2. Wyróżniamy style indywidualne I style typowe. Do pierwszej z tych grup należy zaliczyć styl autora I styl utworu.

Styl autora charakteryzuje swoisty dobór środków językowo-sty-listycznych stosowanych w jego dziełach, a więc np. skłonność do posłu­giwania się pewnymi strukturami składniowymi, określonego typu meta­foryką i frazeologią, predylekcja do takich a nie innych formacji słowo­twórczych czy nawet form fleksyjnych. Istotnym rysem stylistycznym pi­sarza jest zakres użytkowania przez niego zasobów leksykalnych języka ogólnonarodowego, słownictwa gwar terytorialnych czy środowiskowych, słownictwa epok minionych itp. Oczywiście ważny jest nie tylko sam skład językowy jego utworów, ale także, a nawet przede wszystkim, spo­sób operowania elementami językowo-stylistycznymi, efekty stylistyczne, jakie za ich pomocą osiąga. Zagadnienia te, wymienione tu tylko przy­kładowo, stanowią drobny zaledwie fragment niezmiernie różnorodnej problematyki stylu jednostki twórczej. Pamiętać przy tym należy, że styl pisarza nie jest czymś jednolitym i statycznym. Twórczość wielu pisarzy dokumentuje znaczną nawet nieraz ewolucję ich stylu. Można więc często mówić o różnych stylach danego autora (18).

Opis stylu utworu (np. stylu Pana Tadeusza czy stylu Anhellego) obejmuje m. in. takie zagadnienia, jak zakres i funkcje występujących w nim struktur języka mówionego, sposób charakterystyki językowej po­szczególnych postaci i środowisk ludzkich, sposoby stwarzania za pomocą środków językowo-stylistycznych kolorytu lokalnego czy kolorytu przed­stawianej epoki. Mówiąc najogólniej, przedmiotem badania są tu te skład­niki językowe, które nadają utworowi indywidualne piętno jako dziełu sztuki.

Do stylów typowych należy styl gatunku literackiego (np. styl sielanki, ody, ballady, bajki, listu itp.). Ośrodkiem zaintereso­wania badacza są tu cechy językowo-stylistyczne, które się wiążą ze strukturą właściwą danemu gatunkowi i z funkcjami, jakie on pełni. Bliżej tego rodzaju stylami zajmuje się poetyka (19).

Styl e p ok i czy styl kierunku literackiego (np. styl Odrodzenia, Baroku, styl pseudoklasyczny, styl Romantyzmu, Młodej Pol­ski itp.) — to również style typowe, stanowiące zwykle wypadkowe czy przeciętne stylów poszczególnych pisarzy i utworów objętych danym okresem czy danym prądem literackim. Tak np. dla stylu klasycystycznej szkoły warszawskiej znamienne jest uprzywilejowanie wyrazów abstrak­cyjnych, metafory personifikującej i personifikacji, tendencja do pery-frazy, unikanie wyrazów codziennych i potocznych \. Styl romantyzmu cechuje m. in. „upotocznienie" języka dzieł literackich, różnicowanie wy­powiedzi postaci utworu, wprowadzanie orientalizmów itp. Styl pozy­tywizmu znów wzbogaca język utworów artystycznych przez posługi­wanie się na szerszą skalę gwarami terytorialnymi i środowiskowymi.

Problematyka omówionych tu pokrótce rodzajów stylu jest wzajem­nie ściśle powiązana. Styl autora badamy poprzez jego twórczość, w opi­sie więc jego właściwości nie można tracić z oczu ich związku z tematyką utworów i gatunkiem literackim, jaki reprezentują. W analizie stylu pisarza i ocenie stopnia jego oryginalności musimy brać pod uwagę jego stosunek do tradycji językowo-stylistycznych i do obowiązującej w da­nym okresie poetyki.

Z problematyki stylu utworu nie można wyeliminować osobowości jego twórcy, zagadnień danego gatunku literackiego, gustów stylistycz­nych epoki, programu artystycznego ówczesnych prądów literackich itp. Styl gatunków i epok znowu poznajemy przez analizę stylu utworów i pisarzy, szukając w nich cech powtarzalnych, typowych. Wskazaliśmy tu, rzecz jasna, na niektóre tylko związki między badaniem stylów indy­widualnych a badaniem stylów typowych. Bardziej szczegółowe rozpa­trywanie -tych spraw wykraczałoby poza ramy, jakie zakreśliliśmy tej pracy(19).