Fonetyka.

1.Narządy mowy.

2.Głoska a litera.

3.Głoski (charakterystyka samogłosek, charakterystyka spόłgłosek).

4.Sylaba (zgłoska).

5.Upodobnienia i uproszczenia.

6. Akcent (S).

http://www.publikacje.edu.pl/publikacje.php?nr=5727

http://pl.wikipedia.org/wiki/Aparat_mowy

1.Narządy mowy.

Fonetyka (inaczej głosownia,gr.phonetikos – dotyczący głosu,phone – głos, dźwięk) to dział językoznawstwa zajmujący się opisywaniem procesu powstawania dźwiękόw mowy ludzkiej I charakteryzowaniem tych dźwiękόw.

Aparat mowy to narządy biorące udział w tworzeniu dźwięków ludzkiej mowy. Narządy te stanowią część układu oddechowego i jako takie nie są specyficzne tylko dla człowieka. Budowa narządów, które uczestniczą w tworzeniu dźwięków, jest u innych naczelnych bardzo podobna i nie wyjaśnia sama w sobie zjawiska wykształcenia się mowy u człowieka.

Budowa aparatu mowy

W budowie aparatu mowy można wyróżnić trzy grupy narządów:

-aparat oddechowy,

-aparat fonacyjny,

-aparat artykulacyjny.

Aparat oddechowy.

Przez określenie aparat oddechowy rozumie się płuca, przeponę, tchawicę i oskrzela. Płuca dostarczają (w większości przypadków) niezbędnego materiału do tworzenia dźwięków. Patrz też mechanizm przepływu powietrza.

Aparat fonacyjny.

Zasadniczą część aparatu fonacyjnego stanowi krtań, zbudowana z chrząstek i mięśni. W krtani znajdują się wiązadła głosowe rozpięte między chrząstką tarczowatą a wyrostkami na ruchomych chrząstkach nalewkowatych. Wraz z przylegającymi fałdami śluzówki tworzą parzyste fałdy głosowe, które dzięki mięśniom mogą zmieniać swoje położenia. Krawędzie tych fałd, które z punktu widzenia procesu fonacji są najważniejszą częścią krtani, to właśnie wiązadła głosowe. Szparę pomiędzy wiązadłami nazywa się szparą głosową (szparą głośni), a wraz z przyległymi fałdami głośnią.

Ułożenie wiązadeł (fałd głosowych) odgrywa zasadniczą rolę tak w procesie oddychania jak i mówienia. Podczas spokojnego oddychania wiązadła są rozsunięte (E), powietrze swobodnie przepływa. Z podobną sytuacją mamy do czynienia w czasie artykulacji bezdźwięcznych elementów mowy. W czasie wymawiania dźwięcznych głosek wiązadła na przemian zwierają się (A) i rozwierają się pod naporem wydychanego powietrza. Powietrze pokonując opór stawiany przez wiązadła zaczyna drgać (efekt Bernoulliego). Obserwowana gołym okiem szpara pomiędzy fałdami głosowymi (B) jest w istocie złudzeniem optycznym spowodowanym bezwładnością oka, które nie jest w stanie zaobserwować szybko następujących po sobie faz zamykania i otwarcia.

Aparat artykulacyjny.

Aparat artykulacyjny składa się z narządów, które modyfikują strumień powietrza i obejmuje wszystkie narządy jam przewodu oddechowego znajdujące się ponad nagłośnią (wejściem do krtani). Trzy jamy ponadkrtaniowe – jamę nosową, jamę gardłową i jamę ustna – określa się mianem tzw. nasady.

Narządy znajdujące się w nasadzie, zwane artykulatorami, można podzielić na ruchome i nieruchome. Najważniejsze ruchome narządy to wargi, język, podniebienie miękkie z języczkiem oraz żuchwa, zaś nieruchome to przede wszystkim zęby, dziąsła i podniebienie twarde. Ustawienie artykulatorów decyduje o barwie odbieranej przez nas głoski.

2.Głoska a litera.

Głoska to najmniejszy dźwięk mowy ludzkiej, który można wyodrębnić słuchem

W języku polskim głoski dzielą się na samogłoski ( a, e, i, o, u, y, ą, ę) i spółgłoski (wszystkie pozostałe)

Litera to graficzny (pisany) znak głoski

W zapamiętaniu różnicy między głoską a literą pomóc może rymowanka:

Literę widzę oraz piszę.

Głoskę wymawiam oraz słyszę,

Czyli innymi słowy:

Głoski to dźwięki mowy.