Literatura krajowa po 1831 roku.

W poezji krajowej na czoło wysuwała się postać Aleksandra Fredry, najbardziej znanego jako autora komedii (m.in. Śluby panieńskie, Zemsta, Dożywocie), w których z przenikliwością ukazał barwny obraz życia i obyczajów szlacheckich, przy czym obce mu były metafizyczne i historio-filozoficzne uogólnienia właściwe dla epoki romantyzmu. Jego dramaty związane są ściślej z tradycjami oświecenia, charakteryzuje je ironiczny dystans do świata i ludzi (często zarzuca się Fredrze wręcz mizantropię). Fredro był także autorem pamiętnika Trzy po trzy.

W przededniu Wiosny Ludów silnie rozwinął się nurt rewolucyjny w poezji reprezentowany przede wszystkim przez Gustawa Ehrenberga, nieślubnego syna cara Aleksandra I (m.in. słynny wiersz Szlachta roku 1831) oraz Ryszarda Berwińskiego. Warto wspomnieć o Kornelu Ujejskim, zwanym ostatnim wajdeldotą wielkiej poezji patriotycznej, który stworzył pełne patosu dzieła typu Skargi Jeremiego, Maraton, Chorał. Piękne wiersze patriotyczne pisał Mieczysław Romanowski, poległy w powstaniu styczniowym. Spośród poetów należących do tzw. Cyganerii Warszawskiej wyróżnili się m.in. Włodzimierz Wolski, Roman Zmorski, Józef Bohdan Dziekoński. Wybitne utwory tworzyli też Władysław Syrokomla i Lucjan Siemieński. Odrębne miejsce zajmowali twórcy zainspirowani folklorem ludowym. Do najwybitniejszych z nich zaliczał się poeta Teofil Lenartowicz (m.in. Lirenka). Wybitnymi badaczami i popularyzatorami ludowości byli m.in. Oskar Kolberg i Kazimierz Władysław Wójcicki.

W polskiej prozie krajowej liderem był bez wątpienia Józef Ignacy Kraszewski autor ogromnej ilości powieści historycznych, z których wiele pokoleń Polaków uczyło się historii (m.in. Stara Baśń, Hrabina Cosel, Masław, Zygmuntowskie Czasy). Był też autorem powieści obyczajowych (m.in. Ulana, Szalona) oraz patriotycznych współczesnych (Dziecię starego miasta). Z innych prozaików wymienić należy takich twórców jak Henryk Rzewuski (Pamiątki Soplicy, Listopad), Narcyza Żmichowska (Poganka), Walery Łoziński (Zaklęty Dwór), Zygmunt Kaczkowski (autor cyklu powieści historycznych pt. Ostatni z Nieczujów, zawierającego między innymi powieść Murdelio), Józef Korzeniowski (Krewni, Spekulant), Józef Dzierzkowski (Salon i ulica), Ludwik Sztyrmer (Powieści nieboszczyka Pantofla) i wielu innych.

4.Pisarze I poeci okresu romantyzmu.

• Feliks Bernatowicz (1786–1836)

• Ryszard Berwiński (1819–1879)

• Stanisław Bogusławski (1804–1870)

• Aleksander Dunin-Borkowski (1811–1896)

• Józef Dunin-Borkowski (1809–1843)

• Kazimierz Brodziński (1791–1835)

• Antoni Czajkowski (1816–1873)

• Michał Czajkowski (1804–1886)

• Adam Jerzy Czartoryski (1770–1861)

• Jan Czeczot (1796–1846)

• Franciszek Salezy Dmochowski (1801–1871)

• Józef Bohdan Dziekoński (1816–1855)

• Gustaw Ehrenberg (1818–1895)

• Aleksander Fredro (1791–1876)

• Stefan Florian Garczyński (1805–1833)

• Antoni Gorecki (1787–1861)

• Seweryn Goszczyński (1801–1876)

• Klementyna Hoffmanowa (1798–1845)

• Zygmunt Krasiński (1812–1859)

• Józef Ignacy Kraszewski (1812–1887)

• Teofil Lenartowicz (1822–1893)

• Jadwiga Łuszczewska (1834–1908)

• Antoni Malczewski (1793–1826)

• Adam Mickiewicz (1798–1855)

• Teodor Tomasz Jeż (Zygmunt Miłkowski) (1824–1915)

• Maurycy Mochnacki (1803–1834)

• Cyprian Kamil Norwid (1821–1883)

• Wincenty Pol (1807–1882)

• Mieczysław Romanowski (1834–1863)

• Henryk Rzewuski (1791–1866)

• Lucjan Siemieński (1807–1877)

• Juliusz Słowacki (1809–1849)

• Władysław Syrokomla (1823–1862)

• Kornel Ujejski (1823–1897)

• Maria Wirtemberska (1768–1854)

• Józef Bohdan Zaleski (1802–1886)

• Narcyza Żmichowska (1819–1876)