Niektórzy twórcy okresu dwudziestolecia w Polsce I na świecie:

1. Proza:

STEFAN ŻEROMSKI (1864-1925) - wrażliwy na wszelkie przejawy krzywdy i niesprawiedliwości społeczne; - łączenie problematyki politycznej z moralną; - dramaty: "Róża", "Turoń", "Uciekła mi przepióreczka", "Biała rękawiczka", "Ponad śnieg bielszym się stanę", "Sułkowski"; - utwory publicystyczne: "Drożyzna i Zamojszczyzna"; - proza poetycka: "Puszcza jodłowa"; - powieści: "Wierna rzeka", "Popioły", "Przedwiośnie";

ZOFIA NAŁKOWSKA (1884-1954) - (1905-1914), tematyka powieści to analiza życia wewnętrznego i dążeń kobiet oraz skomplikowane problemy płci; - utwory: "Kobiety", "Książe", "Narcyze"; - (1914-1926), zmiana tematyki, zainteresowanie dla spraw codziennych, "rzeczy małych i małych ludzi"; - utwory: "Charaktery" - cykl portretów syntetycznych; opowiadania: "Dom nad łąkami"-studium psychologiczne życia prostych ludzi; - (1928-1939), powieści: "Niedobra miłość", "Granica", "Niecierpliwi"; sztuki teatralne: "Dom kobiet", "Dzień jego powrotu";

MARIA DĄBROWSKA (1889-1965) - postawa: afirmacja życia, - opowiadania: "Gałąź czereśni" (1921), "Ludzie stamtąd" (1925), - cykl powieściowy "Noce i dnie"; obejmuje okres 1863-1914 - ukazuje proces przeobrażeń społecznych szlachty, będących rezultatem rozwoju kapitalizmu i uwłaszczenia chłopów; przeobrażenia psychiki ludzkiej, tworzą się nowe postawy, konflikty;

2. Poezja:

JULIAN TUWIM (1894-1953) - twórczość ma charakter synkretyczny (impresjonizm "Staruszkowie", futuryzm, ekspresjonizm); - 1 okres: upojenie życiem, wyraz dynamiki i biologicznego witalizmu; "Do krytyków", poeta ma cieszyć się życiem, a nie myśleć o filozofii; - "Garbus", "Szczęście", "Staruszkowie" - zainteresowanie tematyką dnia codziennego; - potem coraz bardziej łączy się z klasycyzmem, - wprowadzenie do poezji języka dnia codziennego; - lata 30-te, negacja wobec rządu "Bal w operze" (satyryczny);

ANTONI SŁONIMSKI - najwybitniejszy felietonista okresu międzywojennego;

JAROSŁAW IWASZKIEWICZ - nowelista, poeta humanista;

JULIAN PRZYBOŚ (1901-1970) - poezja: intelektualna (uświadamia sobie rolę poety); - retoryczna (podkreślanie znaczenia słowa i zdania poetyckiego); - kreacjonizm (konkretność obrazowania); - zbiory "W głąb lasu", "Równanie serca", "Z Tatr";

WŁADYSŁAW BRONIEWSKI (1897-1962) - w tomiku "Trzy salwy" wiersz programowy "Poezja"; - osobistej funkcji poezji przeciwstawia poeta funkcję społeczną; - tom "Dymy nad miastem"; nawiązuje do tradycji poezji romantycznej; - poezja ma porywać do walki, "bić słowem" itd.

3. Dramat:

JERZY SZANIAWSKI (1886-1970) - "Żeglarz", "Adwokat i róże", "Most", po wojnie "Dwa teatry"; - tendencje dramatu symbolicznego ścierają się z tradycją teatru psychologicznego; fantastyka towarzyszy grotesce; - rzeczywistość ma dwa wymiary: starcie wyobraźni z przeciętnością; - konflikt dwóch postaw wobec życia: poetyckiej i "prozy życia"; - nie daje jednoznacznych odpowiedzi, sygnalizuje tylko ogrom i złożoność problemów moralnych w życiu człowieka;

STANISŁAW IGNACY WITKIEWICZ (1885-1939) - przeciwstawił się dotychczasowym normom literackim i etycznym; - prekursor teatru absurdu; - stosował groteskę; - zagadnienia: sens istnienia, stosunek człowieka do świata; dominujące uczucie: tzw. "niepokój metafizyczny"; - autor teorii tzw. "czystej formy" (oddziaływanie na odbiorcę przede wszystkim swą kompozycją, czystą kompozycją poszczególnych elementów, a dopiero później treścią oraz ideami jakie wyraża);

FRANCJA:

ANDRE GIDE (1869-1951) - ostro atakował tradycyjnie uznane normy etyczne, które krępują swobodę jednostki i nie pozwalają na pełnię życiowego rozwoju; - propagator RELATYWIZMU MORALNEGO (prawo jednostki do indywidualnego rozsądzania problemów etycznych);

MARCEL PROUST (1871-1922) - usunął narratora wszechwiedzącego; - propagował teorię BEHAWIORYZMU (sform. przez Johna Watsona; zastąpienie tradycyjnej analizy psychologicznej opisem zachowań ludzkich); "W poszukiwaniu straconego czasu" - obyczaje i umysłowość francuskiej burżuazji i arystokracji XIX i XX w.

ANDRE MALRAUX (1901-1976) - ukazuje tragizm ludzkiego bytu; - traktuje świat jako okrutny i absurdalny, stając się prekursorem EGZYSTENCJALISTÓW; - reakcją na "bezsens istnienia" powinna być walka;

NIEMCY:

TOMASZ MANN (1875-1955) - ukazuje konflikt między sztuką a życiem; - upadek kultury jest wynikiem zwyrodnienia ówczesnego społeczeństwa; - "Buddenbrookowie" - saga rodzinna; - powieść "Doktor Faustus" (WSPÓŁCZESNOŚĆ); upadek sztuki wiąże się z czasem hitleryzmu w Niemczech;

AUSTRIA:

FRANZ KAFKA (1883-1924) - katastrofista, ukazuje beznadziejne zmagania się samotnego człowieka z groźnymi i wszechmocnymi siłami zbiurokratyzowanego świata; - umowna sceneria utworów; rozgrywają się one poza czasem historycznym; - powieść "Proces"; bohater Józef K. jest oskarżony, nie wie o co, lecz godzi się na oskarżenie i proces; poszukuje swojego sędziego bezskutecznie, ponieważ od początku jest już "skazany", a wyrok jest nieunikniony;

USA:

WILLIAM FAULKNER (1897-1962) - odsłania nieprzeniknione "mroki" duszy ludzkiej; - dokonuje analizy psychologicznej, chcąc odkryć przyczynę konfliktów; - "Sartoris", "Światłość w sierpniu", "Dzikie palmy";

ROSJA:

WŁODZIMIERZ MAJAKOWSKI (1903-1930) - manifest "Policzek smakowi powszechnemu" (1912); - hasło: Słowa na wolność; - przekształcenie języka poetyckiego; poezja agitacyjna, masowa; - wiersz biały; odrzucenie układu stroficznego; - graficzne rozczłonkowanie tekstu;

WIELEMIR CHLEBNIKOW - kult prymitywu, starych kronik, mitów, podań.