Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
delfi_lab.doc
Скачиваний:
0
Добавлен:
01.07.2025
Размер:
8.74 Mб
Скачать

«Бағдарламалау технологиясы» пәнінен зертханалық жұмыстарға арналған әдістемелік нұсқаулар

«Ақпараттық жүйе»- 050703, «Есептеу техникасы»-050704

мамандықтарына арналған

(1-курс, 2-семестр)

1 Зертханалық жұмыс

Тақырыбы: Компоненттер және олардың қасиеттері. Қарапайым программа.

Программаны орындап, “Hello” батырмасын шерткенде “Hello, мир Windows and Delphi!“ сөйлемі шығатындай етіп программа құрыңдар (1-сурет). Содан кейін “Выход” батырмасын басу арқылы программаны аяқтау керек.

1-сурет

1. Жаңа жоба ашамыз.

2. Формаға Label белгісін және екі Button батырмасын орналастырамыз. (2-сурет)

2 -сурет

3. Button2 батырмасын белгілеп, Объектілер инспекторы (Object Inspector) терезесінің «Қасиет» (Propeties) бетіне өтеміз. Caption қасиетінен «Button2» сөзін «Выход» сөзімен ауыстырамыз.

4. Объектілер инспекторы (Object Inspector) терезесінің Events (оқиға) бетіне өтіп, OnClick оқиғасын табамыз, оның оң жағына тышқанмен екі рет шертеміз. Программалар кодында пайда болған Button2 батырмасының процедурасына тек қана Close; командасын жазсақ жеткілікті, Close кейін міндетті түрде «;» қойылады.

5. Жобаны сақтаймыз: hel.pas және hello.dpr

6. Программаны орындап, «Выход» батырмасы арқылы одан шығамыз.

7. Форманы белгілеп, Объектілер инспекторына өтіп, Caption қасиетіндегі «Form1» сөзін «Моя первая программа» сөзіне алмастырамыз. Бұл программа тақырыбы болады.

8. Button1 батырмасын белгілеп, Объектілер инспекторы терезесінің Caption қасиетіне «Button1» сөзінің орнына «Hello» сөзін алмастырамыз.

9. Объектілер инспекторы терезесіндегі Оқиға (Events) бетінің OnClick оқиғасын екі рет басамыз. Программалар кодында пайда болған Button1 батырмасының процедурасына төмендегідей жазамыз:

Label1.Caption:=‘Hello, мир Windows and Delphi’;

10. Жобаны сақтап, оны тексеріп көреміз.

Жаттығу. Жобаны жетілдіру.

1. : «Hello, мир Windows and Delphi!» сөйлемінің орнына кез келген басқа сөйлем жазамыз. Hello батырмасын екі рет басу арқылы.

2. Енгізілген сөйлемнің шрифін, түсін, өлшемін Объектілер инспекторы (Object Inspector) терезесіндегі Font қасиеті арқылы өзгерт.

3. Выход батырмасын Additional бетінің BitBtn батырмасымен алмастыр. Содан кейін Kind қасиеті арқылы түрін өзгерт.

Hello программасының листингі

procedure TForm1.Button1Click(Sender: TObject);

begin

label1.Caption:='Hello, мир Windows and Delphi! ';

end;

procedure TForm1.Button2Click(Sender: TObject);

begin

close;

end;

2 Зертханалық жұмыс

Тақырыбы: Сызықтық программалау.

  1. Өлшемі “м/сек-н” берілген жел жылдамдығын “км/сағ.” өлшеміне ауыстыратын программа құру керек. Форма түрі 1 суретте көрсетілген.

1 Сурет.

Шешуі: Бұл есепті шығару үшін бізге үш жақты жұмыс жасау керек: 1) Жобаның графикалық сырт пішінін келтіру; 2) Құраушылардың қасиеттерін анықтау; 3) Объектілердің (құрауыштардың) әдістерін анықтап олардың өңдеушісін жазу (программалық кодты енгізу); Формаға Standard қалташасында орналасқан, төмендегі аталған құраушыларды белгілі бір ретпен орналастыру керек: Label1, Label2, Edit1, Button1, Label3.

