғылыми жұмыстарының тізімін құрыңыз, оның суреттерін тауып құжатыңызға сақтаңыз.

8. СӨЖ тақырыбы бойынша таңдалған ақпаратты интернет желісінде іздеп табыңыз. Табылған ақпарат, төменде келтірілген мысал бойынша Word мәтіндік редакторында кесте құрып толтырыңыз.

Іздестіру қорытындысы бойынша толтырылатын кесте мысалы

№	сұраныс	Іздеу нәтижесінің мінездемесі
		Табылған ресурстың URL	Ресурстың қысқаша сипаттамасы
1.
2.
3.

9. Орындалған жұмыс бойынша есеп беру үшін оқытушыны шақырыңыз.

10. Жұмыс столында тапсырманы орындау барысында сақталған ақпараттарды жойыңыз.