20

Romantyzm.

Literatura polska okresu romantyzmu – epoka w historii polskiej literatury zawarta w ramach czasowych 1822-1863.

Spis treści

1 Literatura w latach 1822-1830

1.1 Spór klasyków z romantykami

1.2 Twórczość literacka w latach 1822-1830

2 Literatura w okresie powstania listopadowego

3 Twórczość literacka w latach 1831-1864

3.1 Emigracja

3.2 Literatura krajowa po 1831 roku

4 Pisarze i poeci okresu romantyzmu

5 Inne ważne postacie epoki

6 Popularne gatunki literackie

7. Popularne motywy

1.Literatura w latach 1822-1830.

1.1 Spór klasyków z romantykami.

1.2 Twórczość literacka w latach 1822-1830.

Decyzją Kongresu wiedeńskiego z 1815 roku z części terytorium Księstwa Warszawskiego utworzono Królestwo Polskie, autonomiczny kraj zamieszkiwany przez Polaków, ale związany unią personalną z Rosją. Rosyjski car Aleksander I został królem Polski. Spotkało się to z aprobatą większej części polskiego społeczeństwa, ponieważ car uchodził za liberała i dzięki wysokiej kulturze oraz urokowi osobistemu umiał zjednywać sobie ludzi. Równocześnie Polacy wyrażali radość, że nazwa Polska nie została całkowicie wymazana po klęsce Napoleona i armii Księstwa Warszawskiego w kampanii 1812 roku. Szybko jednak okazało się, że prawdziwym celem cara nie jest autonomia, ale stopniowe podporządkowanie Królestwa Polskiego Rosji. Na porządku dziennym było łamanie konstytucji, a sytuacje między rosyjską władzą a polskim społeczeństwem dodatkowo zaogniało brutalne i niezrównoważone zachowanie carskiego brata Konstantego. W 1819 roku wprowadzono cenzurę, czego efektem było zamykanie czasopism oraz zakaz druków niektórych książek , takich jak Śpiewy historyczne Juliana Ursyna Niemcewicza, czy Pielgrzym z Dobromila Izabeli Czartoryskiej. Wśród młodych ludzi zaczął się rodzić opór.

Literatura w pierwszych latach istnienia Królestwa Polskiego zdominowana była początkowo przez twórców wywodzących się z poprzedniej epoki oświecenia. Jednak stopniowo z Zachodu zaczęły docierać informację o nowych prądach artystycznych poprzez przywożone z zagranicy czasopisma i książki, ale także dzięki miejscowej prasie (m.in. Pamiętnik Warszawski). Wydarzeniem literackim w tym okresie było opublikowanie przez Kazimierza Brodzińskiego w 1818 roku rozprawy O klasyczności i romantyczności tudzież o duchu poezji polskiej w której obok rzetelnej informacji o romantyzmie poddał krytyce twórczość pisarzy oświeceniowych – klasyków. Wywołało to ripostę klasyków. Jeden z nich Jan Śniadecki w rozprawie O pismach klasycznych i romantycznych wyraził zaniepokojenie o dzieło epoki oświecenia i zarzucił romantykom pochwałę zacofania, ciemnoty i zabobonów. Spowodowało to spór klasyków z romantykami, który z pozoru dotyczył literatury, a w rzeczywistości dotykał spraw szerszych (m.in. stosunek do zaborców). W 1820 roku Stanisław Kostka Potocki wykpił romantyczne urzeczenie średniowieczem w Podróży do Ciemnogrodu. Krytycznie o tym kierunku wyrażali się też inni twórcy klasycystyczni m.in. Kajetan Koźmian, Ludwik Osiński. Mimo to jednak romantyzm zyskiwał coraz większe powodzenie szczególnie wśród młodego pokolenia i z czasem stał się dominującym kierunkiem polskiej literatury. Spośród krytyków literackich zwolennikami nowych prądów w literaturze byli Franciszek Morawski, Franciszek Wężyk, Leon Borowski, Maurycy Mochnacki i inni. Franciszek Salezy Dmochowski w sporze klasyków z romantykami zajął postawę neutralną. Spór klasyków z romantykami trwał z większym lub mniejszym nasileniem do roku 1830.