Осы форманы 1 суреттегідей түрге келтіру үшін құраушылардың қасиеттерімен жұмыс жасау керек. Ол үшін құраушыны ерекшелеп Объектілер инпекторы терезесін пайдалану арқылы әр құраушының қасиеттеріне келесі мәндерді беру керек:

Құраушы

Құраушы қасиеті

Қасиет мәні

Label1 (Белгі 1)

AutoSize

Falseосы мәнді бергенде Белгінің шеңбері (граница) автоматты түрде көлемін өзгертуді қояды.

WordWrap

TrueЕнгізілген мәтін симай жатқанда оны келесі жолға тасымалдауға мүмкіндік береді.

Caption

Программа пересчитает скорость из «м/с» в «км/час». Введите скорость (целое число) и щелкните на кнопке Пересчет.

Label2 (Белгі 2)

Caption

Скорость (м/сек)

Edit1

(Мәтіндік өріс)

Text

Edit1” мәтінін өшіріп өрісті таза қалдыру керек

Button1 (Түйме)

Caption

Пересчет

Label3 (Белгі 3)

AutoSize

Falseосы мәнді бергенде Белгінің шеңбері (граница) автоматты түрде көлемін өзгертуді қояды.

Caption

Label3 мәтінін өшіріп өрісті таза қалдыру керек

WordWrap

TrueЕнгізілген мәтін симай жатқанда оны келесі жолға тасымалдауға мүмкіндік береді.

Form1

Caption

Скрость ветра

// “Пересчет” түймесін шерту

procedure TForm1.Button1Click(Sender: TObject);

var

ms: integer; // жылдамдық м/с

kmh: real; // жылдамдық - км/сағ

begin

ms := StrToInt(Edit1.Text); // бастапқы мәліметтерді енгізу

kmh := ms * 3.6; // есептеу

// жауабын шығару

Label3.Caption :=

IntToStr(ms) + ' м/с - это ' + FloatToStr(kmh) + ' км/час'

end;

  1. Өлшемі “м/сек-н” берілген желдің жылдамдығын “км/сағ.” өлшеміне ауыстыратын программа құру керек. Программаны - “Скорость” мәтіндік өрісіне тек бүтін, оң сандарды енгізуге болатындай етіп және есептеу “Пересчет” түймесін немесе <Enter> түймешелігін басқанда жүзеге асатындай жобалау керек. Форма түрі 1 суретте көрсетілген.

// м/сек өлшемін км/сағ. өлшеміне ауыстыратын процедура

procedure WindSpeed;

var

ms: integer; // жылдамдық - м/с

kmh: real; // жылдамдық - км/час

begin

if Length(Form1.Edit1.Text) = 0 then

begin

ShowMessage('Надо ввести скорость');

exit;

end;

ms := StrToInt(Form1.Edit1.Text);

kmh := ms * 3.6;

Form1.Label3.Caption :=

IntToStr(ms) + ' м/с - это ' + FloatToStr(kmh) + ' км/час'

end;

// “Пересчет” түймешелігін шерту

procedure TForm1.Button1Click(Sender: TObject);

begin

WindSpeed; // жылдамдықты есептейтін процедураны шақыру

end;

// Edit1 өрісінде түймешелерді басу

procedure TForm1.Edit1KeyPress(Sender: TObject; var Key: Char);

begin

// #13 - <Enter> түймешелігі

case Key of

'0'..'9',#8: ;

#13: WindSpeed;

else Key := Chr(0);

end;

end;

3 Зертханалық жұмыс

Тақырыбы:

  1. Жүгіруші арақашықты жүгіріп өткен жылдамдықты (км/сағ) есептейтін программаны құру керек. Форма түрі 3 суретте көрсетілген. Минут көрсеткіші бүтін санмен, секунд – нақты санмен берілуі керек.

Соседние файлы в предмете [НЕСОРТИРОВАННОЕ]