
- •Қ ысқартылған сөздер тізімі
- •Сурет. 1.1. Микроскоптардың тәжірибеде жиі қолданылатын түрлері мен «Биолам» микроскопының құрылымы.
- •Люминесцентті (немесе флюоресцентті микроскопия).
- •Бекіндірілген жағынды-препараттарды дайындау.
- •Қышқылға тұрақты бактерияларды Циль-Нильсен әдісімен бояу тәсілі
- •Ожешко әдісімен спораларды бояу тәсілі
- •Сурет 3.1.1. Бактериялық колониялардың типтері.
- •Элективті қоректік орталар.
- •Дифференциалды-диагностикалық орталар.
- •Материалды тығыз қоректік ортаға себу техникасы.
- •Іі кезең
- •Бактериялардың таза дақылын бөліп алу.
- •Тақырып 3.2. Бактериялардың идентификациясы
- •К е с т е 3.2.1. Дақылдың морфологиялық және физиологиялық белгілері бойынша сипаттамасы (хаттама формасы)
- •Тарау 4 саңырауқұлақтардың морфологиясы мен физиологиясы
- •Тарау 5 облигатты жасуша ішілік паразиттер
- •Тақырып 5.2. Вирустар мен басқа да жасушаішілік паразиттерді (риккетсиялар мен хламидияларды) дақылдау
- •Әдістемелік нұсқаулар
- •Сурет 5.2.1. Тауық эмбрионын залалдау әдістері.
- •1. Амнионды қуысқа; 2. Аллантоисты қуысқа; 3. Сарыуыз қапшығына.
- •5.2.3. Сурет. Жасуша дақылындағы вирустар колониялары (теңбілдері)
- •Кесте 5.3.1. Грациа әдісі бойынша фагтарды титрлеудің нәтижелері ( хаттама қалыбы)
- •Тарау 6 микроорганизмдер генетикасы
- •Тақырып 6.1 модификациялық өзгергіштік, мутациялар, рекомбинация және бактериялар арасындағы гендер тасымалдануы.
- •Антисептикалық және дезинфекциялаушы заттардың антимикробты әсерін анықтау.
- •Тарау 8 микроорганизмдер экологиясы
- •Ларының индексін анықтау.
- •Тақырып 8.3. Адам ағзасының микрофлорасы
- •Тарау 9 паразит пен егенің қарым-қатынасы
- •Бактериялардың вируленттілігі мен бактериялық токсиндердің белсенділігін экспериментальді жануарларда анықтау әдістері.
- •Тарау 10 қолданбалы иммунология
- •Әдістемелік нұсқаулар
- •Сурет 10.2.5 Кумбс реакциясы (схема). Түсіндірмесі текстте.
- •Сурет. 10.3.2. Ағымдық цитофлюориметрдің көмегімен әртүрлі популяциялы
- •Тақырып 10.4. Жасушалық және гуморальді иммунды жауапты бағалау әдістері. Вакциналар. Иммунды сарысулар мен иммуноглобулиндер
- •Қолданылған әдебиеттер:
К е с т е 3.2.1. Дақылдың морфологиялық және физиологиялық белгілері бойынша сипаттамасы (хаттама формасы)
Морфологиясы |
Грам әдісімен боялуы
|
Өсу сипаты |
Биохимиялық қасиеттер |
Туысы мени түрінің аталуы |
||||||||
колониялары |
сорпадағы |
агардағы |
Ферментациясы |
Түзуі |
||||||||
гюкозаны |
лактозаны |
сахарозаны |
мальтозаны |
маннитті |
индолды |
каталазаны |
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Идентификацияның молекулярлы-генетикалық әдістері. Олар бактериялық ДНҚ талдамасына негізделген.
1. Р е с т р и к ц и я л ы а н а л и з. ДНҚ-ны рестрикциялық ферменттермен – спецификалық эндонуклеазалармен өңдейді. Олар нуклеотидтерінің белгілі бір реттілігі бойынша ДНҚ молекуласын кесіп бөледі. Одан соң алынған әрбір микроорганизм түрінің дарабоз ферменттердің талдамасын жүргізеді. Сонымен қатар, әдіс бактерияларды түрішілік типтеуде де қолданылады.
2. Д Н Қ г и б р и д и з а ц и я с ы. Кез-келген микроорганизм өзінің геномында өз идентификациясы үшін қолданылуына болатын белгілі-бір жеке дара дәйектілікке ие болып келеді. ДНҚ-ның мұндай бөлімшелерін табу әдісі нуклеин қышқылдарының комплементарлы тізбектіктерінің гибридизацияға қабіеттілігіне негізделген. Зерттеуді микробтық геномның дарабоз бөлімшелеріне комплементарлы және таңба тасымалдаушы (радионуклид, фермент немесе флюрохром) нуклеинді зондтардың – ДНҚ-ың біржіпшелі фрагменттерінің көмегімен жүргізеді. Таңдап алынған генетикалық фрагментке байланысты зондтар туыстық, түрлік немесе типтік спецификалы болып келеді. Гибридизация әдісінің жылдамдылығы мен жоғары сезімталдылығы зерттеу уақытын мейлінше қысқартуға мүмкіндік береді. Негізгі қолдану саласы қиын дақылданатын немесе баяу өсетін микробтардың (Mycobacterium, Neisseria, Campylobacter) идентификациясы болып табылады. Әсіресе, рибосомальді РНҚ-ны кодтаушы гендер талдамасына негізделген идентификация – риботиптеу әдісін ерекше атауға болады.
3. П о л и м е р а з д ы т і з б е к т і к р е а к ц и я (ПТР). ПТР әдісі үлгіде өте аз мөлшердегі ДНҚ-ың дарабоз дәйектілігін табуға мүмкіндік береді. Теория жүзінде бастапқы дәйектіліктің бір көшірмесі жеткілікті. ПТР әдісі микроорганизм геномының бастапқы бөлімшесін амплификациялауға (көшірме санын көбейтуге) негізделген. Осы мақсатпен үлгіні әйгілі геном фрагментінің аяқтамаларына комплементарлы, термостабильді ДНҚ-полимераза мен нулеотидтері – яғни, екі қысқа ДНҚ-олигомерлері (праймерлері) бар буферлі ерітіндіде инкубациялайды. Олигомерлерді ДНҚ-ның комплементарлы бөлімшелерімен гибридизациялаған соң, олар бастапқы фрагментті көшіретін полимеразалар үшін праймерлер қызметін атқарады. ДНҚ-ның қосақталған спиральді тізбегін айыру үшін үлгіні бірнеше мәрте қыздырып, праймерлерді комплементарлы матрицамен қайта гибридизациялау үшін суытады. Процедураны 20-40 мәрте қайталайды. Мұнда геномның бастапқы фрагментінің көшірмелер саны экспоненциальді заңдылық бойынша көбейеді. Миллион еселік амплификация бірнеше сағатты ғана алады.