Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
Алибеков.doc
Скачиваний:
0
Добавлен:
01.07.2025
Размер:
5.04 Mб
Скачать

К е с т е 3.2.1. Дақылдың морфологиялық және физиологиялық белгілері бойынша сипаттамасы (хаттама формасы)

Морфологиясы

Грам әдісімен боялуы

Өсу сипаты

Биохимиялық қасиеттер

Туысы мени түрінің аталуы

колониялары

сорпадағы

агардағы

Ферментациясы

Түзуі

гюкозаны

лактозаны

сахарозаны

мальтозаны

маннитті

индолды

каталазаны

Идентификацияның молекулярлы-генетикалық әдістері. Олар бактериялық ДНҚ талдамасына негізделген.

1. Р е с т р и к ц и я л ы а н а л и з. ДНҚ-ны рестрикциялық ферменттермен – спецификалық эндонуклеазалармен өңдейді. Олар нуклеотидтерінің белгілі бір реттілігі бойынша ДНҚ молекуласын кесіп бөледі. Одан соң алынған әрбір микроорганизм түрінің дарабоз ферменттердің талдамасын жүргізеді. Сонымен қатар, әдіс бактерияларды түрішілік типтеуде де қолданылады.

2. Д Н Қ г и б р и д и з а ц и я с ы. Кез-келген микроорганизм өзінің геномында өз идентификациясы үшін қолданылуына болатын белгілі-бір жеке дара дәйектілікке ие болып келеді. ДНҚ-ның мұндай бөлімшелерін табу әдісі нуклеин қышқылдарының комплементарлы тізбектіктерінің гибридизацияға қабіеттілігіне негізделген. Зерттеуді микробтық геномның дарабоз бөлімшелеріне комплементарлы және таңба тасымалдаушы (радионуклид, фермент немесе флюрохром) нуклеинді зондтардың – ДНҚ-ың біржіпшелі фрагменттерінің көмегімен жүргізеді. Таңдап алынған генетикалық фрагментке байланысты зондтар туыстық, түрлік немесе типтік спецификалы болып келеді. Гибридизация әдісінің жылдамдылығы мен жоғары сезімталдылығы зерттеу уақытын мейлінше қысқартуға мүмкіндік береді. Негізгі қолдану саласы қиын дақылданатын немесе баяу өсетін микробтардың (Mycobacterium, Neisseria, Campylobacter) идентификациясы болып табылады. Әсіресе, рибосомальді РНҚ-ны кодтаушы гендер талдамасына негізделген идентификация – риботиптеу әдісін ерекше атауға болады.

3. П о л и м е р а з д ы т і з б е к т і к р е а к ц и я (ПТР). ПТР әдісі үлгіде өте аз мөлшердегі ДНҚ-ың дарабоз дәйектілігін табуға мүмкіндік береді. Теория жүзінде бастапқы дәйектіліктің бір көшірмесі жеткілікті. ПТР әдісі микроорганизм геномының бастапқы бөлімшесін амплификациялауға (көшірме санын көбейтуге) негізделген. Осы мақсатпен үлгіні әйгілі геном фрагментінің аяқтамаларына комплементарлы, термостабильді ДНҚ-полимераза мен нулеотидтері – яғни, екі қысқа ДНҚ-олигомерлері (праймерлері) бар буферлі ерітіндіде инкубациялайды. Олигомерлерді ДНҚ-ның комплементарлы бөлімшелерімен гибридизациялаған соң, олар бастапқы фрагментті көшіретін полимеразалар үшін праймерлер қызметін атқарады. ДНҚ-ның қосақталған спиральді тізбегін айыру үшін үлгіні бірнеше мәрте қыздырып, праймерлерді комплементарлы матрицамен қайта гибридизациялау үшін суытады. Процедураны 20-40 мәрте қайталайды. Мұнда геномның бастапқы фрагментінің көшірмелер саны экспоненциальді заңдылық бойынша көбейеді. Миллион еселік амплификация бірнеше сағатты ғана алады.