57. Инвестициялық жылжымайтын мүліктің санатына ауыстыру немесе осы санаттан шығару қолданылу мақсаты өзгерген кезде ғана, және тек осы жағдайда ғана жүргізіледі, атап айтқанда:

(а) жылжымайтын мүлікке инвестициялар иеленуші орналасатын жылжымайтын мүлік санатына ауыстырылған кезде жылжымайтын мүлікті иеленуші орналасатын жылжымайтын мүлік ретінде пайдаланудың басталуы;

(b) жылжымайтын мүлікке инвестициялардан босалқыға ауыстыру кезінде сату мақсатымен қайта құрудың басталуы;

(с) иеленуші орналасатын жылжымайтын мүлік санатынан инвестициялық жылжымайтын мүлікке ауыстыру үшін иеленуші орналасатын кезеңнің аяқталуы;

(d) босалқылардан инвестициялық жылжымайтын мүлікке ауыстыру үшін, басқа тарапқа операциялық жалға берудің басталуы; немесе

(е) [Алынып тасталған]

58. 57(b)-параграфқа сәйкес кәсіпорын объектіні оның арналу мақсаты өзгерген жағдайда ғана жылжымайтын мүлікке инвестициялардан босалқыларға ауыстыруға міндетті, объектіні сату мақсатымен оны қайта құра бастау бұған дәлел болады. Егер кәсіпорын жылжымайтын мүлікке инвестициялар объектісінен оны қайта құрмай шығарып тастауға шешім қабылдаса, кәсіпорын ол тану тоқтатылғанға (баланстан есептен шығарылғанға) дейін объектіні инвестициялық жылжымайтын мүліктің құрамында көрсете береді және оны босалқылардың құрамында көрсетпейді. Сөйтіп, егер кәсіпорын жылжымайтын мүлікке инвестициялардың бар объектісін жылжымайтын мүлікке инвестициялар ретінде одан әрі пайдалану үшін қайта құра бастаса, объекті жылжымайтын мүлікке инвестициялар мәртебесін сақтайды және қайта құру кезінде иеленуші орналасқан жылжымайтын мүлік ретінде сыныпталмайды.

59. 60-65-параграфтарды кәсіпорын жылжымайтын мүлікке инвестицияларға қатысты әділ құн бойынша есеп үлгісін пайдаланған кезде туындайтын тану және өлшеу мәселелеріне пайдаланады. Егер кәсіпорын нақты шығындар бойынша есеп үлгісін пайдаланса, объектілерді жылжымайтын мүлікке инвестициялар, иеленуші орналасқан жылжымайтын мүлік және босалқылар санаттары арасында ауыстыру ақпаратты өлшеу және ашып көрсету мақсаттары үшін ауыстырылатын объектілердің баланстық құнын, сондай-ақ осы объектілердің құнын өзгертуге әкеп соқтырмайды.

60. Объектіні әділ құн бойынша көрсетілетін жылжымайтын мүлікке инвестициялардан иеленуші орналасқан жылжымайтын мүлік немесе босалқылар санатына ауыстырған кезде, 16 IAS немесе 2 IAS сәйкес кейіннен есепке алу үшін оның арналу мақсатын өзгерту күнгі жағдай бойынша оның әділ құны осы объектіге шыққан нақты шығындар ретінде қаралуға тиіс.

61. Егер иеленуші орналасқан жылжымайтын мүлік әділ құн бойынша көрсетілетін жылжымайтын мүлікке инвестициялар санатына ауысса, кәсіпорын объектінің арналу мақсаты өзгеретін күнге дейін 16 IAS ережелерін қолдануы керек. Кәсіпорын 16 IAS бойынша жылжымайтын мүліктің баланстық құны мен жоғарыда аталған күнгі жағдай бойынша оның әділ құны арасындағы айырманы 16 IAS сәйкес қайта бағалау сияқты ескеруі керек.

