Цетрден тепкіш диірмендердегі ұнтақтау
Цетрден тепкіш диірмендер үшін түрлі конструкциялы машиналар берілген, оның ішінде негізгілері 5-суретте көрсетілген. Бір- немесе көп камералы сыртқа тебуші барабанды диірмендерінде (5, а - сурет) керамикалық және басқа өнеркәсіп салаларында қолданылатын, ішкі жылжымалы тік барабан жазықтығымен сыртқа тебуші күш арқылы қозғалып келе жатқан, түйіршіктер ұсақ денелермен құрғақ немесе сулы түрде ұнтақталады. Ұсақ денелердің қозғалысы шарнирлі бекітілген роликтер мен еркін орналасқан темір шарлары үшін барабан ішіндегі айналып тұрған жетекшісі бар ротор-вал арқылы хабарланады. Химия өнеркәсібінде өте ұсақ құрғақ ұнтақталған материалдар үшін темір отыны, керамикалық және минералды 1-6 мм өлшемді тозу беріктігі жоғары бөлшектер ұсақ денелер орнына қолданылатын ұқсас конструкциялы маржанды диірмендер қолданылады.
4.5 Сурет – барабанды (а), шарлы сақиналы (б) және центрден тепкіш шарлы (в) центрден тепкіш диірмендердің сызбалары
Тарту сақинасы бар тік сыртқа тебуші шарлы-сақиналы диірмендерінде (5, б - сурет) бастапқы материал айналып тұрған жетекшідегі 1 патрубок 2 арқылы сыртқа тебуші күш арқылы тарту сақинасына 4 тасталып, шарларға 3 түсіп, ұнтақталады. Тарту сақинасы мен жетекші арасындағы сақиналы тесік арқылы тұйық циклде жұмыс істейтін ауа сепараторына ұнтақталған материал шығарып, ауа жіберіледі. Түрпісіз материалдардың ұнтақтауын жүргізетін диірмендер: борлы, гипсті, баритті, көмірлі, мраморлы, клинкерлі, фосфатты және құрамында алтын бар кендер. Тартылған ірілігі -0,075 мм диірмендердің өнімділігі 3-тен 12 т/сағ аралығында қобалжып тұрады. Жұмыстың ұқсас көрсеткіштері тік орналасқан тарту сақинасы бар сыртқа тебуші шарлы-сақиналы диірмендері болады.
Сыртқа тебуші шарлы диірмендерінде (4.5, в - сурет) химия өнеркәсібінде қолданатын тостаған 3 айналған кезде оның ішіндегі шарлар 2 және ірілігі 25-30 мм-ге дейін материал сыртқа тебуші күштер арқылы тарту сақинасына 1 тебіліп, соғылып, қайта тостағанға оралады. Ұнтақталған материал диірменнен ауа ағынымен жойылады.
Сыртқа тебуші диірмендердің конструкциясы ұнтақталған материалына бөлінген күштердің дозаланған ықпалын тигізіп, минерал бұтақтарының тиімділігі мен ашылу дәрежесін жоғарлатады. Олардың кемшіліктері электроэнергияның айтарлықтай шығыны, ұнтақталған жазықтықтардың тозуы және аз өнімділігі.
Сырғалап ағатын диірмендердегі ұнтақтау
Өнімділігі 30 т/сағ дейін сырғалап ағатын диірмендер бастапқы ірілігі 30 мм дейін қатты және түрпілі материалдардың (кен, көмір, ізбес тасы, барит, кварцты құм және т.б.) құрғақ жұқа (20-80 мкм дейін) ұнтақтау қолданылады. Ұнтақтау бөлшектердің кинетикалық энергиясы бөліну энергиясына айналған кезде бөлшектердің бір-біріне соғылуы немесе қатты қабырғаға соғылуы нәтижесінде жүзеге асады; сондықтан икемді және тұтқырлы материалдардың сырғалап ағатын диірмендерде тиімділігі аз болады.
Ұнтақталған бөлшектердің кинетикалық энергиясы қысымы 300-1000 кПа, температурасы 200-540ОС және электроэнергия шығымы 20-55 кВт-сағ/т қысылған ауаның буы мен газы қыздыру шығымы 1-45 м3/мин кезінде хабарланады. Көбінесе шой плитасына соғылған бөлшектердің бөлінуі (4.6, а - сурет) және ұнтақтаудың көлденең (4.6, а - сурет) немесе тік (4.6 б - сурет) ағымында қиылысуының негізінде сырғалап ағатын диірмендер қолданылады. Олар тұйық цикліндегі ауа сепараторымен жұмыс істейді.
Жоғары қозғалысты сырғалаған газды диірмендерінде (4.6, а - сурет) патрубок 9 арқылы берілетін бастапқы материал жүрдек құбырдағы 3 газ ағынымен (инжектор 2 арқылы газды сымнан 1 беріледі) қапсырып, белгілі жылдамдыққа дейін қарқындап, тартылу плитасына 6 соғылады.