62. Иесі-орналасқан жылжымайтын мүлік әділ құны бойынша сақталған инвестициялық жылжымайтын мүлікке айналған күнге дейін кәсіпорын жылжымайтын мүлікті амортизациялайды және кез-келген құнсызданудан болған шығындарды таниды. Кәсіпорын сол күнгі 16 (IAS) ХҚЕС-ына сәйкес жылжымайтын мүліктің баланстық құны мен оның әділ құны арасындағы айырманы 16 (IAS) ХҚЕС-ына сәйкес қайта бағалауды қарастырғандай қарайды. Басқаша айтқанда:

1. Нәтижесіндегі жылжымайтын мүліктің баланстық құнының кез-келген азаюы падй немесе шығын арқылы танылады. Дегенмен, сома сол жылжымайтын мүлікті қайта бағалау кірісіне жатқызылған дәрежеде, азаю басқа толық табыс арқылы танылады және үлес ішіндегі қайта бағалау кірісін азайтады.

2. Нәтижесіндегі жылжымайтын мүліктің баланстық құнының кез-келген көбею төмендегідей қарастырылады:

1. Көбеюдің сол жылжымайтын мүліктің алдыңғы құнсыздану шығынын өзгертуінің дәрежесіне қарай, көбею пайда немесе шығын арқылы танылады. пайда немесе шығын арқылы танылған сома, ешқандай құнсыздану шығыны танылмағанда, анықталар (амортизация шегерілген) баланстық құнды қайта қалыптастыруға қажет сомадан аспайды.

1. Көбеюдің кез-келген қалған бөлігі басқа толық табыс арқылы танылады және үлес ішіндегі қайта бағалау кірісін көбейтеді. Кейін инвестициялық жылжымайтын мүлік шығарылып тасталғаннан соң, үлеске кіргізілген қайта бағалау кірісі таратылмаған табысқа өтуі мүмкін. Қайта бағалау кірісінен таратылмаған табысқа өткізу пайда немесе шығын арқылы жасалмайды.

58. Объектіні босалқылардан әділ құн бойынша көрсетілетін жылжымайтын мүлікке инвестициялар санатына ауыстырған кезде, аталған күнгі жағдай бойынша объектінің әділ құны мен оның баланстық құны арасындағы айырма пайда немесе залал құрамында танылуға тиіс.

59. Объектіні босалқылардан әділ құн бойынша көрсетілетін жылжымайтын мүлікке инвестициялар санатына ауыстырған кездегі есеп тәртібі босалқыларды сатудың есеп тәртібіне сәйкес келеді.

60. Кәсіпорын өз бетінше салынған әділ құн бойынша көрсетілетін жылжымайтын мүлікке инвестициялар объектісінің құрылысы немесе қайта құрылуы аяқталған кезде, аталған күнгі жағдай бойынша жылжымайтын мүліктің әділ құны мен оның баланстық құны арасындағы айырма пайда немесе залал құрамында танылуға тиіс.

Істен шығып қалулар

58. Объект істен шығып қалғаннан кейін оған байланысты экономикалық пайда алу болжанбайтындай болып істен шығып қалған немесе пайдаланудан біржола алып тасталған жағдайда, жылжымайтын мүлікке инвестициялар объектісін тану тоқтатылуға тиіс (ол баланстан есептен шығарылады).

59. Жылжымайтын мүлікке инвестициялар объектісінің істен шығуы сату немесе қаржылық жалға беру арқылы жүзеге асырылады. Жылжымайтын мүлікке инвестициялардың істен шыққан күнін анықтау үшін кәсіпорын 18 IAS баяндалған тауарлар сатудан алынған кірісті тану өлшемдерін басшылыққа алуы және 18 IAS қосымшадағы тиісті ұсынымдарды ескеруі керек. 17 IAS қаржылық жалгерлікке беру және кері жалгерлік шартымен сату жолымен істен шығуына қатысты қолданылады.

60. Егер 16-параграфта баяндалған тану принципіне сәйкес кәсіпорын жылжымайтын мүлікке инвестициялар объектісінің бір бөлігін өтеу құнын активтің баланстық құнында таныса, ол алмастырылған бөліктің баланстық құнын тануды тоқтатады. Нақты шығындар бойынша есеп үлгісін пайдалана отырып ескерілетін жылжымайтын мүлікке инвестициялармен жағдайларда алмастырылған бөлік жеке амортизацияланған бөлік бола алмайды. Егер кәсіпорын үшін алмастырылған бөліктің баланстық құнын анықтау мүлдем мүмкін болмаса, онда ол алмастыратын бөліктің құнын ол сатып алынған немесе салынған кездегі алмастырылған бөліктің құнының көрсеткіші ретінде пайдалана алады. Әділ құн бойынша есеп үлгісіне сәйкес жылжымайтын мүлікке инвестициялар объектісінің әділ құны алмастырылуға тиіс объектінің бір бөлігі өз құнын жоғалтып алу фактісін көрсетеді. Кейбір жағдайларда объектінің бір бөлігі ауыстырылған кезде оның әділ құнын қай сомаға кеміту қажет екенін анықтау қиынға соғады. Объектінің бір бөлігін алмастырған кезде оның әділ құнын кемітудің баламасы, егер мұндай қадам мүлдем мүмкін болмаса, алмастыру құнын активтің баланстық құнына енгізу, содан кейін объектінің бөліктерін алмастыруды талап етпейтін жаңа сатып алулар үшін талап етілгендей әділ құнды қайта бағалауды жүргізу болып табылады.

61. Жылжымайтын мүлікке инвестициялар объектісін есептен шығару немесе істен шығару нәтижесінде туындайтын өзге пайдалар немесе залалдар активтің істен шығуы мен баланстық құнынан таза түсімдердің арасындағы айырма ретінде анықталуға және есептен шығару немесе шығып қалу орын алған кезеңде пайда немесе залал құрамында танылуға тиіс (кері жалгерлікпен сатуға қатысты 17 IAS өзге қадамды талап ететін жағдайды қоспағанда).

62. Жылжымайтын мүлікке инвестициялар объектісі істен шыққан жағдайда алынуға тиіс өтем бастапқыда әділ құн бойынша танылады. Атап айтқанда, жылжымайтын мүлікке инвестициялар объектісі үшін ақы төлеу мерзімі ұзартылған жағдайда, алынуға тиіс өтем алдымен объектінің төлем мерзімі ұзартылмай ақшалай қаражатты төлеу кезіндегі бағасы бойынша көрсетіледі. Өтемнің атаулы сомасы мен объектінің төлем мерзімі ұзартылмай ақшалай қаражатты төлеу кезіндегі баға арасындағы айырма пайыздың тиімді ставкасы әдісін пайдалана отырып 18 IAS сәйкес пайыздық кіріс ретінде танылады.

63. Жылжымайтын мүлікке инвестициялар объектісі істен шыққаннан кейін кәсіпорында қалған міндеттемелерді есепке алу үшін кәсіпорын 37 IAS немесе басқа Стандарттардың тиісті ережелерін қолданады.

64. Құнсызданған, жоғалтылған немесе берілген жылжымайтын мүлікке инвестициялар объектілері үшін үшінші тұлғалардан алынған өтемдер мұндай өтем алынуға тиіс болған кезде пайда немесе залал құрамында танылуға тиіс.

65. Жылжымайтын мүлікке инвестициялар объектілерінің құнсыздануы немесе жоғалуы, өтемді төлеу туралы талаптар немесе үшінші тұлғаларға төлеу және алмастырушы активтерді кейінгі сатып алу немесе құрылысын салу жеке экономикалық оқиғалар болып табылады және төменде көрсетілгендей бөлек ескеріледі:

1. жылжымайтын мүлікке инвестициялардың құнсыздануы 36 IAS сәйкес танылады;

2. жылжымайтын мүлікке инвестициялардың есептен шығарылуы немесе шығып қалуы осы Стандарттың 66-71-параграфтарына сәйкес танылады;

3. құнсызданған, жоғалтылған немесе берілген жылжымайтын мүлікке инвестициялар объектілері үшін үшінші тұлғалардан түскен өтемдер өтем алынуға тиіс болған кезде пайданың немесе залалдың құрамында танылады; және

4. алмастыру ретінде қалпына келтірілген, сатып алынған немесе салынған активтердің құны осы Стандарттың 20-29-параграфтарына сәйкес танылады.

Ашып көрсету

Әділ құн бойынша есеп үлгісі және нақты шығындар бойынша есеп үлгісі